Katalog

.. ‘TÜRKİYE İŞÇİ PARTİSİ RADYODA - PROLETARYANIN BÜYÜLÜ KUTUSU’ İç sesini duymanın büyüsü! Attila Aşut ile Gökhan Atılgan’ın hazırladıkları Türkiye İşçi Partisi Radyoda - Proletaryanın Büyülü Kutusu’nda (Yordam Kitap), Türkiye’nin 1960’lı yıllarında radyonun en önemli iletişim aracı olduğu vurgulanıyor. 1961’e gelinceye dek devletin ve egemen sınıfların sesi olan radyonun, mikrofonların başına TİP sözcülerinin geçmesiyle bir anda “proleteryanın büyülü kutusu”na dönüşmesinin gelişmeleri, sonuçları anlatılıyor. .. TİP’in 60. kuruluş yıldönümüne yetiştirilen çalışmada, 1961, 66, 69 radyo konuşmaları yayımlanıyor, TİP’in 1963, 65, 66, 68, 69 seçim bildirilerine ve TİP adına radyo konuşması yapan 43 kişinin portrelerine de yer veriliyor. TİP’in tarihinde yeri olan belgeler de var. Büyülü kutu, sesli olarak da dinleyebileceğiniz Can Yücel’in “TİP Türküsü” adlı şiiri ile söz ve müziğini Erdem Buri’nin, seslendirmesini Tülay German’ın yaptığı “Yarının Şarkısı” ile, yazılı sözlerine de yer verilmiş olarak açılıyor. Mehmet Ali Aybar Behice Boran Şekibe Çelenk Yaşar Kemal de proleteryanın dili olduğunu anımsatma- seçtiği kuruluş tarihi ile bağlantılı 27 Ma- Radyoda - Proleteryanın Büyülü Kutusu’nda, ŞÜKRAN SONER sının üzerinde duruyor. yıs Anayasası referandum kampanyasında elde edilebilmiş tüm belge ve kaynaklarla Proleteryanın ilk kez 1961’de, kendine da söz söyleme, kampanya yapma hakkını bütünlüklü olarak, kurulmuş ilişki ağları ile ‘İŞÇİ KARDEŞ, TİP SENİN has geliştirdiği dil ile, bir 20 yıl sonrasında kazanmış oluyor. seçim kampanyalarının içeriklerine yer ve- NASIRLI ELLERİNİN ESERİDİR’ kendi dünya görüşünü en iyi şekilde ifade 29 Haziran 1961’de, Türk siyasal hare- rilmeye çalışılmış. Attila Aşut ve Gökhan Atılgan’ın hazır- edebilecek aydınların yörüngesine girişin- keti içinde sesini duyurma hakkını kullan- Kahvehanelerdeki konuşmalar şehir- ladıkları Türkiye İşçi Partisi Radyoda - den sözü açıyor. lerle sınırlı kalmıyor, kasabalara, köylere mış bulunuyor. Adı halk tarafından biliniyor Proleteryanın Büyülü Kutusu’nun (Yordam Türkiye’de proleteryanın o zamana kadar uzanıyor. TİP’lilerin emekçi insanlarla ileti- olsa da ilk sesini duyurma hakkını 15 Ekim Kitap) tanıtım yazısının içine, birbirinden .. devletin, hâkim sınıfların elindeki radyoyu şim kurmalarına öncelik veriliyor. 1961’de kullanabiliyor. çarpıcı, halkın her kesiminden seçmeni kendi büyülü kutusuna dönüştürmesinin öy- Seçimlere katılabilme ile ilgili koşulların TİP sözünü emekçi halka ulaştırabilmede vuran söylem ve sloganları içeren görselle- külerine geçiş yapıyor. yerine getirilememesi ile bağlantılı olarak her aracı değerlendirirken, radyo konuşma- ri sığdırabilmenin olanağı yok. DP dönemi partizanlığı sürecinin ardın- larının her yere ulaşabilirliği ile doğru oran- 1968 DİSK’in Good Year Lastik-İş Sen- radyonun TİP tarafından etkin kullanılabil- dan, iktidarda iken partinin kendini devlet tılı olarak sihirli kutunun büyülü kutuya dö- dikası grevinden çekilmiş fotoğrafın mesinde sarkmalar yaşanıyor. önüne yerleştirilmiş seçim kampanyası yerine koymasından, muhalefete karşı çık- nüştürülebilmesinin önceliklerinde yapılma- afişlerinden “Türkiye’de 27 milyon prole- ması çatışmalarından sonra 1961 Anayasa- 1963 YEREL SEÇİMLERİNDE sı gereken her şey öne çıkıyor. ter var. Emeğini satan proleter’dir” cüm- RADYODAN SEÇİM KAMPANYASI sı ile gelen radyonun özerk bir kamu kuru- Geniş bir yelpazede halkın her kesimin- lelerini paylaşıyorum. mu olması arayışına değiniliyor. 17 Kasım 1963 yerel seçimlerinde rad- den, en ünlü sanatçılardan üretici emekçi, 19 Eylül 1968’de İstanbul Spor ve Ser- 1963’te kurulan özerk statülü TRT bün- yodan seçim kampanyasına katılma 15 kez köylü, usta, çırak... tabandan her kesimi bir gi Sarayı’nda yapılan seçim toplantısından yesinde, yaşanan değişiklikler kapsamında, halka seslenme hakkını kazanmış oluyor. araya toplayan geniş halkaların oluşturul- pankartta, “İşçi kardeş, TİP senin nasırlı el- seçimlere katılacak siyasi partilere oy ver- TİP sözcüleri bu haklarını öylesine et- masına özen gösteriliyor. lerinin eseridir” yazıyor. Fotoğrafı Morus me gününden 15 gün önce tanınan konuş- kin kullandılar ki parti örgütlerinin en uzak TİP’in emekçilere dayanan sesini yaratan Gabbay çekmiş. ma hakkına bağlı açılan yolun altı çiziliyor. köylere yayılmasında, partilerinin toplum- büyülü kutudan çıkan partili seslerin, TİP ta- Yine Gabbay’ın çektiği bir fotoğraf 12 13 Şubat 1961’de, 12 işçi sendikacının rihi içinde de efsane izler anılar bırakmış, et- sal kabul görüp Türk siyasetinde önemli bir Mayıs 1963’ten, TİP Genel Yönetim Kuru- inisiyatifi ile kurulan TİP, 10 Ekim’de ya- ağırlık kazanmasında radyo konuşmalarının ki yaratmış unutulamamış olmaları da bun- lu üyelerinin Gaziantep’te yapacakları top- pılacak ilk seçimden önce katılabilmek için çok önemli bir rolü oldu. Türkiye İşçi Partisi dan olmalı... n lantıya ilişkin eylemler zincirinden bir kesit. Otobüslerle Ankara’dan Adana’ya, yerleşim Bir fotoğraf karesine sıkıştırılabilmiş, bir dönemin siyasal tarihinin de yerlerinde toplantılı duraklamalar ile yürütü- simgesi olabilecek buluşmalarının tarihi olabilecek çakışmalarının böylesi unutulabilir mi? lüyor. Urfa, Diyarbakır, Maraş, Mersin’den Partinin öne çıkmış üç kadınından Nazife Cemgil (sağda), DİSK’in, gelen TİP’lilerle buluşuluyor. Coşkulu her TİP’in de kurucu sendika liderlerinden, sonrasında DİSK Genel yerden gelen TİP’liler buluşmasında duvar- Başkanlığını da yapmış Kemal Nebioğlu (solda) birlikte bir seçim çalış- da asılı pankartta “Bizim programımızın aslı masında. Arabanın üzerinde parti bayrağı. Fotoğraf Taylan Cemgil’in emek Misak-ı Millisidir” yazıyor. arşivinden. Genç kuşaklara anlam kazandırmak üzere Nazife Cemgil’in aynı zamanda Sinan Cemgil’in annesi olduğunu anımsatmalıyız. TİP’İN RADYO KONUŞMALARI Torunu Taylan’ın adına takıldığımızda Sinan Cemgil ile Taylan Kitabın ikinci sunuş bölümünde Gökhan Özgür’ün yakın okul arkadaşlık ilişkilerine de uzanıyor. Her ikisinin de Atılgan, Nâzım Hikmet’in Memleketimden verdikleri toplumsal kavgaların içinde geleceklerinden hiç de güvenli İnsan Manzaraları’nda yer verdiği Cevdet olmadıkları günlerde, Taylan Özgür’ün Sinan’dan, doğacak çocuğunun Bey karakterinden söze giriyor. erkek olması halinde, adını vermesini istediği efsanesine ulaşıyoruz. “Radyomani” illetine tutulmuş, Fransız- Taylan’ın gözümün önünde Beyazıt Maydanı’nda, hem de arkadan vurulmuş olmasına, silahını cebine sokan kişinin serinkanlılıkla ca ve Arapçadan sonra, Almanca, İngilizce, cipe binmesine, bir polis, operasyonuna daha tanıklık, Cumhuriyet’in Rusça, İtalyancayı kendi kendine öğrenmiş sayfalarında haber olarak kalmıştı... Cevdet Bey’in öğrenemediği tek dilin belki 4 1 Temmuz 2021