Katalog

Ticari ilanı bol bir aile kitabı: Yeni Aile Rehberi Hayatı hakkında fazla bilgi bulunmayan Halil Hamid Bey’in kaleme aldığı “Yeni Aile Rehberi”; Osmanlı aile hayatına kolaylıklar, nasihatler, düzenlemeler getirecek önerilerde bulunurken yaklaşık elli sekiz şahıs ve firmanın reklamının, ilanının yer aldığı âdeta ticari bir katalog aynı zamanda. İ ttihat ve Terakki üyelerinin kurduğu paramiliter genç derneklerinin rehberi Muallim Halil Hamid Bey tarafından Yeni Aile Rehberi (Her Ev İçin Lazım, İstanbul, Hukuk Matbaası, 1335 /1919, 120 sayfa, Cemiyet Kütübhanesi Yayını.) Osmanlı ailelerine pratik bilgiler vermek, kolaylıklar sağlamak amacıyla kaleme alınmış, yayımlandığı dönemde pek büyük fırtınalar koparmamış, büyük bir ilgiye mazhar olmamış 120 sayfalık mütevazı bir piyasa kitabı. Kitabın ilk kısmında hastalıklara, kazalara, zararlı haşerata, itikadatı batılaya (batıl inanışlara) karşı bir bölüm var. Leke çıkarmak, kolay yemek pişirmek, turşu yapmak gibi pratik bilgiler ve öğütlerin yer aldığı bir başka bölümden sonra “Kadınlara Hürmet”, “Evlenmek Meselesi”, “Aile İktisadı”, “Bir Günün Programı”, “Çocuk Yetiştirmek”, “Cemiyetlerde Çalışmak”, “Hizmetçi Kullanmak”, “Gezintilerde Kolaylık”, “Kolay Eğlenceler” başlıkları altında toplumsal ve ailevi konuları ele alır. ‘Anlaşılmayan Kadın’, ‘Arslanın Eğlencesi’, ‘Ayının Hikâyesi’, ‘Dünkü, Bugünkü, Yarınki Kadın’, ‘Fare ile Kedi’, ‘İslamiyetde Feminizim yahud Alemi Nisvanda Müsavâtı Tamme’, ‘Kahramanların Hikâyeleri’, ‘Kaybolmuş Adam’, ‘Kazın Hikâyesi’, ‘Kızıl Şeytan’, ‘Ölmeyen Aşk’, ‘Şeytanın Arabası’, ‘Tavşanın Oyunları’, ‘Köpeklerle Kedinin Seyahati’ ve ‘Tilkinin Tuzakları’ gibi değişik türlerde pek çok kitap kaleme alan Halil Hamid Bey, kitabın iç kısmında, kendi tanıtımını yapan bir ilanda, tahsilinin Darülfünunı Osmanî Edebiyat Fakültesi’nden olduğunu vurgular. Kışları, “Taksim’de Surp Agop’ta Turna Sokağında Çuvalas Apartmanı 4 numro”da; yazları “Rumelihisarında 19 numrolu yalı”da özel dersler verdiğini belirtir. PEK ÇOK İŞLETMENİN İLANI BİR ARADA Hayatı hakkında fazla bilgi bulunmayan Halil Hamid Bey’in kaleme aldığı Yeni Aile Rehberi’nin en önemli özelliği seksen birinci sayfadan sonra yer alan “Ticarethanelerimiz” isimli bölüm. Bu bölüm Babıali’de genellikle popüler ve ticari işler yapmış Cemiyet Kitaphanesi’nin, kitaptan elde edilen kazancını artırmak amacıyla yaptığı bir girişimin sonucu ortaya çıkar. Osmanlı aile hayatına kolaylıklar, nasihatler, düzenlemeler getirecek önerilerde bulunurken bu eser, yaklaşık elli sekiz şahıs ve firmanın reklamının, ilanının yer aldığı âdeta ticari bir kataloga da dönüşür aynı zamanda. Aldığı reklamlar nedeniyle ticaret rehberini andıran kitapta; Resne Fotoğrafhanesi, Moda Salonu, Terziler Pazarı, Türk Kadınları Biçki Yurdu, Teşebbüsi Millî Terzihanesi, Malul Gaziler Muavenet Pazarı, Abdi İpekçi Ticarethanesi, Ertuğrul Ticarethanesi, Zühre Tuhafiye Mağazası, Rahvancızade Mehmed Arif Ticarethanesi, Kemal Bey Sineması, Uhuvveti Osmanîye Halı Anonim Şirketi, Refik Bey Marangoz Fabrikası, Mektebliler Pazarı Necati Memduh Biraderler, Udçu Şamlı İskender, Kemal Arif Ticarethanesi, İtimat Eczahanesi, Osmanlı Eczayı Tıbbiyye Deposu gibi pek çok firma hazırlanan ilanlarıyla bu bölümde yer alır. Yine bu bölüm arasında kitapçılık ve matbaacılığı ilgilendiren çok güzel ilanlara rastlanır. BABIALİ TARİHİNE IŞIK TUTUYOR İlanlardan birkaçı Babıali’de klişe, kartvizit, antetli kâğıt basımı gibi işlerle uğraşan çinkograf ve matbaacılara ait. Ünlü Alaaddin Klişehanesi, Ahmed Nazmi San’athanesi, İttihad Çinkografhanesi bu ilanlardan bazıları. 1982’de ölen ve son asrın en büyük hattatı kabul edilen Hamid Aytaç’ın gençliğide Babıali’de açtığı Yazıyurdu’nun ilanı da iki sayfa olarak bu bölümde yer alır. Kitapçı ilanlarına gelince; Kitaphanei Sudi ve Suhulet Kütüphanesi ilanları içinde bu firmalar hakkında yeni bilgiler var. Ünlü sözlükçü Feraz Ticarethanesi’nin dil öğretimi için yazdığı ‘Metod Feraz’ ile ilgili ilanı da burada yer alır. Eserin iç kapaklarında Fiat otomobilleri ve Singer dikiş makineleri ilanları bulunur. Babıali’de 4648 numaralarda bulunan Mücellidhanei İbrahim ilanı nadir ilanlardan biri olarak dikkat çeker. Babıali tarihi ile uğraşacak araştırmacıların Osmanlı matbuatında yayımlanmış bu tür kitapları taraması ve kaynak araştırması yapması gerekiyor. Aksi takdirde yapılacak çalışmalar bir noktada tıkanacak ve eksik kalacak. n 16 13 Eylül 2018 KITAP