Katalog

9 Haklarını yemeyeyim: Gaston len devam ediyor ve büyük olasılıkla Aşağı yazmıştır: “Türklerin hegemonyası sade- Yazar, düşmanlıkların sona ermesinden Galillard’ın adını Tête de Turc ekibinin Rumeli’nin tamamında dilleri ve gelenek- ce dış dünyaya yöneliktir ve aslında mane- bu yana Doğu politikamızın hatalarının bü- hazırladığı dosyadan (2000 yılından bi- leri Avrupalılaşana dek sürecek. viyata hiç dokunmazlar; bu yüzden Türki- yük ölçüde Rusya’ya karşı benimsenen po- raz sonra) öğrendim. Kendilerine teşek- Oysa Türkler bugün Asya’da bile tehdit ye’deki pek çok etnik grup, Avrupa’nın en litikadan ve maruz kaldığı Pan-Rus etki- kür ederim. Bu konuda yazdığım gazet- altındalar. Şimdi yeni bir çığlık yükseli- gelişmiş ülkelerine göre her açıdan çok da- lerinden kaynaklandığını göstermektedir. te yazılarını Google’a adımı ve Gaston yor: ‘Bozkıra gidin!’ ve korkularımız, bi- ha kapsamlı bir özerkliğe sahiptir.” Fransa’nın, İngiltere tarafından 10 Gaillard’ın adını yazarak görebilirsiniz. zi bu isteğin de yerine getirileceğine dair İtalyan asıllı Fransız yazar Ubicini de İstanbul’un işgaline katılmasına izin ver- Tête de Turc ekibinin hazırladığı raporu şüphelere sevk ediyor. buna benzer sözler söylemiş, ayrıca İngi- mesine ve tarihsel politikasına aykırı ola- 11 bir rastlantı sonucu okumasaydım Gaston Düşman ırklar aralarında hiç mi uzlaşa- liz elçi Sir H. Bulwer da şöyle bir yo- rak Osmanlı İmparatorluğu’nun parçalan- Gaillard’ın adını ve önemli kitabının var- mazlar? Bir medeniyet birliğinin sağlanması rumda bulunmuştur: masına izin vermesine üzülüyor. lığını öğrenemeyecektim. Dolayısıyla bü- için mutlaka halkların özellikle de dürüst- “İnanç ve vicdan özgürlüğü konusunda Son olarak antlaşmanın sona erdirme- yük bir olasılıkla Avrupa ve Türkler ülke- lük, özsaygı, cesaret ve hoşgörü gibi en asil Türkiye’de hâkim olan din diğer dinlere diği görülen çeşitli askeri operasyonla- 7 mizde yayımlanmayacaktı. Kitabı yayım- niteliklerin feda edilmesi mi gerekiyor?” mensup halklara, Hıristiyan ülkelerinde çok rı eleştiriyor. Gerektirdikleri önemli mas- layan Kanon Yayınevi’ne teşekkür ederim. Boğazın her iki yakasında birbiriyle karış- nadir rastlanan bir hoşgörüyü bahşeder.” rafların yanı sıra Bay G. Gaillard, diğer 5 Çevirmenin önsözü son derece önemli. mış halde yaşayan bu farklı ırklar hakkında Kitabın son sayfasında bir tarih yazı- Müslüman ülkelerde olduğu gibi aynı za- Zühal İnal Baylıcı gibi bilinçli bir çevirme- Elisee Reclus şöyle bir yorumda bulunur: yor: Ağustos 1920. Demek ki bu tarihi iz- manda Doğu’daki durumumuzu tehlikeye […] “Dolayısıyla Rumeli’de ve leyen iki üç ay içinde basımı yapılmış. 12 attıkları için onları kınıyor. nin bu doğrucu ve adil olduğu için muhte- şem kitabı çevirmesi beni çok mutlu etti. Anadolu’da yaşayan Müslüman unsurla- Aralık 1920 tarihli LE FİGARO gazete- DE CONSTANT’IN ANKARA ra, örneğin ortak atalarından çok Yunan- sinin edebiyat ekinde Türkler ve Avrupa ANTLAŞMASI’NA YOL AÇAN ISRARLA GÖRMEZDEN lara yakın olan Arnavutlara, onların dı- hakkında bir tanıtım yazısı var. GELİNEN TÜRKLER! SORUSU: ‘ORDULARIMIZIN KİLİKYA’DA NE İŞİ VAR?’ “Böylesine önemli! BİR ESERİ Türkçe- ye tercüme etmeye başlamadan önce ağır Bu yazıyı kitaptan yaptığım bir alın- tıyla bitireceğim: Fransız “Senato üyesi bir sorumluluk üstlendiğimin farkındaydım. Ancak kaynaklarda sadece bir kâşif ve d’Estoumelles de Constant, aylarca Dışiş- savaş tarihçisi olması dışında neredeyse ve leri Komitesine, bir gün önce de Senato’ya nedense başka hiçbir kişisel bilgiye rastlan- büyük bir tevazu ile ricalarda bulunmuş mayan bu Fransız yazarın, yine meçhul bir ve ‘Bir buçuk yıldır Küçük Asya’da de- gönüllü tarafından İngilizceye aktarılmış vam eden ve Mezopotamya’ya doğru iler- bu eserini, nihayet ait olduğu topraklarda leyen gizemli askeri operasyonlar hakkın- anlaşılır bir dile kazandırıyor olmanın bi- da’ hükümetten bilgi istemiş, ancak şu so- linci, benim için çok daha ağır bir sorum- ru üzerine Senato’da bir tartışma başlat- luluğu da beraberinde getirdi. mayı yerinde bulmuştu: ‘Bizim ordularımı- Kadim tarihimizin en zor koşullarına ta- zın Kilikya’da ne işi var?’” nıklık etmiş bir Avrupalı’nın belli ki vicda- Bu soru Ankara Antlaşması’na yol açan nının sesi haline gelmiş sayfalarca bilgi ve sorudur. n belgeyi Türkçeye çevirirken çoğu yerde duy- ¹ Gaston Gaillard’ın itirazı (Hürriyet gusal anlar yaşadığımı da inkâr edemem. Avrupa) Gaston Gaillard, bu kitapla Türkle - Saltanat Şûrası’nın verdiği yetki ile Osmanlı delegasyonu 10 Ağustos 1920 günü Paris’te Sevr Antlaşması’nı imzalıyor. ² Ermeni Sorununa Fransız Tarihçi rin ısrarla görmezden gelinen ferasetini, Gaston Gaillard’ın Bakışı (Hürriyet) âlicenaplığını ve buna mukabil yüzyıllar- 3 Cumhuriyet Gazetesi, 9.5.2021 dır uğradığı haksızlıkları tüm dünyanın 4 Hürriyet, 22 Ocak 2012 yüzüne haykırırken, aslında bizlere de çok 5 Zuhal İnal Baycılı önemli bir eseri hediye etmiştir ve tam yüz 6 Jean Jacques Élisée Reclus: Fran- yıl sonra, onu hak ettiği ilgiye kavuşturmak sız coğrafyacı, tarihçi, yazar, vejetaryen, bugün ne mutlu ki bizlere nasip olmuştur. anarşist, Paris Coğrafya Cemiyeti üyesi. Kitabın içeriğinde yer yer karşılaştığı- 20 yıla yakın bir sürede yazdığı La Nou- mız tarihler, günümüz kaynaklarına gö- velle Géographie universelle, la terre et les re bazı küçük farklılıklar göstermektedir. hommes adlı başyapıtı ile tanınır. (Vikipedi) Bunun, tamamen yazarın elindeki notlara 7 Age. s.17 ve o günün şartlarındaki kısıtlı kaynakla- 8 Jean de Thévenot (16 Haziran 1633- ra bağlı nedenlerden olduğu aşikârdır. 28 Kasım 1667): Fransız Doğu gezgi- Bizler kitaptaki rakamsal bilgileri ta- ni. 2 Aralık 1655’te Malta üzerinden mamen orijinaline sadık kalarak yansıt- İstanbul’a gelir. 30 Ağustos 1656’ya ka- manın yanı sıra, güncel kaynaklara daya- dar burada kalan Thévenot, kentin Köp- lı bilgileri de dipnotlar aracılığı ile sizle- rülü Mehmed Paşa’nın sadrazamlığa re aktarmaya çalıştık. getirilmesinden önceki karışık dönemini Bu titiz çalışmayı bizlere kazandıran görür. Ancak gözlemleri daha çok gün- Gaston Gaillard’a ülkem adına sonsuz şında Pelasglara, Boşnaklara ve Müs- Şöyle: “Osmanlı İmparatorluğu’nun da- lük hayata, örf ve âdetlere yöneliktir. bir minnet duyuyor ve bu şerefli misyonu 9 lüman Bulgarlara, haremleri dolduran ğılması, bize Doğu sorununa bir çözüm gi- Age. s.18 birlikte üstlendiğimiz değerli yayıncım İl- Gürcü ve Çerkez kadınların çocuklarına, bi görünmekten çok, yeni ve sayısız zorluk- 10 Jean-Henri-Abdolonyme Ubicini (20 ker Balkan’a ve Kanon Kitap çalışanları- Araplara, hatta Afrika zencilerinin torun- ların kaynağı gibi görünüyor; çünkü bu so- Ekim 1818-28 Ekim 1884): Fransız tarihçi, na teşekkürü bir borç biliyorum.” Zuhal larına kadar çok farklı kökenlere sahip run bir haksızlık olduğu kadar bir hata da.” gazeteci ve Romanya Akademisi’nin onur- İnal Baycılı (Ekim 2020) Müslümanlara ‘Türk’ ortak adı ile ses- Bu mantıklı ve ileri görüşlü çalışmanın son sal üyesi. 1844’ten itibaren İtalya, Yuna- lenmek hatalı bir yaklaşımdır. sayfalarında, özellikle Bay. G. Gaillard’ın nistan ve Osmanlı İmparatorluğu’nda kap- AVRUPA: TÜRKLER, Zira bu unsurların bazıları, aralarında ifade ettiği gibi kitap, Doğu’da Fransa’nın samlı seyahatlere çıktı. Osmanlı İmpara- AVRUPA’DAN GİDİN, ASYA: geçen tüm iç ve dış çatışmaların ve bütün geleceği hakkında endişe duyan herkese TÜRKLER, BOZKIRA GİDİN!’ torluğu ve Tuna Prenslikleri hakkında, en ezeli düşmanlıkların suçunu daima Türk- şiddetle tavsiye edilir. Gaston Gaillard, “Bundan bir asır kadar önemlileri arasında Lettres sur la Turqu- lere yüklemiş, yaşanan tüm talihsizlikle- Bay G. Gaillard, Avrupa’da Türklerin 6 ie (Türkiye Üzerine Mektuplar) olan bir- önce Elisee Reclus şöyle yazmış” diyor: rin sebebini hep Türklere atfetmişlerdir. rolüne hızlı bir tarihsel bakış attıktan son- “Yıllarca, yalnız Osmanlı liderlerine de- kaç çalışma yayımladı. Türkler, neredeyse tıpkı Yahudiler gibi ra, bu çalışmada ilk olarak mütarekeden 11 ğil, Türklerin tümüne karşı ‘Avrupa’dan Sir Henry Bulwer, Abdülmecit’in hü- günah keçisi haline getirilmişlerdi.” bu yana meydana gelen olayları anlatıyor. kümdarlığı sırasında, İngiltere’nin Osman- gidin!’ çığlıkları atıldı. Bu zalimce isteğin TÜRK AHLAKI VE HOŞGÖRÜSÜ GAILLARD’IN PARİS lı Devleti’ndeki elçisi olarak 1858-1865 kısmen yerine getirildiği herkesçe bilinen bir gerçek; Makedonya, Trakya, Bulgaris- Oysa, doğuya yaptığı seyahatlerle ta- KONFERANSI VE SEVR yılları arasında yedi yıl görev yapmıştı. nınan ve 1667’de İran’ın Miyane şehrin- ANTLAŞMASI’NA ELEŞTİRİLERİ tan ve Yunanistan’ın Teselya bölgesinden Emekli olduktan sonra İstanbul’a yer- 8 de ölen Fransız gezgin M. de Thevenot , Bu vesileyle, Paris Konferansı’nın leşmeye karar vererek 1869 yılında bu- gelen yüz binlerce Müslüman göçmen gü- 1665 yılında Türk ahlakı ve hoşgörüsü uzun müzakereleri sırasında aldığı ve neydeki Küçük Asya’ya sığındılar. gün Yassıada dediğimiz adayı satın al- üzerine türlü övgülerde bulunmuştu. Sevr Antlaşması’na geçirdiği kararları Bu muhacirler ata diyarını terk etmek zo- mış, adaya Anglosakson kalelerine ben- Elisee Reclus ise bir yazısında şunları eleştirel bir şekilde inceliyor. runda kalmış sefil insanlardı; toplu göç ha- zer iki malikâne yaptırmıştı. 6 16 Aralık 2021