Katalog

PROF. DR. SİNA AKŞİN’DEN ‘KISA TÜRKİYE TARİHİ’, PROF. DR. İLBER ORTAYLI’DAN ‘CUMHURİYET’İN DOĞUŞU: KURTULUŞ VE KURULUŞ YILLARI’ İki büyük tarihçi, iki önemli kitap Cumhuriyetin 100. yılında Türk tarih Milli Mücadele, TBMM dönemi, çalışmalarının iki önemli duayen devrimler, çok partili dönem, DP hocası, iki etkin tarihçi Prof. Dr. Sina dönemi, 27 Mayıs 1960, 90’lı yıllar ve Akşin ve Prof. Dr. İlber Ortaylı’nın iki 2000’li yılları ele alıp inceliyor. kitabı okuyucularla buluştu. Prof. Dr. İlber Ortaylı da Prof. Dr. Sina Akşin, 31. baskıya Cumhuriyet’in Doğuşu: Kurtuluş ve ulaşan Kısa Türkiye Tarihi (Türkiye Kuruluş Yılları (Kronik Kitap) adlı İş Bankası Kültür Yayınları) adlı kitabında, Atatürk’ün yaşamından kitabında, Osmanlı toplumu, kesitler, Milli Mücadele’deki Tanzimat, I. ve II. Meşrutiyet savaşlar, saltanatın kaldırılması gibi dönemleri, Abdülhamit ve yönetimi, 31 konuların yanında Lozan, 12 Ada Mart Olayı, Birinci Dünya Savaşı, gibi tartışmalı konuları irdeliyor. dele’deki savaşlar, saltanatın kal- DR. ALEV COŞKUN dırılması gibi konular yanında Lo- zan, 12 Ada gibi tartışmalı konular AKŞİN’DEN OSMANLI- da irdelenmektedir. CUMHURİYET HATTINDA Prof. Dr. Ortaylı, İmparatorlu- TÜRKİYE ANALİZLERİ! ğun En Uzun Yüzyılı, Osmanlı’yı Türk tarih çalışmalarının iki Yeniden Keşfetmek, Gazi Musta- önemli duayen hocasının iki kita- fa Kemal Atatürk, Yakın Tarihin bı geçtiğimiz ay raflarda yerini aldı. Gerçekleri, Türklerin Tarihi gibi Bu iki etkin tarihçi Prof. Dr. Sina önemli kitaplara imza atmıştır. Akşin ve Prof. Dr. İlber Ortaylı’dır. Prof. Dr. Ortaylı, kitabının “Cum- Prof. Dr. Sina Akşin’in ilk baskı- huriyet Kavramı Üzerine” başlığını sı 2007 yılında yapılan ve Kısa Tür- taşıyan giriş bölümünde önemli tes- kiye Tarihi adını taşıyan kitabı 32. pitler yapmaktadır. Bu giriş bölümü, baskıya ulaştı. 100 yıllık Cumhuriyetin de özet bir Duayen tarihçi Prof. Dr. Sina Ak- değerlendirmesidir. Şöyle ki: şin, İttihat ve Terakki, Jön Türkler, “Türkiye Cumhuriyeti modeli ise 31 Mart Olayı, İstanbul Hükümet- Orta Çağ’ın oligarşik cumhuriyetle- leri ve Milli Mücadele adlarını taşı- rinden ziyade, çağımız cumhuriyeti yan çok önemli eserlerin yazarıdır. diye adlandırılan Fransız İhtilali’nin Kısa Türkiye Tarihi (Türkiye İş ortaya çıkardığı vatandaş cumhuriyetlerindendir. Bankası Kültür Yayınları) kitabı Osmanlı toplumu, Tan- min çok uzun zaman beş yılda kalması, imam hatip okul- 19. yüzyılın ikinci yarısı ve 20. yüzyılın başındaki Meş- zimat, I. ve II. Meşrutiyet dönemleri, Abdülhamit ve yö- larının imam hatip gereksiniminin çok ötesinde çoğaltıl- rutiyet rejiminin bazı zihinlerde yarattığı tartışmalarla netimi, 31 Mart Olayı, Birinci Dünya Savaşı, Milli Mü- ması olmuştur. şekillenmiş bir modeldir. cadele, TBMM dönemi, devrimler, çok partili dönem, DP İmam hatip olmaları söz konusu olmayan kızların da 1920 yılının 23 Nisan’ında Türkiye Büyük Millet Meclisi dönemi, 27 Mayıs 1960, 90’lı yıllar ve 2000’li yılları ele bu okullara kabul edilmesi, bunların artık meslek okulu toplandığında böyle bir tasarı resmen açıklanmış değildi. alıp incelemektedir. olarak değil, genel bir ortaöğretim kurumu olarak görül- Meclis konvansiyonel bir sistemle idareye sahipti ancak Tarih bilinmeden toplumsal ve siyasal olaylar doğ- mek istendiğini göstermektedir. her ne kadar ‘İstanbul’da saltanat ve hilafeti korumak, on- ru değerlendirilmez. Kısa Türkiye Tarihi okuyucu için Sekiz yıllık zorunlu ilköğretim ancak 1997’de ordunun ların hukuk ve haysiyetini kurtarmak’ içinmiş gibi görün- önemli, özet ve bir kaynak kitaptır. Bu nedenle Sina zorlamasıyla gerçekleşebilmiştir.” “… süreç tören Ata- se de artık cumhuriyetin ayak sesleri duyuluyordu” (s. 15) Hoca’nın Kısa Türkiye Tarihi kitabının Cumhuriyetin türkçülüğü ile maskelenmiş, gizlenmiştir.” (s.322) 100. yılında yeniden yayımlanması çok yerinde olmuştur. Cumhuriyetin kuruluşundan sonra ilk dönemlerinde “Atatürkçülüğün ideolojiye dönüşmesi gerçekleşirken eğitim ve sağlıkta önemli atılımlar yapıldığını, “eğitim ve Prof. Dr. Sina Akşin kitabın son sözünde tespit ve yar- süreç tören Atatürkçülüğü ile maskelenmiş, gizlenmiş- gılara varıyor: sağlıkta eşitlik” sağladığını belirtiyor. tir.” (s. 314-322) Prof. Dr. İlber Ortaylı, Osmanlı tarihi ve yakın tarihiy- “Atatürk devriminin niteliği 1980’den sonra orta- Prof. Dr. Sina Akşin’e göre, son yılların belirginleşen ya çıktı. Bilinçli hale gelen Atatürkçülük böylece Atatürk le ilgili yazdığı kitaplarıyla haklı bir kamuoyu desteği- yönleri şöyledir: ne sahiptir. devrimine aykırılıkları tanımakta zorluk çekmedi. 1. Her şeye karşın kadınların baskıdan kurtuluşu, 1950’den sonrasının kısmi karşı-devrim dönemi oldu- Kısaca tanıtımını yaptığımız kitabı da okuyucu tarafın- 2. Hatırı sayılır bir aydın kesim yaratılması, dan ilgiyle okunacaktır. ğu, Türkiye Cumhuriyeti tarihinin açık seçik iki döneme 3. Tarım, sanayi ve bayındırlık alanında önemli ilerle- ayrıldığı anlaşıldı. Prof. Dr. Ortaylı, İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye’nin melerin olması, savaşın dışında kalmasını büyük bir başarı olarak değer- Birincisi 1919’dan 1950’ye değin uzanan Atatürk dev- 4. Karşıdevrimin devleti arkasına alarak güçlenmesi, rimi dönemi, ikincisi 1950’den bu yana gelen kısmi karşı- lendiriyor. Tek partili dönemin 1946’da bittiğini ve “san- 5. Özellikle 90’lı yıllarında doğup gelişen Atatürkçü- dık demokrasisine” geçildiğini belirtiyor. devrim dönemidir.” lük ideolojisi akımının doğması. Sina Hoca şöyle devam ediyor: Her şeye rağmen “Türk halkının ‘sandık demokrasi- ORTAYLI’NIN MERCEĞİNDEN CUMHURİYET! “Kısmi karşı-devrimin özelliği, aydınlanma devrimi- sine sahip çıktığını’, Türkiye’nin bir bakıma Ortadoğu- nin durdurulması, bütünsel kalkınma anlayışından maddi Prof. Dr. İlber Ortaylı’nın ekim ayında yayımlanan ki- lu bir ülkenin Batı platformuna çıkması sürecini yaşadı- kalkınma modeline geçilmesi olmuştur. tabı Cumhuriyet’in Doğuşu: Kurtuluş ve Kuruluş Yılla- ğını” vurguluyor. Bunun somut göstergeleri, halkevlerinin 1951’de, köy rı (Kronik Kitap) adını taşımaktadır. Kitap geniş bir kay- Ve ancak “Türkiye diğer yandan ürkütücü Güney Ame- enstitülerinin 1954’te kapatılmaları, öğretmenliğin ikin- nakça ve dizin ile birlikte 300 sayfadır. rikalılaşma girdabına çekiliyor ya da girdabın kıyısından ci sınıf meslek durumuna düşürülmesi, zorunlu ilköğreti- Kitapta Atatürk’ün yaşamından kesitler, Milli Müca- dönmeye çalışıyor” diye de ekliyor. (s. 24) n 4 16 Kasım 2023 ANECATİ SAVAŞ