Katalog

ALGAN SEZGİNTÜREDİ’DEN “SÜPERBEN” Pek de süper olmayan kahraman “Süperben”, dünyayı kurtarmadan önce karısından azar işitmemek için çöpü dışarı çıkaran, pek de süper olmayan fakat günün sonunda kahraman olmayı başaran, sıradan bir adamın hayatını anlatıyor. CEM TUNÇER F rederic Gros’un Yürümenin Felsefesi kitabı, yürümek bir spor değildir cümlesiyle başlar.Yürümek asla bir spor faaliyeti olarak açıklanamaz, sadece bir ayağı diğer ayağın önüne atmak değildir ya da yolda olma hâli bir hedefe varmak amacı gütmeyebilir, hatta amaçsızı çok daha makuldür. Algan Sezgintüredi’nin yeni kitabı Süperben’in de bir yürümeye övgü kitabı olarak nitelenebilir. Kitabın mottosu da buna göre şekilleniyor: “Solvitur Ambulando”, “Yürümek çözer.” Roman bu söz üzerine kurulu; kitabın henüz başında, romanın kahramanı Cengiz’e sağlık sorunları nedeniyle yürümesi tavsiye edilir. Cengiz yürümeye başlar, ayağı en azından yürüdüğü süre boyunca daha iyi hissettirir, zihnen de rahatlar... Romana daha uzaktan bir bakış atarsak tamamının yolculuk üstüne kurulu olduğunu da söyleyebiliriz: Süper kahramanlık kitabın tamamı göz önüne alındığında hemen hemen hiç yer tutmuyor; kitap bir süper kahraman kitabı değil, süper kahramanlık için yola çıkan bir adamın kitabı. Sezgintüredi, önceki kitaplarında sorduğu, sıradan bir adam dedektif olursa ne olur sorusunu başka bir kurgusal alana, polisiyeden bilimkurguya taşıyor. “Sıradan bir adam süper kahraman olursa ne olur?” sorusunu gündeme alıyor. YAPAY ZEKÂ TARTIŞMALARI Cengiz, isimlerini ve görüntülerini ünlü bilimkurguculardan alan (İshak Asımoğlu Isaac Asimov’a Hacı Veysel H. G. Wells’e, Nur Leğenci ise Ursula K. LeGuin’e referans olacak biçimde) üç uzaylıyla tanışır, uzaylılar bir sarhoşluk ânında Cengiz’e her şeyi itiraf edip kasabayı kurtarma görevini, bir hap vasıtasıyla kendisine süper güçler aktardıkları Cengiz’e verir. Tüm bu uzaylılarla temas süreci boyunca hele ki yapay zekâ tartışmalarının da yer aldığı şu gündemde önemli sorular masaya yatırılır. Kimdir bu uzaylılar, bizi ne kadar tanır, daha önemlisi ellerinde nasıl bir teknoloji vardır? Bizi iyileştirebilirler mi, dünyamız hakkında nelere vakıftırlar, mesela Tanrı’ya dair bize söyleyecekleri nelerdir, vb. Bu sorular eşliğinde, aslında kendisinden çok daha üstün bir yaşam formuyla karşı karşıya kalan insanın çaresizliğini, cehaletini, ilkelliğini, özellikle romanın bir bölümünde art arda yığdığı sorularla bir kaygıcehalet krizi geçiren kahramanı vasıtasıyla aktarıyor Sezgintüredi. SIRADAN BİR ADAM Bir insan ve insanüstü bir varlığın arasında geçeyazan bu diyaloglar, sorular vasıtasıyla insanlığın ne demek olduğunu sorguluyor Sezgintüredi. Bu kısım, Ex Machina filmindeki, yapay zekâ ile insan arasındaki konuşmaları andırıyor: Kendisinden daha zeki bir yaşam formu karşısında cehaletin derinliklerinde gezinen insanın çaresizliği, şu sıralar televizyon programlarında dolaşan, sosyal medyada videoları paylaşan Robot Sophia’yı andıracak vaziyette; kendisinden üstün bir tür karşısında insanın içine düştüğü sorular, insanlığın acınasılığını bizlere gösteriyor. Bir söyleşisinde, kitabın, aynı zamanda çevirmenlerinden de olduğu Kurt Vonnegut’a saygı duruşu niteliğinde olduğunu belirtiyor Sezgintüredi. Vonnegut’ta da bulunan, o nüktedan dil ve cümle kalıplarını dahi kitapta görmek mümkün. Fakat sadece Vonnegut’a değil, hâliyle isimlerinin verildiği uzaylılar vasıtasıyla Ursula’ya, Wells’e ve Asimov’a da selam gönderiyor yazar. Tüm bu isimleri bir kitaba doldurmak tabii büyük bir risk. Yine de Sezgintüredi’nin, yapmak istediğini ya da aklındakini gerçekleştirdiğini söylemek mümkün. Süperben, dünyayı dünyayı kurtarmadan önce karısından azar işitmemek için çöpü dışarı çıkaran, pek de süper olmayan fakat günün sonunda kahraman olmayı başaran, sıradan bir adamın hayatını anlatıyor. n Süperben / Algan Sezgintüredi / APRİL Yayıncılık / 224 s. Bir söyleşisinde, kitabın, aynı zamanda çevirmenlerin den de olduğu Kurt Vonnegut’a saygı duruşu niteliğinde olduğunu belirtiyor Sezgintüredi. KITAP 1328 Aralık 2017