Katalog

KITAP RENKLER... SESLER... HARFLER... AYTÜL AKALl ÇİĞDEM GÜNDEŞ lMAVİSEL YENER lMUSTAFA DELİOĞLU KITAP GÖLGESI Çocuk ve aşk Katja Reider “Eşini Arayan Kuş”la, Görkem Yeltan ise “Sarmaşık ve Kaktüs”le her yaştan çocuk için aşk hikâyeleri kaleme almış. MAVİSEL YENER [email protected] www.maviselyener.com “Ç ocuk kitabında aşk mı? Cık cık cık, ne ayıp! Şart mı yani? Çalışkanlığı, usluluğu, dürüstlüğü falan anlatmak varken nereden çıkıyor şu aşk? Öğretecek başka şey mi bulamadınız? Çocukların aklına neler koyuyorsunuz siz?” “Evet bayım, çocuk kitabında aşk! Ne hoş değil mi? Haydi itiraf edin, okumadınız değil mi Kumkurdu’nu? Hiç tanıyamadınız mı hayalî arkadaşına aşk hakkında sorular soran Zackarina’yı? Yoksa, çok mu severdiniz Pamuk Prenses’i? Sadece güzel olduğu için prensin onu uykusunda öpmesi, ne öğretti size? Ne kadar da masumca bir tecavüzdü değil mi? Ya Kurbağa Prens? Hangi masallarla büyüdünüz siz bayım?” Bu tartışmanın sonunu varın siz getirin! İyisi mi ben sevginin yükselişini anlatan iki kitaptan söz edeyim. Katja Reider’in Eşini Arayan Kuş’u ile Görkem Yeltan’ın kaleme aldığı Sarmaşık ve Kaktüs; sevgi ve aşk üzerine düşündürüyor kahramanlarını. “Aşk”ı küçük okurlara anlatmak kolay değil. Aristophanes “Aşk, insanın eksik parçasını aramasından başka bir şey değildir” der. İki kitapta da bu “eksik parça”yı arıyor kahramanlar. HOLİ, HAYATININ KUŞUNU ARIYOR Türkçeye hep kitap tarafından kazandırılan Eşini Arayan Kuş, çocukları sevginin, aşkın sofrasına davet ediyor. 1960 doğumlu Alman yazar Katja Reider okuruna şöyle sesleniyor: “Hey çocuk! Sevmekten umut kesme!” Holi, hayatının kuşunu arıyor. Bu arayışta en yüksekten uçanı, en hızlı dalışa geçeni, en güzel renklisini falan aramıyor Holi, tek istediği onu büyüleyecek, ilham verecek bir kuş. Her yanda aşk cıvıltıları varken Holi neden hayatının kuşunu bir türlü bulamıyor? Pes etmek üzereyken bir Katja Reider den yüreği hopluyor. Holi’nin yüreğini hoplatan bu biricik kuş kim acaba? Kitap, kişileştirme metaforundan yararlanarak aslında hayattan sahneler koyuyor çocukların önüne. Yazar, kuşları kişileştirerek okurların zihnine hitap ediyor. Eşini Arayan Kuş’a, birkaç farklı gözlükle bakabiliriz. Sözgelimi, sevginin, aşkın felsefi bakış açısı üzerine ipuçları verdiğini söyleyebiliriz. Eşini Arayan Kuş ile çocuklar, aşkın felsefesinin sorgulayıcı evrenine kapılarını açacak. Çocuklara sorgulama yetisi ve eleştirel bakış kazandırabilmek, sevgisizliğe karşı durmalarının ilk adımı. Bir başka bakış açısı da “kanatlarını sürekli çırparak” eylemde bulunan kuşun gökyüzündeki bu uçuşuna dikkat çekilmesi. Kanat metaforu; duyguyu, çabayı, hareketi, gücü, yolculuğu, amaca ulaşmayı, uçmayı ve soyutu somuta dönüştürmeyi gösterir. Şimdi de bambaşka bir gözlükle bakalım mı? Holi, bir dişi kuş ve eşini arıyor. Klasik masallardakinin tam tersine, pasif bir dişi değil. Ataerkil toplumun dayatması kadının mekânının ev olması, oturup beklemesi ve birileri tarafından beğenilmesi anlayışının tam tersi davranışlar sergiler. Bu masalda toplumsal cinsiyet rolü şablonlarından kurtarılan Holi, özgür bir dişi olarak yüreğini kanatlandıracak biricik kuşu aramaya koyuluyor; seçilen değil, seçen oluyor. Deniz Yüce Başarır ile Başar Başarır’ın çevirisi kitaba farklı bir enerji katıyor. Çünkü onlar birbirinin yüreğini kanatlandırarak yaşıyor, birlikte üretmenin, birbirine ilham vermenin örneğini sergiliyor. İşte Holi’nin aradığı tam da böyle bir şey; onu çoğaltacak, ilham verecek bir hayat arkadaşı… Kai Pannen’ın renkli, şirin çizgileri, kitabın boyutu, sert kapağı, okumayı kolaylaştıran bir tasarım sunuyor. Metnin bol resimle desteklenmesi, kuşların betimlenmesi, çocuk okurun merak duygusunu da tetikleyecek; sığırcık, çamur kuşu, ardıç, papağan ve diğer türler hakkında araştırmalar yapmak isteyecek. Holi’den okura geçen minik düşünce kıvılcımları, sevinçli değişimlere yol açsın. Ne de olsa her kitap değiştirir okuru! BÜYÜKLER İÇİN RESİMLİ KİTAP Daha önce kimse bu tanımı kullandı mı bilmiyorum ama ben “konfeksiyon” diye adlandırıyorum onları. Birbirinin aynı nice konfeksiyon kitap hızla çoğalıyor piyasada. Bunca benzer kitabı bastığını fark etmeyecek denli körleşen yayınevleri, bu aynılaşmanın hızlı bir ölüm olduğunu göremiyor. Görkem Yeltan’ın yeni kitabı Sarmaşık ve Kaktüs, bu konfeksiyon üretime inat, farkını ortaya koyan, sıradanlıktan uzak ve zamana yenik düşmeyecek bir kitap. Masal bu ya, âşıkmış genç sarmaşık yaşlı kaktüse. Kaktüs ne dediyse dinletememiş, sarmaşık sarılıvermiş ona. Kalpler dokunmuş birbirine. Sonra neler mi olmuş? Okuyun öğrenin! Yeltan, unutulmayacak bir aşk masalı anlatıyor. Kitabın arka kapağındaki “Büyükler için resimli kitap” cümlesi, her yaştan okuru kitaba davet ediyor. “Böyle bir aşk çocuklara anlatılır mı?” eleştirisinin önünü kesiveriyor bu not. Görkem Yeltan Bu kitabı yalnızca yetişkinlerin okumasına itirazım var! Dramatik olanı da dürüstçe çocukla paylaşmanın ondaki duyarlıkları geliştireceğini unutmayalım. Hüzün de aşka dâhil değil mi? Çocuk, yakınlarını yitirebiliyor ya da anne babanın boşanmasına tanıklık edebiliyor veya gündelik haberlere maruz kalıyor, bunlar karşısında duygusal dengesini kurmak zorunda kalıyorsa emin olun böyle bir aşk masalını okuyunca da dengesini koruyacaktır, kaygı duymayın. Unutmayın, her şey çocuğa anlatılabilir, yeter ki onlara göre bir dil bulalım. Elbette yetişkin okur ile çocuk okurun kitaptan beklentisi ve alımlaması farklı. Bu da kitaba asıl anlamını okurun verdiği sonucuna ulaştırır bizi. Bütün iyi kitaplarda olduğu gibi bu yapıtta da okurdan kendi deneyimleri çerçevesinde metnin anlamını zenginleştirmesi bekleniyor. Yeltan’ın, yorumlama, anlamlandırma işine her yaştaki okuru kattığı bu çağdaş masal, akademisyenler tarafından alımlama estetiği açısından mutlaka değerlendirilmesi, üzerinde akademik çalışmalar yapılması gereken bir yapıt. DUYGUSAL GEREKSİNİMLER… Aşk, bilgelik yolunu aydınlatır. Çocuklar yaşamın gerçekliğinde, belki de ebeveynlerinde bile aşkın kalp kırıklıklarına tanık olurken onlara bu duyguları başkalarının da yaşayabileceğini anlatmak önemli. İster anaokulu döneminde olsun ister ergenlikte, ilk ilgiler; sevilme, beğenilme, güvenme ve özel olma gibi duygusal gereksinimlerle birlikte gelir. Aileler çocukluk döneminde yaşanan bu ilgileri ayıplayıp eleştirdiğinde, çocuk suçluluk duygusuna kapılır, duygularından utanan bir bireye dönüşür. Sarmaşık ile Kaktüs masalında; sarmaşığın özgüveni, duygularını saklamadan yaşama ve tüm sonuçlarına katlanma sürecinde dikkat çeken noktalardan biri de kavuşma ânında olup bitenler. Kaktüs’ün ve Sarmaşık’ın duyguları üzerine konuşmak “yeterince” büyük olan okurlara iyi gelecek kuşkusuz. Kaktüs’e ilk kez birinin yanaşması, ilk kez kalbine birinin gözyaşlarının değmesi, insan doğasını sezdirmesi, okurun duygu eğitimine katkı vermesi, yüzeysel duygusallıktan içsel olana geçişini sağlaması açısından önemli bir ayrıntı. Yeltan, hem kendimizin hem de başkalarının hayatını keşfetmemizi isterken olup biteni dürüstlükle anlatmayı yeğlemiş. Sözü oraya buraya çekiştirmemiş, çocuk okuru üzmemek adına gerçeklerden kaçmamış. Temel soru ve sorunları, sade, akıcı dille aktarmış. Dilin tadını duyumsatan, edebi bir haz yaşatan, Vaghar Aghei’nin suluboya çizimleriyle okuru sanata davet eden Sarmaşık ve Kaktüs, insan olarak ayakta kalmanın ipucunu saklıyor içinde. n Eşini Arayan Kuş / Katja Reider / Resimleyen: Kai Pannen / Çevirenler: Deniz Yüce Başarır, Başar Başarır / hep kitap / 2018 / 62 s. / 5+ Sarmaşık ve Kaktüs / Görkem Yeltan / Resimleyen: Vaghar Aghaei / hep kitap / 2018 / 36 s. 20 8 Mart 2018 KITAP