Katalog

Kitapların içinden yıla bakış Bir yılın daha sonuna yaklaştık ve her sene olduğu gibi geri dönüp yıla bakmanın zamanı geldi. Neler okuduk, neleri beğendik ve nelerden etkilendik; topluca görme vakti… 2 017’de yayınevi ve yazarlardan 400’ün biraz üzerinde kitap geldi. Romanlar üzerine yazdığım için bunların büyük bir çoğunluğu roman, geri kalanı da biyografi, anı, felsefe, öykü ve şiir kitaplarıydı. Ayrıca geçen senelere nazaran daha çok çizgi roman ve bolca klasikler vardı gelen kitaplar arasında. Aralık ayıyla birlikte dergi, gazete ve internet siteleri “yılın en iyileri” listeleriyle doluyor. Kime sorsanız bu listelerin saçmalığının farkında ama yine de katkıda bulunmadan ya da neler öne çıkartılmış merak etmeden olmuyor. ÜZERİNE DÜŞÜNMEMİZ GEREKİR... Sabitfikir sitesinin altmış sekiz editör, çevirmen, yazar ve eleştirmenden gelen listeler doğrultusunda hazırladığı “Yılın En İyi 50 Romanı” listesi geçen yıl olduğu gibi bu yıl da tartışma yaratacak nitelikte. Geçen sene James Joyce’un “Finnegan’s Wake” romanının iki çevirisi birden listede yer alıyordu. Yazılmasından seksen yıl sonra listede yer alması gerçekten tuhaftı ama hem böylesi zor bir işe girişmiş iki çevirmeni kutlamak adına hem de yılın önemli edebiyat olaylarından biri olarak listeye tepeden girmişti. Bu yıl benzer şekilde, yine yazılmasının üzerinde seksen yıl geçmiş olan LouisFerdinand Céline’nin Taksitle Ölüm romanı üçüncü sıradan listeye girmiş. Bu çeviriler yeni de olsa “yılın en iyileri” altında derlenmiş bir listede çok garip durduğunu söylemek gerekir zira bu listeye yıllar sonra bakıldığında bu senenin yaratısını görmek isteriz herhalde, geçen yüzyıldan eserleri değil. Céline’nin romanı yerine Céline’e göndermelerin olduğu Onur Caymaz’ın Sıfır adlı romanı olsa daha iyi gelirdi bana. Aynı şekilde Recaizade Mehmet Celâl’in Hayali Celal’inin üzerinden yüz kırk, Yukio Mişima’nın Altın Köşk Tapınağı üzerinden altmış, Ursula K. Le Guin’in Anlatış üzerinden de neredeyse yirmi yıl geçmiş. 2017’nin çok satanlar / çok okunanlar listelerine baktığımızda da yetmiş yıl öncesinin eserlerini görüyoruz. Bu, üzerine düşünmemiz gereken bir konu: Kendi çağına yabancı bir okur kitlesi mi, yoksa yıllar boyunca uzak kaldığı klasikleri yeni yeni öğrenmeye başlayan gençlerin listelere etkisi mi? Sorunun birinci yarısı negatif, ikinci yarısı ise pozitif bakıyor duruma, sanırım her iki açıklamada doğruluk payı var. Önümüzdeki yıllarda güncel roman listesini klasiklerin çevirilerinden ayrı tutmaya başlamalıyız, böylesi hem akıl karıştırıcı hem de günümüz yazarlarına haksızlık oluyor. ŞİMDİ VE BURADA Bu naftalin kokulu kitaplar yerine bu yıl ülkemizde yazılmış bazı muhteşem romanlar listeye girememiş bile. Bunlardan biri Osman Şahin’in Eşkıya Kuza’sı. Aşiretleri, kan davalarını bir kadının bakış açısından anlatan roman benim listemin ilk sırasında yer alıyordu. Hamdi Koç’un Yalnız Kaldınız Peyami Bey ve Selim İleri’nin Sona Ermek romanları ise belki nostaljik havalarıyla benzerlik taşıyordu, onlar da ses getiren romanlardı. Alper Canıgüz’ün Kan ve Gül, Nermin Yıldırım’ın Dokunmadan, Başar Başarır’ın Sibop, Hakan Bıçakcı’nın Uyku Sersemi bu yılın dilsel açıdan ilginç romanlarıydı. Okuma listeme baktığımda çok az öykü kitabı okuduğumu fark ettim ama Hasan Ali Toptaş’ın Gecenin Gecesi ve Nazlı Karabıyıkoğlu’nun Gök Derinin Altında kitapları yıla âdeta damga vuracak nitelikteydi, onlardan söz etmeden olmaz. Çevirilere gelince; son yıllarda Amerika’nın sevilen yazarlarından Colson Whitehead’in Yeraltı Demiryolu ve George Saunders ise Arafta ile Amerika’nın kölelik geçmişi üzerine etkileyici romanlardı; her ikisi önemli ödüller kazandı. Whitehead’in kahramanı Cora’yı okurlar uzun süre unutamayacak. Çeviri romanlar arasında öne çıkan bir diğer roman Han Kang’ın Vejetaryen adlı eseriydi. 2007’de yayımlanan roman bu sene dilimize çevrildi, çok çarpıcı ve sert imgeleriyle etkiledi okuru. Arundhati Roy’un Mutlak Mutluluk Bakanlığı ile Salman Rushdie’nin İki Yıl Sekiz Ay Yirmi Sekiz Gece romanları ise masalsı anlatılarıyla geçmişle bugünü buluşturan yapıya sahiplerdi. Ian McEwan’ın Fındık Kabuğu da en beğendiğim çeviri romanlardan biriydi bu sene. HAYAL DÜNYALARINA YOLCULUK Irmak Zileli’den Gölgesinde, Selçuk Altun’dan Ardıç Ağacının Altında, Mario Levi’den Yanlış Tercihler Mahallesi, Fuat Sevimay’dan Kapalıçarşı, Şebnem İşigüzel’den Ağaçtaki Kız 2017’nin diğer önemli yapıtlarıydı. Bizleri hayal dünyalarının içine alıp gezdirdiler, masallar anlattılar. Bu romanlar sayesinde bizler de hayaller kurduk. Ancak elbette listelemeye başlayınca unuttuğumuz ya da bir nedenle yıl içinde okuyamadığımız romanlara haksızlık ediyoruz. Belki bugün hiç anmadığımız bir roman yıllar sonra bu yıldan geleceğe kalan en önemli yapıt olacak, kim bilir! Kitapların içinden hepinize mutlu yıllar diliyorum. n 6 28 Aralık 2017 KITAP