Katalog

YAŞAMIN SANATLAŞTIRILMASINDA AŞKIN YADSINAMAZ KATKISI MERHABA Edebiyat ve aşk!.. Edebiyatın var oluş nedenlerinden ve temel izleklerindendir aşk. Aşksız bir yaşam düşünemeyen insanlık, geleceğe kalmanın, insan olmanın farklılığını kanıtlamanın bir aracı olarak sanatla özgürleşirken, yarattığı bu gerçekliğin temeline aşkı da koymuştur hep. ÖNER YAĞCI “Tahir olmak da ayıp değil Zühre olmak da, hatta sevda yüzünden ölmek de ayıp değil...” Nâzım Hikmet E debiyatın günümüze kadar gelen kalıcı, değerli ürünlerine baktığımızda en temel izleklerden birinin aşk olduğunu görürüz. Destanlardan, sözlü dönemlerden günümüze tüm edebiyatta var olan gerçekliğin en önemlilerindendir aşk. Savaşların anlatıldığı edebiyat yapıtlarında da arka planda mutlaka aşk yer alır. Homeros’un destanlarındaki onca savaş görünümlerinin arkasına yerleştirilen Güzel Helena olayının başka bir açıklaması yoktur. Ya da dünyanın önde gelen savaş romanlarından örneğin Savaş ve Barış’ın, Durgun Don’un, Fırtına’nın, Çanlar Kimin İçin Çalıyor’un aşklarla da dolu olduğu unutulamaz. Aşkın ve savaşın insanlığı geleceğe aktaran, yaşamın vazgeçilmez birer parçası olduğu bir gerçekliktir. Elbette aşkı da savaşı da yalnızca kavramların özgün karşılığı olarak alamayız. Aşkı, cinsel aşktan, yurt sevgisine, doğa sevgisine, yaşam sevgisine, savaşı da yaşamın güzelleştirilmesi kavgasına, aydınlıkla karanlığın savaşımına doğru genişleterek algılamalıyız. İnsanın aydınlık ve özgürlük arayışının savaşımı bu iki sevdada bütünleşir. Tek tek insanlarla ilgili ya da toplumla ilgili aşklar ve savaşlar insanlığın yaşantısı, düşü, umudu ve geleceğidir. DÜŞÜN VE İNANÇLA BİR BÜTÜN! Toplumların yaşama koşullarına göre kimi zaman en öne çıkan, kimi zaman geri plana itilen ama mutlaka var olan aşk gerçeği edebiyatın vazgeçilmez bir öğesidir. Aşkın düşünceyle ve inançla bütünleştirilmesi de edebiyat tarihinin çok önemli bir gerçeğidir. En diri kavga şiirlerinden, en eski halk öykülerinden başlayarak tüm edebiyat ürünlerindeki altyapıyı oluşturan bir öğe olarak görmek gerekir aşkı. Aşkın, edebiyattaki yeri zamanla, yaşla, doğayla, yaşama biçimiyle ilgili olarak değişik boyutlarda olmakla birlikte mutlaka vardır. Mitolojideki DaphneApollon, ErosPsykhe, HelenaParis, AfroditAres, NarkissosEcho, OdysseusKalypso, OrpheusEurydike, ApollonHeliotrope aşkları, yüzyıllardır edebiyatın işlediği konulardandır. DÜNYANIN EN GÜZEL AŞKLARI Edebiyatın ve tarihin efsaneleşmiş ve toplumsal yaşamla bütünleşmiş KleopatraAntonius, Tac Mahal’le simgelenen Şah CihanMümtaz Mahal, KanuniHürrem, NapolyonJosephine, KafkaMilena, SartreBeauvoir, AragonElsa, NâzımPiraye gibi aşkları da vardır. Shakespeare’den başlayarak Neruda’ya, günümüze uzanan dünya şiirinde vazgeçilmez bir yeri olan aşkın klasik romanlarının hem yayımlandığı günlerde hem de günümüzde keyifle okunması bunun kanıtıdır: Genç Werter’in Acıları (Goethe), Rüzgâr Gibi Geçti (M. Mitchell), Uğultulu Tepeler (E. Bronte), Muhteşem Gatsby (Fitzgerald), Aşk ve Gurur (Austen), Jane Eyre (C. Bronte), İlk Aşk, Bahar Seli (Turgenyev), Anna Karenina (Tolstoy), Beyaz Geceler (Dostoyevski), Yüzbaşının Kızı (Puşkin), Madame Bovary (Flaubert), Kırmızı ve Siyah (Stendhal), Vadideki Zambak (Balzac), Bir Aşk Sayfası, Nana (Zola), Doktor Jivago (Pasternak), Aragon’un “Dünyanın en güzel aşk öyküsü” dediği Cemile, Selvi Boylum Al Yazmalım (Aytmatov), Kolera Günlerinde Aşk (Marquez)… Edebiyatımızda, ilk sözlü ürünlerden başlayarak örneğin, Fuzuli’nin “Aşk imiş her ne var âlemde” dizesiyle de ortaya çıkan bir anlayış, aşkın, divan şiirinin en temel izleklerinden biri olduğunu gösterir. Halk şiirimizde, âşık edebiyatında da aynı boyutta var olan bu gerçeklik, tekke şiirinde zaman zaman sevgiliye, zaman zaman inanca yöneliktir: FerhatŞirin, KeremAslı, TahirZühre, LeylaMecnun, AsumanZeycan, ArzuKamber, YusufZüleyha, Karacaoğlanİsmikan, Elif Mahmut, DerdiyokZülfüsiyah, EmrahSelvihan… Aynı gerçeklik Tanzimat’tan sonraki edebiyatımızın tümünde de asıl ya da yan izlek olarak sürer. EDEBİYATIMIZIN KLASİKLERİ Edebiyatımızın klasiklerinden akla ilk gelen romanlar şöyle sıralanabilir: Kalp Ağrısı (Halide E. Adıvar), Dudaktan Kalbe, Çalıkuşu (Reşat N. Güntekin), Eylül (Mehmet Rauf), Aşkı Memnu (Halit Z. Uşaklıgil), Huzur (Ahmet H. Tanpınar), Kürk Mantolu Madonna (Sabahattin Ali), Cemile (Orhan Kemal), Ağrı Dağı Efsanesi (Yaşar Kemal), Bir Gün Tek Başına (Vedat Türkali), Zeliş (Necati Cumalı), Bir Kadının Penceresinden (Oktay Rıfat)… Nâzım Hikmet’in, Attilâ İlhan’ın, Ahmed Arif’in, Cemal Süreya’nın, Turgut Uyar’ın, Hasan Hüseyin’in, kısacası edebiyatımızın neredeyse tüm şairlerinin şiirlerinde aşkla sarmaş dolaş oluruz. Yaşamın sanatlaştırılması, güzelleştirilmesi, anlamlandırılması, insanın ölümsüzleşmesi demek olan özgürlüğün gerçekleştirilmesinde aşkın ve aşk edebiyatının katkısı yadsınamaz. Yaratıcı insanın yarattığı sanat aracılığıyla aktardığı her üründe aşkın izlerini, çırpıntılarını, hiç değilse gölgelerini görmek sanatın doğasındadır. Aşk, edebiyatı yüzlerce yıldır derinden etkilemiştir. Aşkla tanışanların aşk edebiyatıyla aşklarını büyüttükleri de söylenebilir. Yüzlerce yıllık insanlık tarihinin aynasında gördüğümüz aşkla edebiyatın birbirini ve insanı tamamlayan bir vazgeçilmezlik olduğudur. Aragon’un “Mutlu Aşk Yoktur” şiirinin son dizeleriyle aşkı, aşk edebiyatını selamlayalım: “Hüsranla bitmeyen aşk yoktur/ Yara açmayan aşk yoktur kalpte/ İz bırakmayan aşk yoktur insanda/ Ve tıpkı senin gibidir vatan aşkı da./ Gözyaşlarına boğulmayan aşk yoktur/ Mutlu aşk yoktur/ İkimizin aşkıdır bu gene de.” n KITAP l İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Genel Yayın Yönetmeni: Aykut Küçükkaya l Editör: Gamze Akdemir l Tasarım: Bahadır Aktaş l Sorumlu Müdür: Olcay Büyüktaş Akça l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli İstanbul l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Cumhuriyet Reklam: Reklam Genel Müdürü: Ayla Atamer l Tel: 0 (212) 343 72 74 l Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. Aş., Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No: 11A/41 Bahçelievler İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. B u sayımızın kapağında; kült romanlarıyla hatırı sayılır bir okur kitlesi bulunan ve ilk yapıtlarından “Pinball 1973”ü dilimize çevirilen Haruki Murakami yer alıyor. İpek Özbey, usta yazarı ve yapıtını Türkiye’de en iyi tanıyan isimlerden, yapıtın da çevirmeni, Japon dili ve edebiyatı hocası Prof. Dr. Ali Volkan Erdemir ile konuşuyor. Bu hafta üçüncü sayfamızda, aşkın edebiyatın var oluş nedenlerinden ve temel izleklerinden olduğunu vurguladığı “Edebiyat ve Aşk” başlıklı yazısıyla Öner Yağcı yer alıyor. Özdemir İnce, “Roger Garaudy ve Kıyısız Gerçekçilik” başlıklı yazısında; Mehmet H. Doğan’ın çevirisi üzerine bir eleştiri yazısı kaleme alıyor. Yazarımız Onur Bilge Kula, “Yazıncı özgürdür!” başlıklı yazısında; Victor Hugo’nun, “Oryantaller” için yazdığı ve kendisinin Almancadan Türkçeye çevirdiği önsözün yazınsal değerinden hareketle yazınsal çeviri sorununu irdeliyor. Yazarımız Adnan Binyazar, “Yazınsal deneme” başlıklı yazısında, insan gerçeğinin kavranıp anlatıya dönüştürülmesinin ana kaynağı yazınsal denemenin bir toplumun düşünsel düzeyinin göstergesi olduğunu vurguluyor. Yazarımız Y. Bekir Yurdakul, “İnsan hayal ettikçe!..” başlıklı yazısında; çocuk yazınımızın önemli kalemlerinden Mavisel Yener’in “Sonsuzluk Kütüphanesi” kitabını merceğe alıyor. Kaan Egemen, Orhan Pamuk’un İstanbul mahallelerinde çektiği fotoğraflar eşliğinde renklerin peşine düştüğü anlatısı “Turuncu’yu inceliyor. Emrah Kolukısa, Hikmet Hükümenoğlu ile hafıza, öfke, hayal kırıklıkları ve yarım kalmış aşklar etrafında şekillenen romanı Atmaca’yı konuşuyor. Gülce Başer, Dünya klasiklerinden Hamlet’i çeviren Tarık Günersel ile çevirisi ve Shakespeare üzerine konuşuyor. Damla Karakuş, Aslı Özdemir ile “Geleceğe Dokunan Anneler Çocuklukta Duygusal İhmali Fark Etme, Tanıma, Önleme” isimli kitabı konuşuyor. Berk Uralcan, Devrim Kunter’in çizgi roman antolojisi Yabani Dergi Bilimkurgu Özel Sayısı’nı değerlendiriyor. Kısa tanıtımlarımız, Vitrindekiler ve Bulmaca köşelerimiz yine yepyeni birer düşün yolculuğuna davet ediyor. İyi okumalar EDITÖRDEN... [email protected] twitter: www.twitter.com/CumKitap