Katalog

MARGUERITE YOURCENAR (8 HAZİRAN 1903 / 17 ARALIK 1987) Ölmeyi öğrenmek… ‘Hadrianus’un Anıları’* Marguerite Yourcenar (8 Haziran 1903 / 17 Aralık 1987) hangi sevgili, hangi uzak akrabaydı acaba? Bir anda Aralık 1948’de, savaş sırasında saklandığı İsviçre’den, adı geçenin Marcus Aurelius olduğunu ve gençliğinde posta aracılığıyla, aile belgeleri ve on yıllık mektuplarla dolu Hadrianus üzerine yazmaya çalıştığı kitaptan geriye kalan bir sandık alır. Kötü anılarla dolu bir valizdir elindeki. birkaç sayfayı okumakta olduğunu fark eder. Bu hüzünlü envanteri bir an önce bitirmek için şöminenin O andan itibaren, talihin tekrar karşısına çıkardığı başına oturur ve ateşe atmadan önce, kimi hayatta kimi bu projeyi (üç yılda tamamlayacağı ve 1951 yılında ölmüş insanlarla olan bu yazışma yığınını gözden geçirirken, yayımlanacak Hadrianus’un Anıları’nı*) artık ne pahasına dört beş sayfalık, daktilo edilmiş bir mektuba rastlar. olursa olsun gerçekleştirmesi gerektiğini anlamıştır. İlk satırları merakla okur: “Sevgili Marcus...”. Ama bu kez Hadrianus’un hayatını imparatorun kendi Ve kim olduğunu hatırlayamaz: Marcus… Hangi arkadaş, ağzından yazacaktır. ma İmparatorluğu’nun bir haritasını, FERDA FİDAN Antinous’un ve Hadrianus’un Villası’nın birer görüntüsünü götürür: CICERO’DAN MARCUS “Birkaç yıl boyunca neredeyse her gün bu AURELIUS’A İNSANIN TEK resimlere baktım, vazgeçtiğimi sandığım eski BAŞINA VAR OLDUĞU girişimimi hiç aklıma getirmeden.” EŞSİZ BİR DÖNEM! Aralık 1948’de, savaş sırasında saklan- Marguerite Yourcenar (8 Haziran 1903 dığı İsviçre’den, posta aracılığıyla, aile / 17 Aralık 1987) bir gün Flaubert’in mek- belgeleri ve on yıllık mektuplarla dolu bir tuplarını okurken şu cümleye rastlar: “Es- sandık alır. Unutmak istediği kötü anılarla ki tanrılar artık yoktu ve İsa henüz ortaya dolu bir valizdir elindeki: çıkmamıştı. Cicero’dan Marcus Aurelius’a Bu hüzünlü envanteri bir an önce bitir- kadar uzanan bu zaman, insanın tek başı- mek için şöminenin başına oturur ve ateşe na var olduğu eşsiz bir dönemdi.” atmadan önce, kimi hayatta kimi ölmüş in- Bu fikirden son derece etkilenen Your- sanlarla olan bu yazışma yığınını gözden cenar, bu yalnız insanın portresini yap- geçirirken, dört beş sayfalık, daktilo edil- mak ihtiyacını hisseder ve Flaubert’in sö- miş bir mektuba rastlar. zünü ettiği zaman diliminde, M.S. ikin- İlk satırları merakla okur: “Sevgili Mar- ci yüzyılda yaşamış olan Roma imparato- cus...”. Ve kim olduğunu hatırlayamaz: ru Hadrianus’un hayatını ve düşüncelerini Marcus… Hangi arkadaş, hangi sevgili, edebiyat yoluyla dile getirmeyi planlar. hangi uzak akrabaydı acaba? Yazar, 1924’te yirmi yaşındayken, ba- Bir anda adı geçenin Marcus Aurelius basıyla İtalya’ya yaptığı yolculuk sırasın- olduğunu ve gençliğinde Hadrianus üze- da, Hadrianus’un Villası’nı ziyaret etti- rine yazmaya çalıştığı kitaptan geriye kalan birkaç sayfayı anus hakkında yeterince metin okumamış, yaşadığı yerleri ğinde, yapının görkemli ahengi karşısında büyülenmiş ve görmemiş, onu konuşturabilmek için bazı konuları hakkın- okumakta olduğunu fark eder. Hadrianus’un hayatı ve hüküm sürdüğü dönem hakkında da yeterince irdelememişti. “Not Defterleri”nde bunu itiraf bulabildiği bütün belgeleri okumaya başlamıştı. ROMA İMPARATORU HADRIANUS’UN eder: “Çok gençtim. Bazı kitapları kırk yaşından önce yaz- Yirmi beş yaşında giriştiği ilk versiyonda, Yourcenar, OĞLU VE HALEFİ KABUL ETTİĞİ maya kalkmamak gerekir. Yoksa, sonsuz derecede farklı in- Hadrianus’un hikâyesini Bitinyalı genç aşığı Antinous’nun MARCUS AURELIUS’A UZUN MEKTUBU! sanları birbirinden ayıran büyük doğal sınırların varlığını kaleminden yazmaya çalışır. O andan itibaren, talihin tekrar karşısına çıkardığı bu pro- gözden kaçırma tehlikesiyle karşı karşıya kalırsınız.” Bu çalışma henüz anılar şeklinde değil, imparatorun ikin- jeyi artık ne pahasına olursa olsun gerçekleştirmesi gerekti- ci ağızdan bir portresi gibidir ve 1925’te bitirdiği ilk taslak HÜZÜNLÜ BİR ENVANTER ğini anlamıştır. Ama bu kez Hadrianus’un hayatını impara- yayıncılar tarafından reddedildiğinde, düş kırıklığına uğra- Görünüşte vazgeçmiştir ama Hadrianus projesini zih- torun kendi ağzından yazacaktır. Üç yılda tamamladığı yan Yourcenar, bütün elyazmalarını yok eder. ninden söküp atamaz: 1939’da ABD’ye giderken ya- ve 1951 yılında yayımlanan Hadrianus’un Anıları* Onun gözünde bu başarısızlığın nedenleri basittir: Hadri- nında Hadrianus’un iktidara geldiği dönemdeki Ro- yıllar sonra tesadüfen karşılaştığı aynı satırlarla başlar: >> 6 14 Aralık 2023