Katalog

‘AĞAÇLAR ÇİÇEKTEYDİ’, ‘İNSANOĞLU İNSANLAR’ Çiçeklerini hiç dökmeyecek bir ağaç: Ahmet Say Ülkesinin ona verdiğinden kat ve kat yayınları ile biyografi / anı ve portre fazlasını karşılıksız hatta bedeller kitapları kaleme aldı. Bu yıl çeşitli dergi ödeyerek halkına veren bir aydın olan ve gazetelerde yayımlanan ülkemizin Ahmet Say (1935-2022), edebiyatçı, kültürel ve toplumsal panoramasını yayıncı ve müzik eleştirmeni, dergi ve ortaya koyan yazıları da kitaplaştırıldı gazetelerde yazılar da yayımlayan bir (Sözün Saklı Yörüngesi / Hayata Karşı düşün ve eylem insanıydı. Üretken ve Hayat / Kor Kitap). mücadelelerle dolu bir yaşam sürdü. Bu yazımızda Say’ın biyografi / anı türü Nâzım’ın ondan istediğini tam olarak Ağaçlar Çiçekteydi (Evrensel Basım yaptı: Hep cephenin ön saflarında yer Yayın) ve portre yazılarının yer aldığı aldı ve kesintisiz bir mücadele yürüttü. İnsanoğlu İnsanlar (Evrensel Basım Yayın) adlı kitaplarını değerlendireceğiz. Say, roman ve öykü kitapları, müzik ve daha sonra Kocakurt romanının ödül- DR. BÜLENT BÜBER ler alması edebiyat çevrelerinin ona ilgisini yoğunlaştırır. Kocakurt, 12 Mart’ta hapis “…Elimizden ne geliyorsa yapıyorduk, döneminde tanıdığı bir kişiden esinlenerek ama neye yarıyordu yürek yarasını deşmek- kaleme aldığı bir romandır. ten başka? Avcılara ders veremeyen kuşlar gibiydik ...” Ahmet Say DERGİCİLİK VE YAYINCILIK Say’ın Türk Solu ve Türkiye Solu dergi- ydın, düşünce ve eylem insanı, edebi- lerinde üstlendiği çeşitli görevler (teknik yatçı, yayıncı, müzik eleştirmeni Ah- yönetmenlik, Ankara temsilciliği, yazı işle- A met Say’ın (1935-2022), Ağaçlar Çi- ri müdürlüğü ve dergi sahipliği), ilerideki çekteydi ve portre yazılarının yer aldığı İnsa- dergi (Türkiye Yazıları) ve müzik kitapları noğlu İnsanlar adlı kitaplarında anı, biyogra- yayımcılığı (Müzik Ansiklopedisi Yayınla- fi ve portre yazınsal türlerinin iç içe geçtiği- rı) çalışmalarında ona yol gösterici oluyor. ni görürüz. Say, bu iki kitabında hem anıları- Say, üç arkadaşıyla 1977 yılının nisan ayın- nı anlatıyor hem de kültür yaşamımızın önem- da Türkiye Yazıları dergisinin ilk sayısını ya- li kişilerinin portrelerini çiziyor. yımlar. Dergi 1983 yılına kadar yayın haya- Ağaçlar Çiçekteydi ve İnsanoğlu İnsan- tını sürdürür ve yetmiş iki sayı yayımlanır. lar kitapları Evrensel Basım Yayın tarafın- dan yayımlanmıştı. Ancak 2016 yılında 675 FAZIL SAY’IN YETENEĞİNİN KEŞFİ sayılı KHK ile yayınevinin bağlı olduğu Do- “12 Mart’tan 12 Eylül’e” başlıklı bölümde, ğa Basın Yayın Şirketi’nin kapatılmasından Fazıl Say’ın yeteneğinin keşfi ve eğitimine sonra bu kitapların sadece elektronik versiyonları inter- evladının niteliklerinin farkında olan ve bu niteliklerin yönelik bilgiler yer alıyor. İki yaşındayken son derece ba- net sitelerinde satışta bulunuyor. Ümit ederim Evrensel daha da gelişmesi için elinden gelen tüm fedakârlıkları sit plastik düdük ile Mozart’ın Twinkle (Daha Dün Anne- Basım Yayın tarafından yayımlanan eserleri okuyucular- sergileyen “adanmış” bir baba olduğuna dikkat çekiyor. mizin Kollarında Yaşarken-Yaşasın Okulumuz) parçasını la buluşturmaya başlayan Ginko Yayınevi bu kitapları da Yaşantımızdaki bazı olaylar neredeyse tüm yaşamı- çalması ve yazarın bu konuyu obua sanatçısı Ali Kemal tekrar okurlara basılı olarak sunar. mızı şekillendirir. Ahmet Say’ın küçük yaşta aldığı özel Kaya’ya söylemesiyle Fazıl Say’ın müzik yeteneğinin keş- piyano dersleri, konservatuvar öğrenciliği ile Fede- fedildiğini ve Kaya’nın Fazıl’ı “keşfeden ve müziğe ısın- ‘AĞAÇLAR ÇİÇEKTEYDİ’ ral Almanya’da bulunduğu yıllarda (1954-1960) orkest- dıran” isim olduğunu öğreniyoruz. Say, Ağaçlar Çiçekteydi kitabında yaşamöyküsünü ve anı- ra şefi ve müzikolog Kurt Köhler’in evinde 4 yıl pansi- Mithat Fenmen, Kâmuran Gündemir ve İlhan larını 9 bölüm başlığı altında anlatıyor: “Ben de çocukluk yoner olarak kalması müzikle ilişkisini etkileyen önem- ettim; ıslık çalardık yıldızlara karşı”, “Benim Almanya’m”, Baran’dan alınan dersler, önemli kültür insanı Ertuğ- li olaylarken Bingöl yılları ve 12 Mart dönemindeki ha- rul Oğuz Fırat’ın akademi işlevi gören evinde dinlenen “Bir dağ köyünde üç yıl”, “Türkiye’nin kalbi Ankara”, pishane günleri de hikâyeciliği ve romancılığı üzerinde plaklar ve bu plakların değerlendirilmesi Fazıl Say’ın “Güneş ufuktan şimdi doğar”, “Zifir karanlıktan aydınlık önemli etkilerde bulunuyor. Bu olayların ayrıntıları kita- portreler”, “12 Mart’tan 12 Eylül’e”, “Yakın zamanlar”. eğitimi kapsamında aktarılıyor. bın ilk 4 bölümünde yer alıyor. Bu bölümlerde yaşamındaki olayları aktardığı gibi Fik- MÜZİK YAZARLIĞI VE ZORUNLU MÜZİK ret Otyam, Mahzuni Şerif, Aziz Nesin, Metin Altıok, Tah- KOHLER İLE HINDEMITH VE BARTOK KİTAPLARI YAYINCILIĞI YILLARI... sin Saraç, Şaban Ormanlar, Şerif Tekmen, Ahmet Erhan, ODAKLI MÜZİK TARTIŞMALARI VE ORHAN Say, 1983 yılından itibaren “üretken yıllarım” olarak Veysel Çolak gibi isimlerin portrelerine de yer veriyor Say. KEMAL’İN ÖNERİSİYLE ÖYKÜYE YÖNELİŞ... adlandırdığı bir döneme girer. Bu yılların temel özelli- Ağaçlar Çiçekteydi, bir otobiyografi ya da biyografi de- Köhler ile yaptığı Hindemith ve Bartok odaklı müzik tar- ği Say’ın artık müzik yazarlığı ve zorunlu müzik kitapla- ğil. Anılar, gözlemler ve portrelerin yer aldığı ülkemizin tışmalarında kendi ifadesiyle, zayıf kalmamak için okudu- rı yayıncılığı yaptığı yıllar olmasıdır. modernleşme süreci ve bu süreçteki mücadeleler ile çelişki- ğu kitaplar onu giderek olgunlaştıran bilgilerle donatıyor. 4 yılda (1983-1987) hazırladığı 4 ciltlik Müzik Ansik- lere tanıklık eden farklı yazınsal türlerden oluşan bir kitap. Almanya’dan ülkemize döndükten sonra Bingöl’deki lopedisi, onun ifadesiyle “medar-ı maişet” kitabıdır. Bir Gerek bu kitabın gerekse de İnsanoğlu İnsanlar kitabı- köy öğretmenliği sırasındaki gözlemlerini ve bu izlenim- taraftan kendi kitaplarını yazarken diğer taraftan müzik nın kapak tasarımları Savaş Çekiç’e ait. Kapak uygulama- lerini aktardığı sohbetler sırasında Orhan Kemal’le tanış- eğitmeni dostlarının çalışmalarını da yayımlamaya girişir. larını ise Devrim Koçlan ve Başak Sopacı gerçekleştirmiş. masının ardından Orhan Kemal’in bunları “edebiyat pa- Müzik Ansiklopedisi Yayınları’nın ilk yayımladığı ralamadan” düpedüz yazma önerisinin onun öyküye yö- ENİS BATUR’DAN SAY’A: ‘ADANMIŞ BİR BABA’ 3 kitap, viyola sanatçısı ve eğitimcisi Prof. Dr. Ko- Kitap, Enis Batur’un Kurşunkalem Portreler kitabında nelmesinde önemli bir yüreklendirme olduğunu anlıyoruz. ral Çalgan tarafından yazılmıştır. Ayrıca, Prof. Dr. Ali yer alan Say’ı değerlendirdiği portre yazısı ile başlıyor. 1968 yılının bir sabahı, büyük bir istekle daktilosunun Uçan ile Prof. Dr. Muammer Sun’un da kitapları yayım- Batur, onun önemli bir kültür insanı olmasının yanında başına geçip soluk soluğa yazmaya başlar. Öykülerinin lanmıştır. Kitapta bulunan dizin, kişi, olay ve >> 16 Kasım 2023 9 NECATİ SAVAŞ