Katalog

HENRY JAMES’TEN ‘POYNTON’DAKİ GANİMETLER’ İnce zevklerin peşinde Henry James’in geç döneminin öne çıkan yapıtlarından Poynton’daki Ganimetler’i (Çev: Fatih Özgüven / İletişim Yayınları), 19. yüzyıl sonunda yazılmış olmasına karşın bugünün okuruna da söyleyecek sözleri olan bir roman. Süratin neredeyse tek geçer akçe olduğu, hazır tüketimin ve kalitesiz eserlerin her yeri kuşattığı bu çağda yaşama daha farklı bakabilmenin olanaklı olduğunu gösteriyor. Mrs. Gereth kimliğinde, yaşamın tüm yıkıcılığına karşın ince zevklerin peşinden ayrılmamak, acı veren çirkinliklere estetikle, sanatla ve edebiyatla direnmeyi salık veriyor. ATA HACIMALE enry James’in başyapıtlarını ka- leme aldığı geç döneminin öne H çıkan, dile hâkimiyetini en açık şekilde ortaya koyduğu romanlarından Poynton’daki Ganimetler (Çev.: Fatih Özgüven / İletişim Yayınları), 19. yüz- yıl sonu İngiltere’sinde geçen, insan iliş- kilerindeki karmaşayı ustalıkla ele aldı- ğı ve kültürel sermayenin önemine atıf- larda bulunduğu bir yapıtı. Romanında incelmiş zevklerin pe- şine düşen Henry James, bir evlilik hikâyesi üzerinden eğitim ve kültürün önemine dikkat çekerken estetik bakış- tan yoksunluğun kültürel bir değeri na- sıl yok edebileceğine ışık tutuyor. Mrs. Gereth’in evliliğin arifesin- de olan oğlunun eş tercihinden duydu- ğu rahatsızlıkla başlayan roman, okuru sanat ve kültür üzerine bir dizi mese- Resim: JOHN SINGER SARGENT leyle de baş başa bırakıyor. Henry James, estetik ve sanatsal de- masıyla birlikte Owen’ın Mona’yla evlilik ğı gibi Mrs. Gereth’in Poynton’da sahip ol- Eski kuşağın temsilcisi Mrs. Gereth’in ğere ilişkin yorumlarla genişleyen yapı- süreci de zora girer. Bu durum romanın te- duğu estetik dünyayı kaybetmesinin önüne bu hazineyi koruma çabası ise maalesef tını, basit bir fikirden ve şu temel soru- mel çatışma unsurunu meydana getirse de geçmeyi de başaramayacaktır. zamanın ruhuna yenik düşmeye ve yıkıcı dan hareketle kurguluyor: Kültürel miras, Henry James’in asıl odaklandığı görünür- ancak güçlü yeni kuşağın hoyrat tavrı kar- üçüncü bir kişiye -seçkin bir zevke sahip deki bu evlilik melodramı değildir. VİKTORYEN DÖNEMİN ZİHNİYETİ şısında değerini yitirmeye mahkûmdur. olmasa dahi- evlilik yoluyla bırakılmak Yazar, Mrs. Gereth’in sahip olduğu “ga- Henry James, sahip olduğu kültürel zen- Fleda’nınsa cesaretsizliği ve tutukluğuy- zorunda kalınırsa ne yapmalı? nimetlere” olan düşkünlüğünde insanın iç ginliğe ölümüne bağlı Mrs. Gereth’in yük- la başarılı olamayacağı baştan bellidir; reka- dünyasına ilişkin hırsları yüze çıkarır. sek standartlara sahip beğenisinde bir döne- betin ve gücün egemen olduğu bu yeni çağ- MRS. GERETH VE ‘GANİMET’İ! Evindeki eserlere büyük bir bağlılık his- min zihniyetini keskin bir gözlem gücüyle da incelmiş beğenilerin yeri yoktur artık. Mrs. Gereth’in nadide eserlerle doldura- seden, oğlu Owen’ın entelektüel derinlik- ortaya koyuyor. Estetizmin peşinden gitme- Poynton’daki Ganimetler, 19. yüzyıl so- rak adeta bir müzeye çevirdiği Poynton’da ten uzak bir genç olduğunun, oğlunun ni- nin her şeyden önemli olduğu bu düşünce nunda yazılmış olmasına karşın bugünün oku- bulunan evini oğlu Owen’a bırakmak zo- şanlısı Mona’nın da bu estetik değeri kav- yapısında Viktoryen ahlaktan izler vardır. runa da söyleyecek sözleri olan bir roman. runda olması, bu eserlerin değerinin farkı- rayamadığının farkında olan Mrs. Gereth, Mrs. Gereth’in kimliğinde resmedilen bu Süratin neredeyse tek geçer akçe olduğu, na varacak bir gelin adayı aramaya başla- bu ganimetin kendisiyle aynı zevk dünya- zihniyet, aynı zamanda kaybolmakta olan hazır tüketimin ve kalitesiz eserlerin her ye- masına neden olur. sını paylaşmayan bir kişinin eline geçme- bir devrin de göstergesine dönüşür. ri kuşattığı bu çağda yaşama daha farklı ba- Bu sırada Fleda Vetch’le karşılaşan sinden büyük endişe duyar. Bu arada James’in roman boyunca gü- kabilmenin olanaklı olduğunu gösteriyor. Mrs. Gereth, Fleda’nın tam da aradığı ki- Onu sakinleştirmeyi başaran tek kişi yeni zelliklerine defalarca göndermede bulun- Mrs. Gereth kimliğinde, yaşamın tüm şi olduğuna ikna olunca oğlu Owen’la ta- tanıştığı, ortak bir zevk dünyasını paylaştı- duğu Poynton ganimetlerini detaylıca be- yıkıcılığına karşın ince zevklerin peşinden nıştırmaya karar verir. Owen’ın evlen- ğı Fleda olacaktır. Ancak Owen’ı elde et- timlemekten kaçındığını da belirtelim. mek üzere olduğu nişanlısı Mona’nın da ayrılmamak, acı veren çirkinliklere este- mek için yeterli cesareti gösteremeyen Fle- Çünkü James için önemli olan bu kültürel tikle, sanatla ve edebiyatla direnmeyi salık bu ilişkiler ağına katılmasıyla işler için- da, Mona’nın günün sonunda istediği şeyi eserlerin sadece güzellikleri değil, estetik veriyor. Zaten yaşamayı anlamlı kılan bi- den çıkılmaz bir hale gelir. Mrs. Gereth’in Poynton’daki eserlerden bazılarına el koy- elde etmesine göz yummak zorunda kalaca- bilinçle de kalıcılaşan anlam dünyasıdır. raz da bunlar değil midir? n BELGİN ŞEN AKCA’DAN ‘MASKELİ DEVLETLER’ Yazar, Maskeli Devletler: Silahlı Örgütlere Sağlanan Devlet Desteğinin Nedenleri’nde (Koç Üniversitesi Yayınları), kullandığı Devlet Dışı Silahlı Örgütler (DDSÖ) veri seti yoluyla, devlet dışı silahlı örgütlerin, devletlerle kurdukları işbirliklerinin hem örgütler hem de devletlerce yapılan karşılıklı seçme süreci sonucu ortaya çıktığını iddia ediyor. evlet dışı silahlı örgütlerin başka ül- Devlet Dışı Silahlı Örgütler (DDSÖ) veri arasındaki etnik, dini ve ideolojik yakınlıkların kelerin hükümetleri tarafından destek- seti yoluyla, devlet dışı silahlı örgütlerin, oynadığı rolü, 355 devlet seçim vakası ve 342 D lenmesi uluslararası ilişkilerde tarih devletlerle kurdukları işbirliklerinin hem örgüt seçim vakası ile ortaya koyuyor. boyunca önemli bir stratejik yaklaşım olarak örgütler hem de devletler tarafından yapılan Bu bağlamda örgütlerin de uluslararası uygulanmıştır. Devletleri buna iten sebepler karşılıklı seçme sürecinin sonucu ortaya ilişkilerde devletlerin tercihlerinden bağımsız nelerdir? İsyancı gruplar bu devletlerle işbirli- çıktığını iddia ediyor. olarak kendi başlarına var olabilen ve dış ği içinde olmayı neden tercih eder? Devletler arası ilişkilerin ve ayrıca devletler, politikayı derinlemesine etkileyen temel Belgin Şan Akca, kitabında kullandığı silahlı örgütler ve diğer olası destekçiler aktörler olduklarını gösteriyor. n 6 KITAP 13 Ocak 2022