Katalog

ANNIE ERNAUX’DAN ‘GENÇ ADAM’ (LE JEUNE HOMME) Geçmişi yeniden yaşayışın öyküsü! 2022 Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanan Fransız yazar Annie Ernaux, yeni kitabı Genç Adam’da (Le jeune homme) kendisinden 30 yaş küçük, sürekli argo konuşan, hiçbir şeye inanmayan, çalışmak ve sorumluluk almak istemeyen genç bir adamla ilişkisini toplumun gözü önünde meydan okurcasına yaşamaktan çekinmeyen, sadece cinsellikle ilgilenen, aşktan bilinçli olarak kaçan yaşlı bir kadının hikâyesini anlatıyor. OLGUN KADIN-GENÇ ADAM PROF. DR. AYŞE (EZİLER) KIRAN İLİŞKİSİNDE TOPLUMUN İKİYÜZLÜLÜĞÜ! 1 “Yazarken hiçbir şey beni korkutmaz.” Bu genç adam bir şeyi de ortaya çıkarır: Anlatıcı yazar genç adamla ilişkisini toplumun ANNIE ERNAUX: ‘YAZMAK, gözü önünde meydan okurcasına yaşamaktan YENİDEN BULMAKTIR!’ çekinmez. Annie Ernaux’nun son anlatısı roman den- Olgun erkek genç kadın ilişkisini hoşgörü ile meyecek kadar kısa (25 sayfa), özyaşamöykü- karşılayan toplum, olgun kadın genç adam bir- sel metin, kurmacanın izini bulmak zor. Ya- likteliğine neredeyse ayıplayarak bakar. zar pek çok anlatısında olduğu gibi burada Öte yandan bu ikili ileri yaştaki kimi kadın- da olanları kendisine fazlasıyla benzeyen bir ları da cesaretlendirir. Kimi genç kızlar ise yaş- “ben”e anlattırıyor. lı kadının yanında genç adamı baştan çıkarma- Bu “ben” tıpkı Ernaux gibi alt gelir grubun- yı denerler. dan geliyor, onun gibi sınıf atlamış, aynı üni- En olumsuz bakış açısıyla, kimileri bu çiftin versitede okumuş, zor bir kürtaj süreci geçir- arasındaki ilişkiyi sanki “ensest” ya da “eşcin- miş, bir kez evlenip boşanmış, iki oğlu olmuş sel” gibiymiş gibi değerlendirmeye yatkındırlar. ve kitapları başarılı olmuş bir yazar. Anlatıcı kendisine olduğu kadar gence kar- Ernaux yazma eylemini şöyle açıklıyor: şı da acımasızdır. Yazar, yüzünde tek bir kı- “Yazma ne hayal etmekle karışır ne de yazarın rışığın olmadığı, dümdüz sarı saçlı, en güzel kendini yazmanın akışına bırakmasıdır. Be- 2 gençlik fotoğrafını göstererek şimdiki zaman- nim için yazmak yeniden bulmaktır.” Bu an- daki yüzünün solgunluğunu ve keskin çizgile- latı geçmişi yeniden arayışın, yeniden yaşayı- rini vurgular. Genç adam ise gerçekliği şimdi- şın öyküsüdür. ki kadında olan, bir türlü yakalayamadığı genç Anlatının başlığı ve başlangıcı hemen genç kızda arar. bir adamla elli yaşını geçmiş bir kadın yazarın Yazar gençliğinde yaşadığı, bir türlü yazı- öyküsünü haber veriyor. Peki bu ilişkide aşk- 8 ya dökemediği kürtaj deneyimini genç adamın tan söz edilebilir mi? kendisini gençliğine, geçmişe döndürmesi sa- yesinde gerçekleştirmeye başladığında gencin YAŞ FARKI DIŞINDA HER ŞEY “yol gösterici”, yazarın da “öğretici” rolü so- ÇOK SIRADAN! Bu anlatıdaki genç adam yazardan otuz yaş genç, ne- na erer. İlişki sessizce, olaysız biter. Anlatıda “aşk” sözcüğü daha çok “cinsel ilişki” ve redeyse oğlunun yaşındadır. Genç adam da yazar gibi “sevişmek” için kullanılmış, iki kişinin yaşadıkları alt gelir grubundan gelmekte, yoksulluğun tüm özellik- YAZARIN BİREYSEL BELLEĞİNİN BİR GENÇ “ilişki”, “öykü” olarak tanımlanmış. Çünkü yazar için lerini kendisinde toplamaktadır, yazarın okuduğu üni- TARAFINDAN HAREKETE GEÇİRİLME SÜRECİ bir erkekle sevişmek yenilmek, ihmal edilmek, yaşam- versiteye devam etmektedir. Duyguların anlatımı satır aralarında sınırlı olsa da me- dan bir şey beklememek ve kendini yazmaya zorunlu Sürekli olarak teklifsiz hatta argo bir dil kullanır, tin okuyucuyu derinden etkiliyor. hissetmektir. Bir kitabın yazılmasından duyulan zevkten 3 hiçbir şeye inanmaz, mümkünse çalışmak, sorumluluk Yaşanan, duyumsanan tüm duygulara karşın bu yoğun üstün bir zevk yoktur. almak istemez; kısacası tam da bugünün gencidir. ilişki kısa sürer. Bu tutkulu ilişki aşka dönüşmediği için Oysa bunlardan haberi olmayan genç adam bir “tut- Bu gencin temel özelliği anlatıcıya sürekli kendi geç- mi? Devam etmediği için mi? ku” yaşamakta, “kıskanmak”ta, kadının kendisine ege- mişini anımsatması, yaşatması, kendi geçmişine genç Peki aşk? Anlatıcı bu duyguyu geçmişinde yaşamıştır, men olmasına izin vermektedir. adamın “şimdi”sinden ve gençliğinden bakmasıdır. şimdi ise yalnızca cinsellikle ilgilenmekte, aşktan bilinçli Yazar istediği zaman genç adamdan za- Yazarın geçmişini yeniden kurabilmesi, bir biçimde kaçınmakta, ilişkiden sonra hissettiklerini ki- manını ve bedenini kendisine vermesini is- ayrıntılarını unuttuğunu sandığı olayları ye- tabını yazmak için kullanmaktadır. Evet aşk yok. temekte, geçmişini anımsatmasını, kendisi- 9 niden anımsaması, aynı anıları şimdiki za- Ernaux’nun en iyi kitaplarından biri olan Seneler ne yeniden yaşatmasını beklemektedir. mana kopyalaması üzerinde çalıştığı kitabı Fransız toplumunun ve kadının ortak belleğini yansıtır- Genç adam ile yazar arasındaki yaş far- beslemektedir. ken Genç Adam, yazarın bireysel belleğinin bir genç ta- kı dışında bu anlatıda her şey çok sıradan- rafından harekete geçirilme sürecini anlatır. dır. Ama yazar bu sıradanlığa, sıradanlığın BU İLİŞKİDE GELECEĞE YER YOK, Bu anlatıyı çok güzel, çok dokunaklı, çok hüzünlü ya- ötesinde bilinmedik, beklenmedik bir şey- ler koyuyor: “İşte yazı budur. Buna dönüş- ‘ŞİMDİKİ ZAMAN YETER’! pan en önemli özellik Ernaux’nun kitaplarında çok az, satır Genç adam şimdidir ve yazar onun dün- aralarında duyumsanan “içtenliği” hiç çekinmeden, tüm tür. Yazılı olmayan kanıtlarla sadece el yor- 4 damıyla ilerler.” yasına “ait olmadığı”nın bilincindedir ama derinliği, tüm coşkusuyla yazıya dökmesidir. n onun sayesinde yaşamın ve kendisinin tüm 1 yaşlarını yaşamaktadır. İşte bu nedenle bu Magazine Littéraire, no 507, Mayıs 2022, s. 10 SORUMLULUKTAN KAÇAN, 2 HİÇBİR ŞEYE İNANMAYAN, ilişkide duyumsadığı cinsellik, zaman ve Magazine Littéraire, s. 9. 5 3 bellektir. Ernaux, A. (2022) Le jeune homme, Gallimard TAM DA BUGÜNÜN GENCİ! Ernaux öğeleri yan yana getirmeyi “nes- Ernaux diğer anlatılarında yaptığı gibi Yay.,, Paris, s. 11. 4 burada da kendisine hayran (narsist) bir biçimde söz et- Magazine Littéraire, s. 9. nel yazı” olarak tanımlamaktadır. Ama yazar elindeki 6 5 malzemeyi nesnelleştirmekten çok daha zor olanı, mez, geçmişini “kendini beğenmiş bir biçimde” göster- Ernaux, A. (2022) Le jeune homme, s. 29. 6 yani duygular gibi zihinsel ve soyut olanı nesnelleştir- meden yeniden sunar; geçmişin kokusunu taşıyan eko- Ernaux, A. (2022) Le jeune homme, s. 7. 7 mektedir. nomik, toplumsal, bedensel öğeleri kimi zaman can acı- Ernaux, A. (2022) Le jeune homme, s.25. 8 Ernaux’nun bu seçimi kimi zaman anlatılarını tıcı bir kesinlikle verir. Ernaux, A. (2000) L’événement (Kürtaj), Bu ilişkide “geleceğe” yer yoktur. Kendisinden çocuk Gallimard Yay. son derece kuru ve kolay anlaşılır kılsa da insan ger- 9 çekliğini olanca açıklığıyla hatta acımasızca yansıtabil- sahibi olmak isteyen genç adam gelecekten söz ettiğinde Ernaux, A. (2008) Les années, Gallimard Yay.; 7 mektedir. yazar, “şimdiki zaman yeter” der. (2021) Seneler, Can Yay. 6 12 Ocak 2023