Katalog

METİN AYDOGAN’DAN ‘YOL HARİTASI – TÜRK DEVRİMİ’NDEN 21. YÜZYILA DERSLER’ Sınıfsal ve antiemperyalist Metin Aydoğan’ın altyapısı güçlü, zihni berrak, ideolojisi net. Yol Haritası ’ nda da bu görülüyor. BARIŞ DOSTER M etin Aydoğan tanınan bir araştırmacı. Tutarlı bir aydın. Üretken bir yazar. Kuramsal boyutu olan, araştırmaya, belgeye dayanan ve ülkemiz ortalamasının çok üzerinde satan 18 kitaba imza atması da bunun kanıtı. Nitekim kitapları toplamda 241 baskı yapmış. Okurlarından bugüne dek 12 bin ileti almış. Kısa süre önce kitapçı raflarında yerini alan Yol Haritası adlı kitabı da, Aydoğan’ın öteki kitapları gibi, Türkiye’nin geçmişinden güç alarak, geleceğine odaklanıyor. Alt başlığı “Türk Devrimi’nden 21. Yüzyıla Dersler” olan kitap, 9 bölümden oluşuyor. Türk solunda güncelliğini asla yitirmeyen sosya list Kemalist tartışmasıyla başlıyor. Geçmişle hesaplaşma, geleceğe yön verme iddiasıyla bitiyor. Kürt sorunu, Kemalizm, Atatürk sonrası, yönetim bunalımı, kitabın dikkat çeken bölümleri arasında. Makalelerine, incelemelerine www.kuramsalaktarim.com sitesinde de yer veren Aydoğan; aydınlanmacı bakış açısıyla, sebep sonuç ilişkilerini gözeterek, siyasal iktisadı bilen bir düşünür olarak yazıyor. Kaynakçası zengin. Altyapısı güçlü. Zihni berrak. İdeolojisi net. Yol Haritası’nda da bu görülüyor. AKIL, BİLİM, ANTİEMPERYALİZM Türk Devrimi’nin programı ve simgesi olan 6 Ok’un hepsine, birlikte, aynı anda, aynı kararlılık ve duyarlılıkla sahip çıkıyor Aydoğan. Sınıfsal bakış açısını elden bırakmıyor. Emperyalizm karşıtlığını hep önde tutuyor. Üçüncü dünyanın, azgelişmiş ülkelerin, Atatürk’ün deyimiyle “mazlum milletlerin” özgürlüğünü, bağımsızlığını, dayanışmasını, gönencini her daim önemsiyor. Kemalist ideolojiyle emperyalizm arasında kalıcı ve uzlaşmaz bir karşıtlık olduğunu vurguluyor. Atatürk’ün, emperyalist ülkelere karşı söylediği şu sözleri anımsatıyor: “Biz, Batı emperyalizmine karşı yalnızca kurtuluşumuzu sağlamak ve bağımsızlığımızı korumakla yetinmiyoruz. Aynı zamanda, Batı emperyalistlerinin, güçleri ve bilinen araçlarıyla Türk milletini emperyalist politikalarına araç olarak kullanmak istemeleri ne engel oluyoruz. Bununla bütün insanlığa hizmet ettiğimize inanıyoruz”. Aydoğan, ezilen dünyada Kemalizm’in güncelliğini, evrenselliğini şu sözlerle anlatıyor: “Kemalizm’in, azgelişmiş ülkelerin günümüzdeki sorunlarına çözüm yeteneğini koruması, yani halen yaşıyor olması, isteğe bağlı bir olgu değildir. Dünyanın içinde bulunduğu koşulların zorunlu kıldığı bir sonuçtur. Kendisini yaratan koşullar ortadan kalkmadıkça, başarıları denenerek kanıtlanmış olan Kemalizm de doğal olarak ortadan kalkmayacaktır. Emperyalizm var oldukça, Kemalizm de var olacaktır”. Emperyalizmin; ilk örnek olarak Kemalizm’i baş tehlike saydığını, Atatürk’ü esin kaynağı olarak gören dünyadaki tüm ulusal bağımsızlık savaşlarına düşmanca baktığını belirten Aydoğan, ABD’nin ulusal kurtuluş savaşlarını, insanlığın baruttan sonra bulduğu en tehlikeli silah olarak gördüğünü vurguluyor. O nedenle de, ulusal kurtuluş savaşlarına her aşamada, her alanda karşı çıktığını söylüyor. Sözün özü; Metin Aydoğan’ın Yol Haritası, Türkiye üzerine düşünen, endişelenen, kafa yoran her yurttaş için önemli bilgi ve yorumlar içeriyor. n Yol Haritası – Türk Devrimi’nden 21. Yüzyıla Dersler / Metin Aydoğan / Doğu Kitabevi / 368 s. Avni Lifij’in ‘Sanat Yazıları’ Bir Rönesans adamı Avni Lifij Avni Lifij kısa yaşamına çok şey sığdıran, günümüz ressamlarının da örnek aldığı bir sanatçı. Önemli bir “deniz feneri”, hepimiz için. KORKUT AKIN Ç ok yönlülüktür sanatçı olmak. Hayata değişik açılardan bakmayı bilmektir. Her baktığında da o farklılığı gösterebilmek, bir şeyler kazandırabilmektir. Tabii, sanatçı bunları sadece kendi alanında değil ulaşabildiği her yoldan her yöntemle insanlara ulaştırabilmeyi de hedefler. Sanat savaşı yener! Avni Lifij’in resmine dalmadan kitabın özünü oluşturan sanat yazılarını anlatmalıyım ama resmini seven ve etkilenen biri olarak önceliği ister istemez resim alıyor. Cumhuriyetin ilk resim sergisine katıldığı gibi Hakimiyeti Milliye’de yazdığı yazılarda da önemli bir konuyu işaret eder: “… Bu demektir ki biz yalnız çelik ve ateşle anlaşır, halleşir, yalnız bu iki öldürücü kuvvetle iş görür, mevcudiyetini ispat eder adamlar değiliz…” Bu cümleler aradan geçen bunca zamanda anlam ve önemini yitirmediğini gösterdiği gibi, bir arpa boyu yol bile gidemediğimizin de kanıtı, bugünden bakınca. “Müzeleri, galerileri bulunmayan diyarlarda sanayii nefise an’anesiz, köksüz, şahsiyetsiz, renksiz kalmaya mahkumdur, çünkü soysuzdur” diyor bir başka yazısında. Ömer Faruk Şerifoğlu’nun hazırladığı Sanat Yazıları sanat üzerine ilginç, ama bir o kadar da geniş çerçeveli yazılarını bir araya getiren önemli bir başvuru kitabı. Avni Lifij’in resim ve sanat üzerinden kente, kentliliğe, gelişmeye yönelik düşüncelerini de okuyoruz. Restorasyon… Bin yıllık bir caminin restorasyon adı altında nasıl bozulduğunun haberi vardı geçenlerde… Avni Lifij, Ayasofya için, “Muhtelif noktai nazarlardan yeryüzünde yegâne kalan bu eski binanın senasına (övgüsüne) benim dilim dönmez” diyerek “Sanat Âleminde Beynelmilel ve Mühim Bir Mesele” yazısıyla 1927’de yol gösteriyor. Uzmanlarla konuştuğunu, onlardan gelen mektuplardan da alıntılarla, bugün yapılanların tarihi yapıları yok ettiğini anlatıyor. Sanat Yazıları’nın etkili, yetkili herkesin okuması gerektiğinin bir göstergesi. Dilin gelişimi… Kırmızı Kedi Yayınları arasından Sakıp Sabancı Müzesi katkılarıyla çıkan kitapta dilin değişimini de izliyoruz. Avni Lifij, döneminin dilini kullanıyor ama birçok sözcük bugün artık hemen hiç kullanılmadığı gibi bilinmiyor bile. Yayıncı kuruluş ve kitabı hazırlayan Şerifoğlu, çok yerinde bir kararla eski sözcüklerin altına bugünkü anlamlarını yazmış. Belki satır araları biraz geniş ama o sözcüğü bulmak için ne sayfa çevirmenize gerek var ne de dipnot şeklinde küçük puntolarla alt alta sıra lanmış sözcüklerin arasında ‘acaba hangisiydi’ düşüncesiyle yazıdan kopmuyorsunuz. Okuru düşünen bu yöntem için ayrıca bir teşekkürü hak ediyorlar. Çağının yenisi… Sanat ile ekonominin ayrılmaz bir bütün oluşturduğunu yazmış Lifij, 1927’de… Katma değeri artıracak ürünlerin gerekliliğini belirtmiş, altını çizerek. Eğitime de değinmiş aynı yazıda. Bugün sadece yüksekokullarda değil ilköğretim ve lise düzeyinde bile yaşanan sorunların çözümünü göstermiş. Özellikle batıl itikatlar üzerinden bağnazlığı da eleştiren yazılarının hepimize yeni bir ufuk açacağı da kesin. n Avni Lifij, Sanat Yazıları / Hazırlayan: Ömer Faruk Şerifoğlu / Kırmızı Kedi Yayınevi / 371 s. / Ekim 2019. 18 16 Ocak 2020