Katalog

DESEN YAYINLARI TURHAN SELÇUK SEÇKİSİ 3 ‘İnsan Denen Garip Hayvan’ Desen Yayınları’nca yayımlanan ve büyük ustanın siyah beyaz karikatürlerini yeniden gün yüzüne çıkaran üç ciltlik “Turhan Selçuk Seçkisi”nin sonuncusu İnsan Denen Garip Hayvan adıyla yayımlandı. Kitap, Selçuk’un 1951-2001 yılları arasında insan doğasının açgözlü ve şiddete yatkın yapısını incelikle hicvettiği 86 karikatürünü bir araya getiriyor. Seçki, kadın-erkek ilişkilerindeki yozlaşmadan kültürün metalaşması ve sanatta yabancılaşmaya, bilim ve teknolojideki gelişmelerin toplumsal yansımalarından sporun - özellikle de futbolun - siyasetle kesişmesine, plansız göçün körüklediği çarpık kentleşme, doğanın altüst olan dengesine kadar, insana, insanlığa dair hemen her konuya eğiliyor. Karından Bacaklılar, 6 Ağustos 1970, Akşam. ‘Sanat çelik bileziktir’, 23 Ekim 1975, Cumhuriyet. değişik yayınlarından... “Kedigiller”i; ründen maymuna doğru tersine sıranın çi- DEHŞETİN SİMGELERİ! ŞÜKRAN SONER 8 Kasım 1962 Milliyet, 1967 Moskova zimi Turhan Selçuk’un kuşkusuz insana Topluma bu yoldan saçılan korku, deh- öznel bir bakışı.. İnsan türünden türeme- İnostrannaya Literatura, 1 Ocak 1967 / şetin simgesi sayısız karikatüründen bir- ÖDÜNSÜZ BÜYÜK USTA! diklerine sevinen maymunlar... Eline so- Novum Cebrauchs Craphik’ten (Münih)... kaç örnek. Kaldırımda yürürken kitabevi Dünya ölçeğinde karikatür sanatının en pa alarak bir başka maymuna vuran may- önünden yola kaçan sıradan bir insan... büyük ustalarından birisi olması ötesinde, HAYVANLAR KRALI, İNSAN! munun “İnsanlık etme ulan..” altyazısı Kitabevinden aldığı kitapları evinde- savunduğu insan odaklı değerlerden ödün Sözünü ettiğim tiplemelerin devamı ile vurgulanması... ki şöminesinde yakarak karşısında keyif- vermemesi, güçlü savaşımı nedeniyle çok “Memeliler”, “Sürüngenler”, “Kafadan- Hayvanlar ve insanlar ayrımının karika- le ısınarak uyuyan bir sömürgen... Kitap ağır bedelleri yüksünmeden ödemiş ol- bacaklılar”, “Kabuklular”, “Omurgasız- türlerinin çizgi kahramanları eliyle vurgu- avına çıkmış bir başkası... Kitap haftasın- ması ile çok özel Turhan Selçuk için De- lanması... İnsanı “Hayvanlar Kralı” ola- lar”, “Keseliler” olarak Turhan Selçuk da elleri açık dilenmek zorunda gösterilen sen Yayınları’nca yayımlanan üçlü seç- rak gösteren çizgisi. En ün- tarafından sınıflandırılmışlar. yazar ile çizer... kinin İnsan Denen Garip Hayvan adıyla lü sömürgen insan tipleme- Darvin sergisine girmek üzere sıraya İnsan yaşamı üzerinden çe- yayımlanan sonuncusuna geldik. lerini “Yırtıcı Hayvanlar Sir- girenlerin çizgisinde, gelişmiş insan tü- lişkilerin simgesi ünlü çizgileri Ayşegül Utku Günaydın, İlke Aykanat ki” kafesinin içine yerleştir- arasında, Kültür Festivali’nin Çam, Ümit Mutlu, Hilâl Aydın, Aslı Sel- mesi... İnsanın çıkarları adına gecesinden çıkan zengin bur- çuk tarafından yayına hazırlanan kitap sa- en acımasız bilinen hayvan- juva sınıfı sanatseverlerinin nırım yeni kuşaklara ulaştıracağı sanat ile lardan daha büyük kötülükler önünde, aç çocukların keman insan onuruna, direncine ilişkin bileşke- yapabilmesini sergilemesi... davul çalarak dilenmelerinin nin aktarımında da en işlevsel olanı.. Doymak bilmeyen tutkuları- çelişkisi de var. İlhan-Turhan Selçuk kardeşlere, önce- nın sayısız örneklenmeleri.. Ünlü Kültür Sarayı yangı- likle de Turhan Selçuk’un sanatına hay- nımızın öyküsü üzerinden, ranlığı bilinen M. Rahmi Koç’un kitabın ‘SANAT ÇELİK kaçarak çıkan varsılların ya- kapağına alınan seçiminden de etkilen- BİLEZİKTİR’ nında sıralanmış sıradan va- Turhan Selçuk’un kim- dim. İnsana, karikatürlere bakışının za- tandaşların seyirlik halleri manın ötesinde olduğu, pek çok durumun liğine damgasını vuran de- de... En ilkel duyguları kul- ğerler savaşımının simge- ve sosyal olayın günümüzde da hâlâ de- lanılarak heykellerin kırıldı- si olarak sizinle paylaşmayı ğişmediğine şaşırarak tanık olacağımız ğı örneklerden çok sayıda çizgi de... seçtiğim karikatürü 23 Ekim 1975 tarihli saptaması ayrıca değerli. Ya topun, en çok da futbolun insan sö- Cumhuriyet’ten... mürüsü aracı olarak kullanılması güdüsü SÖMÜRGEN İNSAN TÜRLERİ... Boşuna “Sanat çelik bileziktir...” adını üzerinden gelişen çizgilerine ne demeli! Hazır yeri gelmişken Turhan Selçuk’un vermemiş. Gerçekleri savunmaktan vaz- Topun altında ezilen insan, topların sal- insan doğasını hicveden karikatürlerini geçmeyen her sanatçının ülkemizdeki ağır dırısına uğrayan insan; topçu ayaklarını birleştiren çalışmada, öncelikle Giriş bö- sömürü, toplumsal savaşım koşullarında baş yapan, sedye ile stadyuma giren fut- lümünde sıralanmış karikatürlerin seçki- cezaevlerinden, işkenceden geçmeyi göze bol hastası ise çizgilerinin en sevimlileri. lerini çok sevdiğimi belirtmeliyim. alması gerektiğini de anlatır gibi gerçekçi. Elbette betonlaştırılan kentleşmeyi at- Karikatür sanatı değerlerinin yerine Ağır işkencelerden geçmiş olduğu yıl- laması beklenemezdi. Betonarme kıska- çok farklı yıllardan öne çıkarılan ilk grup lar üzerinden, bizler bile bile dönemleri- sıralamasında, Turhan Selçuk’un insanla- cının içinde sıkıştırılmış boğulmak üze- nin raconu olarak soru sormayı bile ayıp re olan insan tiplemeleri... Betonarme bi- rı en çok sömürenlere karşı dirençli sava- saymışken; sonuç alamayacağını bile bi- şımının, sömürgen insan türlerinden ör- nalarda yaşamaya sıkıştırılmış insanların, le sonuna kadar hak, hukuk teşhir yolları köye, doğa özlemlerini çatılarında arama- nekleri sıralamayı seçmişler.. üzerinden savaşımı, belgeler ve söyleşiler “Karından Bacaklılar” karikatürü 6 ya kalkışmaları... üzerinden evinde titizlikle saklayıp gele- Ağustos 1970 tarihli Akşam gazetesin- ceğe bıraktığı dosyalarda. Bir de kitabın kapağına seçki yapılmış Kedigiller, 8 Kasım 1962, Milliyet. den... Sömürgen tiplemeleri; “Örümcek- Nedenleri, sonuçları üzerinden de Tur- çizgilerinin denizin dibinden suyun üs- / Inostrannaya Literatura, 1967, giller”, “Yumuşakçalar”, “Kemirgen- han Selçuk karikatürleri üzerinden çok tündeki yüzen hayvanı vurmaya kalkışan Moskova. avcının acıklı hali vardı değil mi? ler”, “Etoburlar” olarak değişik yılların, çarpıcı örnekleri paylaşmak gerek.. n 4 9 Aralık 2021