Katalog

AYTEKİN KARAÇOBAN’DAN TOPLU ŞİİRLER: ‘ÇALKANTILI DENİZ’ ‘Düzyazılı şiir, şiiri havalandırır!’ Aytekin Karaçoban’ın, Klaros Yayınları tarafından yayımlanan toplu şiirleri Çalkantılı Deniz, uzun yıllara varan şiir serüveninin patikaları, izleri, dönemsel aralıklarla bu patikalardan an be an şiirine yansıyanları gösteren, şiirsel gelişimine topluca bir bakış. İmgesel yoğunluğunu yaşamın ta kendisinden soğuran duyarlı, aydın bir şairin, şiiri ve yaşamı hem şiirleri hem de yetkin çevirileriyle adımlarken ulaştığı vargıların, şiire getirdiği yeni soluğun yazınsal bir göstergesi. Ve elbet Pablo Neruda’yla yoldaşlığının da bir yansısı. Çalkantılı Deniz, Karaçoban’ın, ilk altı kitabındaki şiirlerini içeriyor. Son iki şiir kitabı ise toplu şiirlerinin ikinci cildinde yer alacak. Daha sonra şiirde sorular, şiir soru- Düzyazılı şiir, adından da anlaşıl- CUMA KARATAŞ lar ya da soru şiirler peşimi bırakmadı. dığı üzere her şeyden önce şiirdir. Yine hep şu soruyu sordum kendime: Dizeler biçiminde yazılan şiirden ay- 80’LERİN YANSIMALARI “Neruda yaşasaydı başka soru şiirler rımı düzyazılı olmasıdır. n Dicle Üniversitesi yıllarından izle- de yazar mıydı? Kendisi artık yaşama- Bu tür, düzyazının olanaklarını da- rim şiirini, şiirle olan yakınlığını… O dığına göre öğrencisi olarak ben ne- ha fazla kullanmayı sağlar ve şiiri, yıllarda Yarın dergisinde çıkardı şiirle- den kendi şiir anlayışım, dünyaya ba- senin de haklı olarak belirttiğin gi- rin. Geriye baktığında o günlerden han- kış açım, kültürüm, dilim vb. çerçeve- bi, biraz daha havalandırır, rahatlatır, gi izler kaldı sende? sinde sormasaydım?” doğrudan iletime daha yakındır. 1980’de Dicle Üniversitesi’nde eğitimi İşte bu düşünceden hareketle yaz- Onu yazan şair için tehlikelidir görmek için Diyarbakır’a gelmeden önce dığım şiirlerle, 1000+1 Soru kitabım çünkü şiir için ölümcül olan öyküle- başlamıştı şiir serüvenim. ortaya çıktı. menin, betimlemenin, açmanın, yay- Şiirlerim o dönemde Yarın dergisinin manın, yataylığın kaygan toprağında yanı sıra daha çok Türkiye Yazıları der- LATİN AMERİKA devinmektedir. Şiirsel söylemin den- gisinde yayımlanırdı. Bir kente geldiğin- YOLCULUĞU gesi korunduğu sürece düzyazılı şiir, de ilk işim senin gibi şiirle ilgili insanları n Latin Amerika yolculuğun... Hem metni daha albenili kılar. Beni bu tür bulmak olur. Ben de öyle yaptım. şiirde hem de yaşamda. Bu yolculuk şiirleri yazmaya iten de bu albenidir. O günlerden bana kalan izler, öncelik- şiirini nasıl etkiliyor ya da etkiledi? n Şiirin ile yaşadığın kentlerin ilin- le, şiir çevresinde kurulan bu dostlukla- Latin Amerika yolculuğum, hem eşi- tisi nedir? Şiirlerinde bunun izleri- rın, şiirime imgeler olarak akan o döne- min Şilili olmasından hem de ustamın ni görüyoruz. Örneğin, Ben Gülün min çalkantılı siyasal ve toplumsal yaşa- şiirlerinden tanıdığım memleketini, şii- Kardeşiyim’de o yılların Diyarbakır’ı- mının, çevremde yaşanan kovuşturmala- rinin kaynak aldığı yerleri, içinden gel- nın siluetinin göründüğü gibi… rın, sürgünlerin, sözcüğün gerçek ve me- diği toplumu görmek, yakından tanımak Bir zamanlar gençliğimin An- cazi anlamında zor koşullarda geçen bir istememden dolayıdır. Bu yolculuğun kara’sının izleri vardı, sonra lıştığım günleri unutamam. Elbette bu çe- öğrenciliğin, hemen ardından yapılan çok izlerini kimi şiirler uç verirken Neruda, Şi- Diyarbakır’ın izleri girdi araya. Daha viriler ve okumalar beni onun hem ya- başarısız bir evliliğin izleridir. irleri ve Yaşamı adlı kitabımda da yazdım. sonra Rouen, Paris, Bordeaux hatta Şili şam öyküsüne hem de şiirinin evriminde- Bu izlerin çoğu 1988’de yayımlanan n Çevirilerinde de Pablo Neruda öne çı- Santiago’sunun bile izleri girdi araya. Bir ki aşamalara yakından bakmamı sağladı. ilk yapıtımda yer alır. kıyor? Şiirinde ondan göndermeler çok? kente ilişkin, o kentle birebir ilişkiden Bu yakınlık ister istemez yazdığım şiirle- Neruda ile şiir akrabalığın nedir? doğmayan dizeler yazan şairler olabili- re yansıdı, yansıyor. ‘ŞİİRİMDE DÖNÜM NOKTASI, yor. Bir alaysamayla gülüp geçiyorum. Her şairin yaşamında ken- PABLO NERUDA!’ disiyle, yazdığı şiirle yakın- n Şimdi toplu şiirlerin tek kitapta, DÜZYAZILI ŞİİRİN n Sorular ve yanıtlardan oluşan iki lık, akrabalık kurduğu, etki- önünde. Geneli için neler söylersin? ALBENİSİ! şiir kitabın var. İlki Pablo Neruda’yla lendiği başka şairler vardır. Kitaba almadıkların oldu mu, neden n Arada düzyazılı şiir tü- Söyleşi (1995). İkincisi 1000+1 Soru Neruda’yla olan ilişkim de bu almadın? rünü de havalandırıyorsun (2019). İlkinde sorular sana yönelik, do- düzlemdedir. Bu kitap ilk altı kitabımı içermektedir. sözcüklerinle? layısıyla yanıtlıyorsun, ikincisinde ise Önceleri onun şiiriyle okur Başından beri yazdıklarıma, şiirsel gelişi- İlk kitabın Ben Gülün sen soruyorsun. Bu tarzı neden seçtin? düzeyinde kurduğum ilişki da- mime topluca bir bakış sağlaması için bir Kardeşiyim’de (1988) bu- Neruda’nın, Sorular Kitabı’nı çıkar ha sonraları şair ve çevirmen belge oluştursun istedim. nun örnekleri var. Anlık çıkmaz edinmiştim. Bu incecik, ne ki çok düzeyinde kurduğum, git gide Yine bu ilk altı kitapta yayımlanan hiç- Görüntüler’de (1998) daha büyük kitap şiirimde bir dönüm noktası yakın ilişkiyle sürdü. bir şiiri (bazılarında ufak tefek değişik- çok örnek var. Yüksek Geri- oldu. Kendi kendime sorduğum “Bu ki- Türkçeye çevrilmeyen bir- likler dışında) dışarıda bırakmadım. lim Hattı (2015) kitabının bir taptaki soru-şiirlere, yanıt-şiirler yazsam çok kitabının Fransızcala- Son iki şiir kitabımı kısa süre önce ya- bölümü de aynı biçimde yazıl- nasıl olur?” sorusu üzerine giriştiğim rını bulduğumda nice coş- yımlandıkları için bilerek Çalkantılı tuğumu, onları sözcük söz- mış. Bu tercihin şiir tekniği deneyim, Pablo Neruda’yla Söyleşi kita- Deniz’e almadım. Onlar da belki toplu şi- bının yaratılmasını sağladı. cük çevirerek okumaya ça- açısından bir nedeni var mı? irlerimin ikinci cildine girerler. n SALİH BOLAT’TAN YALIN DENEMELER: ‘GİTTİKÇE YAKIN’ alih Bolat’ın son yıllarda kaleme aldığı Gülten Akın, Arif Damar, Enver Gökçe, Hasan da -anılardan, tanıklıklardan beslenen- eleştirel denemelerden oluşan ve Varlık Yayınları Hüseyin, Metin Altıok, Behçet Aysan, Küçük İs- denemeler yok; günlük yaşam, yalnızlık, aşk, S tarafından yayımlanan kitabı Gittikçe Ya- trenler ve garlar, ağaçlar, çocuk edebiyatı, ağ- kender, Oruç Aruoba, Hüseyin Ferhad, Adnan kın, değişen yaşam koşullarıyla birlikte şiir na- Azar gibi şairleri, Yaşar Kemal, Orhan Kemal, lamak, yemek kültürü, kitabevleri, intihar, dire- sıl dönüşüyorsa ona eşlik eden düşüncenin de Muzaffer İlhan Erdost gibi yazarları mercek al- niş, dağlar, umut-umutsuzluk ve pek çok evren- dönüştüğünü gösteriyor. tına alan Bolat, gerçeklik ile dil, ideoloji ile es- sel insanlık durumu da karşımıza çıkıyor. Ayrıca bugün yeniden yorumlanmayan ve ge- tetik arasındaki ilişkileri tartışıyor. Salih Bolat, bilimsel makale formu ile bir liştirilmeyen geleneğin öleceğini de ileri sürüyor. Gittikçe Yakın “Yakın Okumalar” ve “Yakın günlüğün, anı defterinin öznel dilini buluştura- Bu anlamda Behçet Necatigil, Melih Cevdet Düşünceler” adlı iki bölümden oluşuyor. Kitap- rak kavramlara, kitaplara, yaşama daha yakın- taki denemelerde sadece edebi figürler hakkın- dan bakmaya çağırıyor okuru. Anday, İlhan Berk, Attilâ İlhan, Edip Cansever, n 4 10 Haziran 2021