Katalog

Sinemaya yansıya(maya)n çocuk ve gençlik edebiyatı Batı sineması çocuk ve gençlik edebiyatını kaynak olarak kullanabilirken bizim sinemamızın bunu gerçekleştirememesi onun ilgisizliği mi yoksa buna neden edebiyatın yetersizliği mi? Üzerinde düşünmeye değer. “Çocuk, yetişkinlerin nesnesi değil, hayatın ve edebiyatın öznesidir.” N. Neydim ÇOCUK EDEBİYATI NİYE FİLME ÇEKİLİYOR? Geçmiş yıllarda yurtdışına gittiğim- de alışveriş merkezlerinin en çok ilgi- mi çeken alanı çocuk filmlerinin kaset ve CD’lerinin yer aldığı bölmeler olurdu. Okuduğum ya da incelediğim birçok ki- tabın filme alındığını görmek, çocuğun, yazılı metni görsel metin olarak da izle- yebilmesi ve estetik birikimin bu yolla oldukça geliştirmesi önemliydi. Klasiklerden başlayarak günümüzün en modern hatta postmodern metinleri- nin film olarak karşımıza çıkması aklımı- za birçok soruyu getiriyordu. Öncelikle çocuk edebiyatı neden fil- me çekiliyordu? Dahası sinema diline çevrilmesi yani yazılı metnin, görsel me- Emil ve Dedektifler tin diline çevrilmesi niye önemliydi? Ço- cuğun, daha küçük yaşta sinema diliyle cuğu oldukça mutlu edecek ve onun ortaya çıkacaktır. Küçük Prens film ve YEŞİLÇAM VE ÇOCUK tanışması elbette onun estetik duygu ve Yerli sinema dediğimizde akla gelen dilselleşmesine katkı sağlayacaktır. çizgi film olarak sinema dünyasında ye- düşüncesini geliştirecekti. Sinema yolculuğumuzu sürdürecek olur- rini almıştır. İmgeler üzerine kurulu ki- ilk isim Yeşilçam sineması oluyor. Yeşilçam çocuk edebiyatından yola sak fantastik sinemada Oz Büyücüsü, Bit- tabın çocuğa göreliği tartışılsa da üst SİNEMA VE YAZINSAL meyecek Öykü, Çarli’nin Çikolata Fabrika- metnin sürükleyici yanı çocuğu cezbet- çıkarak filmler gerçekleştirmiş mi diye METİN İLİŞKİSİ sorarsak buna evet demekten daha sı, Çarli’nin Büyük Cam Asansörü kitapları meye devam etmektedir. Çocuk ve gençlik edebiyatının sinema- ve filmleri ne okumaya ne de seyredilme- Emil ve Dedektifler, Satılan Gülüş, çok “evyır” demeyi yeğliyorum. ya aktarılması çok önemli bir sanatsal ça- Yeşilçam sineması çocuk kahramanların ye doyulacak metinler. Hele diziler, oku- Çizgili Pijamalı Çocuk gibi kitap ve film- lışma ama şu soruyu sormadan geçemi- ru ve izleyiciyi alıp götürür. Talihsiz Serü- ler İkinci Dünya Savaşı sonrası toplum olduğu filmlerde dahi onu filmin öznesi yorum: Batı sineması mı metinleri bulup yapmaktan daha çok mekanik bir görev venler Dizisi, Narnia Günlükleri, Gizli Ye- yapıları, yetişkin çocuk ilişkisi ve faşizm sinema diline aktarıyor yoksa Batı çocuk diler, Afacan Beşler, dahası çocuk poli- döneminin çocuğa bakışı üzerine çocu- üstlenmiş elemanı olarak kullanmıştır. ve gençlik edebiyatı mı sinemaya çevri- Yetişkinler dünyasının dağıttığı aileyi siyesi, dedektif filmleri, macera filmleri… ğa, onun dilinde unutulmaz bilgiler ak- lebilir metinler üretiyor ve sunuyor? Sanı- tarmayı ve bunu estetik bir kurgu içinde arayan ve onu bir araya getirmeye ça- rım ikinci seçenek doğruya yakın duruyor. lışan çocuktur Yeşilçam sinemasının SAVAŞ SONRASI VE yapmayı başarmıştır. Batı sineması çocuk edebiyatından YAKIN DÖNEM Çizgi romanlar ayrı bir dünyadır ve çocuğu. Aile bir araya gelince ütopik sinema diline çevrilebilir metinler bulu- bir dünya kuruluverecekmiş gibidir. Yakın dönem sinemasına bakarsak, Harry görselin bir başka görsele aktarılma- yor ve onları kimliklerini yitirmeden sine- Potter sadece sinemaya aktarılmamış, ay- sı (çevrilmesi) olarak ele alınabilir. As- Çocuk içinde yer aldığı filmlerde ken- ma diline aktarıyor ve bu görsel metinler di gerçekliğinden daha çok büyümüş de nı zamanda bir sanayi üretimine dönüş- teriks, Red Kit, Teks gibi çizgi romanlar çocukla buluştuğunda onu yazılı ve gör- müş, çocuk edebiyatının farklı bir dönü- hem çizgi film hem de film olarak ger- küçülmüş görüntü içerisindedir. Kıyafe- sel metin arasında kuşkuya düşürme- ti, konuşması davranışları asla bir çocu- şümünün öncülüğünü yapmıştır. çekleşmişlerdir. den farklı bir dünyaya götürüyor. Kitap, film, CD oyunları, tekstil, oyuncak, Sinema, çocuk ve yetişkinin seyirci ğu yansıtmaz. İşin ilginç yanı toplumun beklentisi de bu yöndedir ve filmler top- kırtasiye olarak yeni bir üretim ve tüketim olarak birlikte var olduğu bir yer olarak SİNEMA DİLİNE ilişkisinin örneğini oluşturmuştur. Süreci düşünülebilir. lumsal açıdan bakılırsa doyurucudur. Ay- AKTARILAN METİNLER şecik filmlerinin Kemalettin Tuğcu’dan gözlemeden ve inceleyip sorgulamadan Filmleri ele aldığımız zaman da cinsel- Çocuk edebiyatından sinemaya akta- nasıl bir yolculuk yaptığımızın farkına var- lik içeren filmler dışında birlikte seyredi- uyarlandığı söylenir. Ama diğer çocuk rılan metinlere baktığımızda tarihsel sü- filmleri Ömercik, Sezercik çocuk ede- mamız mümkün değildir. lenler diye tanımlayabiliriz. Bu nedenle reçte örnekleriyle çok karşılaşıyoruz. Savaş sonrası filmleri olarak hem gör- filmleri iki hedef kitlesi olan ürünler ola- biyatından yola çıkarak çekilmemiştir. Öncelikle klasikler olarak bize yerleş- Gençlik filmi olarak Hababam Sını- sel hem de kitap olarak çocuk edebiyatı rak tanımlamak mümkündür. miş olan metinlere baktığımızda Pinok- alanında oldukça önemli yere sahip olan Böyle baktığımızda çocuk edebiya- fı ise metin ve görsel çelişkisi nede- yo, Seksen Günde Devri Âlem, Deniz- niyle edebiyattan yola çıktığı konusun- filmler vardır. Pal Sokağı Çocukları, Pe- tı ve bu edebiyattan yola çıkarak ayrı bir ler Altında 20.000 Fersah, Beyaz Balina, ter Pan, Küçük Prens bunlara örnektir. sinema talebini ve üretimini de tartışabi- da kaygılar taşımaktadır. Yerli sinema Heidi, Pollyanna, İki Yıl Okul Tatili gibi ve çocuk edebiyatı ilişkisinde üzerinde Pal Sokağı Çocukları dönemsel bağ- liriz; ancak bütün bunlar var olan sine- birçok metin saymak mümkün. lamda çocuk ilişkilerini, çocukluğun manın gerçeğini ortadan kaldırmıyor. düşünülmesi gereken soru şudur: Sine- Hem yazılı hem de görsel metin- ma mı çocuk edebiyatına uzaktır yoksa yansımasını ele alırken Peter Pan, tar- Yerli sinemaya baktığımızda çocuk ede- de düş gücünü besleyecek anlatımlarla tışması çok uzun sürecek psikolojik de- biyatından sinema diline çevrilmiş metin- çocuk edebiyatı mı sinemaya ürün karşılaşmak okur ve seyirci olarak ço- verememektedir? n rinlikleri yansıtan bir kitap ve film olarak lerin varlığını sorgularsak neler buluruz? 8 2 Eylül 2021