Katalog

MİHAİL YURYEVİÇ LERMONTOV (15 EKİM 1814 - 27 TEMMUZ 1841) Ölümünün 180. yılında Lermontov’a armağan! Lermontov, ustası Puşkin’in 1836’da bir düelloda aldığı yara sonucu ölmesi üzerine yazdığı “Şairin Ölümü” şiiriyle haklı bir ün kazandı ve kendisinin de bir düelloda sona eren 27 yıllık yaşamına karşın, şiirleri, poemaları, “Maskeli Balo” oyunu ve ünlü romanı Zamanımızın Kahramanı’yla Rus ve dünya edebiyatının ölümsüzleri arasına girmeyi başardı. Lermontov şiirinden “Hançer” adıyla yıllar önce yayımladığım ve birkaç basım yapan çevirilerim, 2014’te, “İblis” ve “Mtsıri” poemalarının eklenmesiyle bir kez daha yayımlandı. Bu mucize şairin dilimizde kitap oylumunda ilk çevirmeni olmakla mutluyum. emaları, “Maskeli Balo” adlı oyu- Çınlardı o çan gibi; halkın bay- ATAOL BEHRAMOĞLU nu ve ünlü romanı Zamanımızın ram ve yıkım günlerinde Kahramanı’yla tıpkı Puşkin gibi Kurultay kulesi üstünde çalan.” RUS ŞİİRİNDE İLK Rus ve dünya edebiyatının ölüm- Fakat bu şair ve şiiri şimdi “gu- GÖZ AĞRIM LERMONTOV! süzleri arasına girmeyi başardı. rurlu dil”iyle sıkıcı olmuş, “par- Rus şiirinde ilk göz ağrım, ustası “Şairin Ölümü”, planlandığı lak pullar ve aldatılar”la bir eğ- Aleksandr Puşkin’den de önce Mi- lence aracına dönüşmüştür. kuşkusuz bu düelloyla Puşkin’in hail Yuryeviç Lermontov’dur. ölümünü hazırlayan saray ve çev- Şiir şu muhteşem dizelerdeki so- Onun şiiriyle ilk kez Mil- rularla sona erer: resini, ilk dizelerdeki “kurşun” li Eğitim Bakanlığı’nın Tercüme sözcüğünü çağrıştıran kurşun sert- “Ey alay edimli peygamber, ye- niden uyanacak mısın? Dergisi’nde Sefer Aytekin’in hari- liğinde dizelerle suçlar ve yargılar: ka çevirileri sayesinde tanıştım. Ya da intikam çağrısına hiçbir zaman “Şair öldü, kuluydu namusun Altın kınlardan çıkarmayacak mısın Anımsadığımca bu üç çevi- Düştü, karalanmış, söylentilerle Kılıcını, hakaret pasıyla kaplanan?” ri, özellikle de “Hem Üzüntü Hem Düştü intikam özlemiyle, göğ- Keder” adını taşıyan şiirle, “Yapa- sünde bir kurşun UNUTULMAZ İKİ ANI yalnızım Önümde Yollar” dizesiyle Eğerek gururlu başını yere.” Lermontov’la ilgili unutul- başlayan şiir, bizde şiir çevirisinin maz anılarımdan biri, 1964 ya da başyapıtları arasındadır. ŞİİRLERİNİ 1960’LI YILLARDA 65’te Türkolog Radi Fiş’le bir- (Sefer Aytekin konusunda bir bil- ÇEVİRMEYE BAŞLADIM Lermontov’un şiiri de, yine tıpkı likte Türkiye’ye gelen Konstan- giye hiçbir yerde ulaşamadım. tin Simonov’un DTCF Rus Di- Puşkin’in ve birçok çağdaki birçok Enver Gökçe kısa özyaşam öy- li ve Edebiyatı Bölümü’nü ziya- küsünde, Ankara’da üniversite öğ- büyük şairinki gibi lirik ve epik ka- nallarda ilerler. retinde, bölümümüzün kitaplığın- renciliği sırasında “Ülkü” dergi- da kendisini karşıladığımızda, ona Bir yanıyla hüzünlü, bir yanıyla si çevresinde birkaç yeni arkadaş Lermontov’un “Yelkenli”sini Rus- tanıdığını söyleyerek “Bunlardan toplumsal adaletsizliğe karşı öfke HANÇER ve isyanla doludur. ça olarak ezbere okuyuşumdur. bir tanesi Sefer Aytekin’di. O za- Seviyorum seni çelik hançerim, (Radi Fiş yıllar sonra “İnostran- Bu şiirleri dilimize çevirmeye manlar çok devrimci bir rol oyna- Parlak ve soğuk arkadaşım. naya Literatura” dergisinde “Bir yan Sefer Aytekin, hayatımda unu- üniversitenin son yılında, 1960’lı Bir Gürcü, öç gününde dövdü seni örste, Gün Mutlaka” başlıklı yazısında tamadığım insanlar arasındaydı” yılların ortalarına doğru başladım Özgür Çerkez, kanlı bir savaşa biledi. ve bu çalışmam yakın zamanlara bu görüşmeyi ve olayı anlatır.) diye devam ediyor. İkinci unutulmaz anım kadar sürdü. Aleviliğin temel eserleri sayılan Zambak bir el taşıdı seni bana 2001’de Kabardin-Balkan “Buyruk” elyazmalarının 1958’de “Düşünce”, “Çok Kez Karma- Ayrılık anında, anmalık olarak; karışık Bir Kalabalıkla Çevrili” , Cumhuriyeti’nde, Lermontov’un Ankara’da derleyici ve yayıncısı Ve ilk kez kan değildi üstünden akan kısa bir süre yaşadığı müze evde, “Anayurt” başlıklı şiirler ve daha Sefer Aytekin’in aynı kişi olduğunu Acının inciden gözyaşlarıydı, parlak. onun çalışma masasının başında, tahmin ediyorum.) başkaları, çağdaşımız bir şairce ya- zılmışlar gibi yepyeni bir duyarlı- koltuğuna oturarak fotoğraf çekti- O kara gözler, dikilen üstüme, rişimdir… “ŞAİRİN ÖLÜMÜ” VE KURŞUN lık ve zekâyla ışıldar. Gizemli bir tasayla doluydular; Lermontov şiirinden “Hançer” SERTLİĞİNDE DİZELER! Çeliğin gibi senin, titrek bir alevde, Mihail Yuryeviç Lermontov (15 PARLAK PULLAR VE (Adam Yayınları) adıyla yıllar önce Ansızın bulanıyor, parlıyordular. Ekim 1814 - 27 Temmuz 1841), ALDATILAR! yayımladığım ve birkaç basım ya- “Şair” adlı şiirinin kimi dizeleri, pan çevirilerim, 2014’te, “İblis” ve Puşkin’in 1836’da bir düelloda al- Aşkın dilsiz güvencesi ve yol arkadaşımsın sen, dığı yara sonucunda ölmesi üzeri- bütün zamanların şairlerine bir ses- “Mtsıri” poemalarının eklenmesiy- Seni hep örnek olarak göreceğim; ne yazdığı “Şairin Ölümü” adlı şi- leniş gibidir: le bir kez daha yayımlandı (Türkiye Değişmeyeceğim ben de, ve ruhum hep iriyle birdenbire büyük ve haklı bir “Şiirin Tanrısal bir ruh gibi ka- İş Bankası Kültür Yayınları). Senin gibi sert kalacak, demirden dostum benim. ün kazandı ve kendisinin de yine labalığın üzerinde Bu mucize şairin dilimizde kitap Çeviren: Ataol BEHRAMOĞLU bir düelloda sona eren 27 yıllık kı- Uçup dururdu ve soylu düşünce- oylumunda ilk çevirmeni olmakla sacık yaşamına karşın, şiirleri, po- ler, yankılanan mutluyum. n 18 14 Ekim 2021