Katalog

HAYATİ BAKİ’DEN ‘PATETİK SENFONİ’ ‘Şiir kurgusal ve kılgısal var ediştir!’ Doğa, doğal yaşam, tarım alanları, ormanlar, otlar çayırlar, hayvanlar, iklime yapılan engizisyon... Yağmur ormanlarının vahşice sermayeye peşkeş çekilişi, nükleer enerji diye katliamlara, derelerin kardeşliğine karşı ölüm fermanları çıkarılışı, siyanürle altın çıkarma vahşiliği, tröstler, oligarklar, baronlar, termik santrallar… “Kanayan toprağın sesidir, ağlayan ırmakların patetiğidir benim şiirim” diyen şair Hayati Baki ile 2022 Ceyhun Atuf Kansu Şiir Ödüllü kitabı Patetik Senfoni’yi (Artshop Yayıncılık) konuştuk. Yapı olarak, anlatış olarak büyük İLYAS TUNÇ harf kullanmıyorum, noktalama imleri- ne büyük önem veriyorum. ‘PATETİK SENFONİ: GARİB Biçim ve özü harfler, noktalama im- VE TUHAF ÖLÜLER’ leri daha belirgin kılar. Anlam kat- n 2022 Ceyhun Atuf Kansu Şiir manları daha bir düşünselliğe eşik, ka- Ödülü’ne değer görülen kitabınız adı- pı aralar. nı Çaykovski’nin ünlü senfonisinden Şiirim, yüksek sesle okunmaz. Dü- alıyor: Patetik Senfoni! şünceye ve bilgiye dayalı şiir yazmayı Neden böyle bir adlandırmayı ter- ölçü alırım. cih ettiniz? Bir Kuman / Kıpçak Türkü olarak ta- Piyotr İlyiç Çaykovski’nin altıncı sen- rihin derinliklerinden, bazırıklardan, foni eseri, kendi hayatının müziğidir. kurganlardan, “altın giysili adam”dan, Hayatını yansıttığı biliniyor. Durmadan kamanlık yaşam biçiminden, Kök dinlediğim bu senfoni, benim de haya- Tengri’ye iman edişimden, ağaçlardan, tım gibidir! ışıktan, yağız yerden kökşin göğden, Bilindiği üzere, patetik (pattetic, patheti- don giymiş göğercinden attan kartal- que), pathetos kaynaklı Yunanca bir sözcük. dan bozkurttan doğanın sesinden coş- “Üzücü olan, acınası durum, acı, sı- kusundan sudan ottan çayırdan zeytin- zı, tasa, yeis, yoğun duygusallık, üzün- lerden kayın ağaçlarından tin göçüş- tü, acıklı hal, etkili, dokunaklı, çığlık, mesinden Tanrıkut Motun’dan buraya ağıt, melal,...” karşılıkları olan psiko- akar, ağar gelirim. lojik yapıya işaret ediyor. Ses bayrağım Türkçemin Türk dili- Önce “melal”i anlamak gerekiyor: “me- nin almasına tengriken usuna ayral ha lali anlamayan nesle aşina değilim.” ayral hasına kopuzuna kımızına süçik Müzikle kardeşliğim, hali pür melalim- şarabına yer veririm türkü söyler çığı- le ilintilidir. rırım şiirimi. Elbette, patetik senfoni ile çakışan bire bir yönsemelerimin de bu doğrul- min magması” diyorsunuz. ‘YAPI OLARAK BÜYÜK HARF ‘CEYHUN ATUF KANSU İLE tuda irdelenmesi koşul olmalıdır. Akıl ve şiir arasında sizce nasıl bir KULLANMIYORUM. NOKTALAMA YAKINLIĞIM DİLDİR, Çaykovski’nin kardeşi Modest, 6. senfoni bağ söz konusu? İMLERİNE ÖNEM VERİYORUM!’ HALKÇILIKTIR, ÇOCUK için “patetik” sözcüğünü önerir; Çaykovs- Şiirlerimde ironiye çok yer veririm. n “Şiirinizde sağlam bir kurgu ve dil SEVGİSİDİR, KEMALİZM ki ise trajik sözcüğü üzerinde durur ve fa- Sözünü ettiğiniz “Kritik İlişki Şiiri”nde bilinci var; sözcük çeşitliliği bakımın- TUTKUSUDUR VE ŞİİRDİR!’ kat “patetik” senfoninin adı olur. de ironi, alaysama, kendimi sorgulama, dan çok zengin, imge avcılığı ya da söz- n Üslup açısından değilse de yurt, do- “Patetik Senfoni” adını tercih edişim- çevreme ve dünyaya bakışımın izlerine cük oyunları peşinde değilsiniz. ğa ve Cumhuriyet sevgisi açısından, si- de “patetik senfoni: garib ve tuhaf ölü- rastlamak olanaklı. Bu nedenle imgesel yapı, şiirinizin tama- zin şiirinizin sevgisi ve hayranlık duydu- ler” şiirimin payı büyüktür. Bizde şiir, duygu ile özdeş gibi algıla- mına organik bir bütünsellikle yayılıyor. ğunuz Ceyhun Atuf Kansu şiiriyle ya- Bugün, dünyanın çivisi çıkmış durum- nır, duygusallığımız başat noktada adeta Büyük harf kullanmıyorsunuz, noktala- kınlığından söz edebilir miyiz? da: doğa, doğal yaşam, tarım alanları, or- düğümlenir. malarınız yeni anlam katmanları yaratıyor. Evet, yurt, doğa, Cumhuriyet bağla- manlar, otlar çayırlar, hayvanlar, iklime “Akıl”dan korkarız hep! Bilirsin Bertolt Genellikle geniş ya da şimdiki zaman- mında Ceyhun Atuf Kansu şiiriyle yakın- yapılan engizisyon, Avustralya’da bir bu- Brecht, “Akıl kaçkını şairlerden korkulur!” lı fiil kiplerini tercih ediyorsunuz bu da lığım, akrabalığım vardır elbette. çuk milyon devenin yangında yok edilişi, anlamında özlü sözü literatüre kazandırır. sizin nostaljik bir kopuştan çok varoluş- Kansu’yu sevmem lise yıllarımda olu- kıyımı, öldürülüşü… Akıldan korkarız, aklı kullananı sevme- sal bir soruna yöneldiğinizi gösteriyor. şur. Balım Kız Dalım Oğul yapıtıyla ilk Yağmur ormanlarının vahşice serma- yiz. Oysa akıl, en hakiki yol göstericidir. “Şiir, yapılan, edilen bir zihinsel edim tanışmam radyo kanalıyla oldu. yeye peşkeş çekilişi, nükleer enerji diye Postmodern dünyada, ortak akıl diye olduğu denli bir o kadar da bir dülgerin Geceleri Kansu’nun Balım Kız Dalım katliamlara, derelerin kardeşliğine karşı faşizan, topyekûn imha edicilik zorbala- uğraşı, bir tasarımcının tasarımı, bilinç- Oğul yapıtını tuhaf bir varoluşla dinler, ölüm fermanları çıkarılışı, siyanürle altın rın ilkesi oldu. li öznenin düşünsel bilişsel öngörüsüdür, sabahı ederdim. çıkarma vahşiliği, tröstler, oligarklar, ba- Pozitivizme karşı çıkan bu postmodern sezişidir. Kurgusal ve kılgısal var ediştir. Kurtuluş Savaşı, Türk dili, denemeler ronlar, termik santrallar… atıklar, simulaj tanrıları peşinde şiir yazma- Türk dilinin sesçil bir dil oluşunun ya- benim için salt Ceyhun Atuf Kansu değil, Sahi, kimdi “Türkçe diye bir dil yok- ya koyuluyorlar, yazıyorlar. Yazmasınlar! nı sıra sözvarlığı bakımından da matema- tur” diyen ilim müderrisi? Kanayan top- uluğ Türk Mustafa Kemal demekti. 2022 “Duyguyla şiir yazılmaz, duygular ya- tiğine dikkat çeken, vurgu yapan dilbi- Ceyhun Atuf Kansu Şiir Ödülü ile ilintili rağın sesidir, ağlayan ırmakların pateti- nıltıcıdır” diyor Aristoteles. Adam gibi limciler, Türklük bilimciler, coğrafyası- duyumsadıklarım da bu atmosferdedir. ğidir benim şiirim. Bu nedenle “Patetik adam Eric Cantona şiir ile futbol arasın- na, atmosferine, tebeşir dairesine gönül- Senfoni” dedim yazdığım şiire… Yeni, yepyeni bir oluş, diriliş, zamanı da dolayımsız bir illiyet kurar, Rimbaud den bağlı dil işçilerini, şiir yapımcıları- bugüne taşıyan bir varoluştur. ve şiiri üzerine düşünür bağ kurarken. nı bilinçle birlikte anmak, anlamak ilke- ‘SİMULAJ TANRILARI PEŞİNDE Şu da önemli benim için: ‘Kansu’ so- Bizim şairler “akıl” ile düşünmeyi, şi- miz olmalıdır. yadını Gazi Atatürk’ümüz vermiştir! ŞİİR YAZIYORLAR, YAZMASINLAR!’ ir yapıp etmeyi dışlar. Nirvanasına, ma- Türkçemizi bilmeden şiir yazmaya soyu- n Adı “Patetik” olsa da kitabınız, kont- Ceyhun Atuf Kansu ile yakınlığım, hay- ğarasına, yeraltına, karanlığa sığınır, ka- nan yeniyetme heveslilerden korkarım, el- rolsüz bir duygu seline kapılarak değil, ranlığım dildir, halkçılıktır, çocuk sevgi- enikonu düşünülerek yazılmış şiirlerden çar şiir yazar! bette ve fakat akıldan korkmam olanaksızdır. sidir (Ceyhun Atuf Kansu’nun hastahane- oluşuyor. Akıl ile şiir arasında sıkı, sımsıkı bir bağ Şiirde imge, söz sanatları, anlamı ve si olmamıştır ve fakat, Altındağ’da halk vardır. Söz konuşur! “Sıkı şiir” dediğimiz anlatılan şeyi, şeyleri tümel bir varoluş çocuklarına açtığı çocuk sağlığı kliniği Örneğin “Kritik İlişki Şiiri”nde, “bu bir şiirdir: benim: beynimin şiiri: haki- budur. Akla saygı en başta gelir. “Ey aklım, olarak kucaklamak benim görevimdir, vardır), özveridir, Kemalizm tutkunluğu- katin ormanında biricik kasırga, kalbi- aklıma mukayyet ol” diyorum ya, diyelim! görevimiz olmalıdır. dur, şiirdir elbette! n 10 19 Mayıs 2022