Katalog

Sus Barbatus!1 ( ) İlk kitaba yönelik izlenimler Üslup, yazının bedenine giydirilen korunaktır. Faruk Duman anlatının temelini alışılmışı aşan kurgusal söylemiyle atıyor Sus Barbatus!’ta. Doğayı betimlerken, insanın direnme gücünü algılayıp dile getirirken yarattığı etki, iç gözlemlerinin ürünüdür. Karın buzun yolları kapadığı ortamlarda yaşayan insanı gerçekçi boyutuyla yansıtmak, kendi dilini kurabilen yazarlara vergidir. Yazar, yenilmez izlenimi yaratan doğayı dilinin gücüyle gerçekçi kılıyor... aruk Duman’ın Sus Barba- lü ağzıyla konuşturmaz. 1 tus!1 adlı romanında, ya- Gamze Akdemir, Duman’a yönelttiği zarın geniş açılımlı anla- sorulara, Sus Barbatus!’un konu alanı- tı dünyasına girildikçe konu- nı belirleyerek giriyor: “Sus Barbatus!, F mekân-olay örgüsü ile biçem doğanın tahrip edilmediği, ütopyaların 2 bütünlüğünü nasıl dengelediği somut diriliğini koruduğu, emeğin ve adaletin verilerle ortaya çıkıyor. saygınlığını yitirmediği, masumiyetin Olay bu bağlamda doğunun köylerin- egemen olduğu zamanların romanı.” de, kasabalarında geçse de içeriği köy Duman da yaratmak istediği üsluba yaşamından uzaktır. Anlatıda köylü ağ- değinerek yanıtlıyor soruları: zının izine bile rastlanmıyor. Roman bo- “Romanı mevsimlere ayırdım ve her yunca değişmeyen ortam, kış mevsimi- bir ciltte bu mevsimlerin dilini oluştur- ni neredeyse yaşanmaz kılan karlardan, mak istedim. Burada yalnız mevsim taştan da sert buzlardan oluşuyor. görüntüsü yok, ona özgü ses zengin- liği ve dil biçimi de var. Benim doğa- KİŞİLER ya ilişkin yaptıklarımın en cüretlileri di- Roman, çoğu üniversite öğrenimi yebiliriz.” gören, eylemlerinden ötürü tutuklanıp Bu yaklaşımıyla, üslubuna yönelik sonunda nasılsa serbest kalan genç- görüşlerimi onaylamış oluyor: lerden oluşuyor. Olaylar o yolda ge- “İlk satırdan sonuncuya kadar, elim- lişirken araya kadınlar, ağa, muhtar, den geldiğince daha çok ayrıntı ver- komutan, doktor gibi kişiler giriyor. meye çalıştım, yinelemeye düşmeden, Gençlere önderlik eden öğretmen, en çok ne kadar derine inebilirim? Bir baba, anne, abla, kardeşler bir süre anlatıcı olarak en çok nerede buluna- görünüyor, olayın gelişimine göre or- bilirim? Kendi kendime de meydan tadan kayboluveriyor. Genç kadınlar okumuş oluyorum: Kaç değişik dil kul- ise roman boyunca bütün güçlükleri rüp bir anlamda pekiştirirken bir yandan mızı evrensel anlamda geliştiren ro- lanabilirim? Doğa anlatımını bir peyzaj yenmeye çalışıyorlar. da onu aşarak çok özgün bir yere tırma- manlarında da bu sözel birikimlerin olmaktan çıkarıp geçişken, yorumlu bir Kadın ya da erkek, genç ya da yaş- nıyor” yorumunda bulunuyor. söyleminden geniş ölçüde beslemiştir. 5 dil yaratabilir miyim?” n lı, kişiler yapay betimlemelerle abartıl- Okur bu yorumun etkisinde kala- Bu, Mahmut Makal’ın Bizim mıyor. O nedenle romanda kahraman rak Sus Barbatus!’a “köy romanı” sıfa- Köy’ünde başlayıp geleneğe yenileri- 1 Sus Barbatus! 1 / Faruk Duman / yok gibi ama yine de sorunlar bir ölçü- tını yakıştırabilir. Oysa Atasü, köy ro- ni katan Fakir Baykurt, Talip Apaydın, Yapı Kredi Yay. / 500 s. / 2021 de de olsa çözülüyor. manından söz etmiyor, Yaşar Kemal’le Dursun Akçam, Ümit Kaftancıoğlu gibi 2 Onların arasında birbirinin taklidi Yakından tanıdığım yazar Duman da edebiyatımızda doğan bir geleneğe gerçekçi romanlar, öyküler, denemeler izlenimi yaratanlar da var. Çoksatarlık öyledir. İri yapılı görüntüsüne karşın, çekiyor ilgiyi. üreten yazarlar için de geçerlidir. büyüsüne kapılarak yazılan polisiye ro- konuşmaya başladığında, onu dinle- Duman’ın bu geleneği sürdürdüğü- manlarda bu daha da belirgin... yen, sessiz kalmayı yeğler. Onun abar- nü vurgulayarak Sus Barbatus!’u ya- SUS BARBATUS’UN ÜSLUBU 3 “Köy romanı” deyip geçmek hak- tısız kişilik yapısı romanında betimlediği zınsal gelişim tarihindeki yerine yer- Duman ise köy anlatı biçimine sap- sızlık olur. Kaldı ki ortalıkta dolaşan gençlere de sinmiştir. Karlı buzlu doğa leştiriyor. lanıp kalmamış, öbür romancılar gibi, “köy romanı”, “kadın yazar” kullanım- koşullarında bile dirençlerinden bir şey Bu bağlamda Yaşar Kemal’in yaz- romanında halk çoğunluğunun yarattı- ları uydurma sözlerdir. Yazarlığın cin- yitirip umutsuzluğa kapılmazlar. dıklarıyla, Duman’ın ikincisi de yayım- ğı dilsel birikimleri geçerli kılmıştır. 4 siyeti yoktur. Şiir, roman hatta dene- Sus Barbatus! öldürülen bir kurdun lanan romanı arasında önemli bir ay- Cumhuriyet döneminde halk dilinin menin ölçüsü, yazınsal olup olmadı- adıdır. Yazar, ondaki her değişimde, rıntıyı örneklemek gerekecek. geliştirilmesi yolunda araştırmaların ğıdır. Şu ya da burada doğmuş olma- ona sığındığı gibi karşı da çıkar. Kurt Yaşar Kemal, Köroğlu-Karacaoğlan- etkisiyle, önceki kuşaktan başta Halit ları, yaşadıkları yer de ölçü olamaz. imgesi hem kahramanlığın hem yenil- Alageyik konularını içeren Üç Anadolu Ziya Uşaklıgil olmak üzere, o dönem- Faulkner’ın Köy adlı bir roman yazdığı ginin simgesidir. Öbür kitaplarda kim Efsanesi, Ağrı Dağı Efsanesi, Binboğa- de yetişen yazarlar, ne denli Batı’ya için köylü sayılamayacağı gibi... bilir ne hallere girecek “Sus Barbatus!” lar Efsanesi, Ağıtlar adlı kitaplarla halk özenseler de üsluplarını yerleşik dilsel 4 Faruk Duman / Sus Barbatus! 2 / adını alan bu simgesel kurt... anlatı geleneğini sürdürmüştür. Özel- birikimlerle oluşturmuşlardır. Yapı Kredi Yayınları / İstanbul 2020 / likle romanlarında atasözü-deyim-ağıt- Bu bağlamda, Uşaklıgil’in, 1945 yı- 3 592 s. KÖY ROMANI deyiş gibi halk yaratısı dil ürünlerinden lında romanlarını günün Türkçesi- 5 Erendiz Atasü, romanın arka kapağın- geniş ölçüde yararlanmıştır. ne uyarladığını da anımsatmış olayım. Gamze Akdemir, “Doğaya İlişkin da, “Sus Barbatus! Yaşar Kemal’le ede- Yaşar Kemal’in, İnce Memed’le baş- Oysa Sus Barbatus!’ta halk söyleminin Yaptıklarımın En Cüretlisi”, Cumhuri- biyatımızda doğmuş bir geleneği sürdü- layıp onu izleyen romanlarıyla yazını- etkisi sezilse de Duman, kişilerini köy- yet Kitap Eki, 12 Kasım 2020. 3 Haziran 2021 16