Katalog

O kuduğum Kitaplar METİN CELÂL Barbarın Kahkahası Sema Kaygusuz “Barbarın Kahkahası”nda yazın sıcak günlerinde, bir otelde, polisiye bir olay havasında günümüz Türkiyesi’nin küçük bir modelini kuruyor. Haydar Ergülen’in hazırladığı “Bu Sefer Mavi” ise vapur yolculukları hakkında iyi bir derleme olmakla kalmamış, “Yolculuklar ve Kentler” dizisinin diğer iki kitabını tamamlamış. laylar Mavi Kumru Oteli’nde yaşanıyor. 18 Ağustos gecesi çoğunluk çoktan odasına çekilmişken otelde kalanlardan biri kararlı adımlarla iskeleye yürürken bir yandan da kemerini çözüyor, fermuarını indiriyor ve iskelenin ucuna geldiğinde bir gösteri havasında çişini yapmaya başlıyor. Herkesin uyuduğu umulan o saatte denize çiş eden bu adamı görenler var. Okey masasından kalkmaya hazırlanırken bu olaya şahit olan kadınlardan biri ertesi sabah olanları kocasına anlatınca olaylar gelişmeye başlıyor. Kadının kocası bu teşhirciye saldırıp yumrukluyor ve çişli bir polisiyenin içinde buluyoruz kendimizi. Yumruklaşma ile son bulan çiş olayının ardından hemen her gün yeni çiş olayları yaşanmaya başlıyor. Olağan şüpheli kuşkusuz iskeleden çiş edip dayak yiyen Turgay. Her çiş olayından sonra müşterilerin terk ettiği otelin sahibesine göre mekânının adını çıkartıp iflas ettirme niyeti ile yapılıyor bu çişler. Ama çiş ederek kirletilen yerler, eşyalar çoğaldıkça başka kişilerin de zanlı olabileceğini düşünüyorlar. Artık oteldeki herkes birbirinden kuşkulanıyor. Toplu olarak kirlenme, kirletilme romanın bir boyutu. Diğer yanda da bir avcı olarak yetişen bir ergen var. Ozan birkaç gün içinde balıklardan başlayarak her defasında daha büyük bir hayvanı öldürerek erkek oluyor. Bu olaylar yaşanırken otelin sakinlerini ya da çiftlerini tanımaya başlıyoruz. Her çiftin en az bir öyküsü ve kendi aralarında çözmesi gereken sorunları var ki bunların da insan ilişkilerindeki temel sorunlar olduğunu ve bu toprakların insanlarının meseleleri olduğunu anlıyoruz okudukça. Herkes olaylardan bir şekilde etkileniyor, kendince tartışıyor ama kadın kahramanlar sorunları anlatıp, anlamakta ve çözüm aramakta bir adım daha önde sanki. Eda’nın sevgilisi Ufuk’la giriştiği tartışma, iskelede yaşayan İsmail ve Melih’in ilişkileri, Alikâr’la Selçuk’un dumanlı kafa ile yaptıkları uzun diyalog yavaş yavaş görünümü ortaya çıkartıyor. Yazar günümüz Türkiyesi’nin küçük bir modelini kuruyor Mavi Kumru otelinde. Romanın genel akışını bozma pahasına S A Y F A 1 2 n 2 8 Sema Kaygusuz O araya giren romanın seksenlik kahramanı Simin’in yazdıkları bir anlamda anahtar metinler. Çişli olayların nedenini de bu işi kimin gerçekleştirmiş olabileceğini de onun bir bilgenin, cadının ya da büyücünün kaleminden çıkmış olduğunu düşünebileceğimiz metinleri sayesinde anlıyoruz, anlamaya çalışıyoruz. Çişin yaraları iyileştirici bir etkisi olduğunu da onun yazdıklarını okurken hatırlıyoruz. Oteldeki faili meçhul çiş olayları da ilkin bir karmaşa yartıyor gibi görünse de aslında kaosu önleyecek bir ilaç. Simin’in işaretleri görüp doğru değerlendiremezsek barbarın kahkahasını duyulacağı uyarısı ise romanın mesajı kabul edilebilir. Sema Kaygusuz’un Barbarın Kahkahası (Nisan 2015, Metis Yay.) gündelik ve sıradan gibi görünen olayları, aynı sıradanlıkla anlatıyormuş gibi görünen bir roman. Kolay, rahat bir anlatımı var gibi bir algı yaratıyor başlarda, daha derinleşebilir, deşebilirdi diye düşünüyorsunuz ama sayfalar ilerledikçe o sıradanlığın derinlerinde aslında ne büyük anlamlar taşıyabileceğini görüyorsunuz. Sema Kaygusuz gizli ve açık göndermelerle farklı okumalara açık bir metin oluşturmuş, günümüz Türkiyesi’nin temel sorunlarının insan ilişkilerine, günlük ve sıradan yaşamlarda nasıl karşılığını bulduğunu tartışmaya açmış. BU SEFER MAVİ Şair Haydar Ergülen’in derlediği Bu Sefer Mavi (Nisan 2015, Kırmızı Kedi Yay.) “Yolculuklar ve Kentler” dizisinin üçüncü kitabı. Aynı dizide daha önce otobüs yolculuklarını konu alan Cümleten İyi Yolculuklar (2012) ve tren yolculuklarını konu alan Trenler Kalkar Haydarpaşa’dan (2013) derlemeleri yayımlanmıştı. Sanıyorum dizi uçak yolculuklarını konu alan derleme kitap ile tamamlanacak. Belirli konular, kavramlar ya da olaylar hakkında özellikle öykü derlemeleri yapmak son yılların modası. Trabzon’daki sohbetimizde Serkan Türk bu derlemelerin dergilerin işlevini görmeye başladığı yorumunu yapmıştı. Yapılan iş bir anlamda bir dergiye dosya hazırlamaya benziyor. Derginin nasıl yayın yönetmeni varsa bu kitapların da bir derleyeni var ve o derleyenin bilgisi, görgüsü, derinliği, ilişkiler ağının gücü ortaya çıkacak ürünün niteliğini belirliyor. Ama bu tip çağrı yöntemi ile yapılan derlemeler de sonucun öngörülemez olduğunu belirtmeliyim. Derlemecinin çağrısına cevap veren yazarların ürünlerinin niteliği ortaya çıkacak derlemenin kalitesini belirliyor. Haydar Ergülen dört kitabı birden tasarlamış ve çağrısını o yapıya göre yapmıştı. Yani “Şu konuda yazar mısın?” diye değil “Yolculuklar hakkında kitaplar derleyeceğim, otobüs, tren, uçak ve gemi yolculuk Haydar Ergülen larından hangisi hakkında yazmak istersin?” diye sormuştu. Bu yaklaşımın tek bir konu ya da kavram hakkında yazmaya çağırmaktan daha iyi sonuçlar vereceğini düşünüyorum. Üstelik Haydar Ergülen yazarlarını sadece öykü ile sınırlamadı. Düzyazının her türüne açık bıraktı. Bu tavır da yazı ısmarlanan yazarın elini rahatlatan bir şey. Haydar Ergülen, “Yazar mısın?” diye bana sorduğunda cevabım “bir denerim” olmuştu. Sonuçta bir anı yazısı ortaya çıktı ve “beğenir, uygun görürsen yayınla” diye rica ettim. Çünkü ısmarlama yazının istenen tadı bulmasının her zaman mümkün olmadığını biliyorum. Bu Sefer Mavi’de Sunay Akın, Esmahan Aykol, Atilla Birkiye, Riitta Cankoçak, Metin Celâl, Vecdi Çıracıoğlu, Nurduran Duman, Haydar Ergülen, küçük İskender, Vivet Kanetti, Cemil Kavukçu, Gönül Kıvılcım, Uğur Kökden, Nilüfer Kuyaş, Sevin Okyay, Sibel Oral, Neslihan Önderoğlu, Ayşe Sarısayın, Hâle Seval ve Engin Turgut’un öykü, anı ve denemeleri yer alıyor. Vapurlar, gemiler, kayıklar, sandallar, feribotlar, transatlantikler, deniz otobüsleri, katamaranlar, tekneler ve botlarla yapılan seyahatlerden söz ediyorlar. Çoğu kendinden yola çıkarak yazmış, kurmaca olanlar, romanından, yeni kitabından parça verenler de “yolculuk” olgusu ile ilgisini kuramadıklarım da var aralarında. Kitap Sunay Akın’ın bir denemesi ile başlıyor ki doğru bir tercih. Çünkü Sunay Akın kendine has üslup ve yapıda vapur seyahatinin tarihi derinliklerinde bir daldan bir dala konuyor. Bu hoş bir tesadüf diğer yandan. Çünkü kitaptaki yazılar yazar soyadlarına göre sıralanmış. Yani kitap farklı yapıda bir yazı ile de başlayabilirmiş. Tabii ben “tipik” bir Sunay Akın denemesi yerine kendi vapur yolculuklarını yazmasını arzu ederdim. Atilla Birkiye deneme havasında yazmış ama yaşamının çeşitli dönemlerinden vapurlu, mavnalı, sandallı anılarla oluşturmuş yazısını. Vivet Kanetti’nin Ömer Uluç’la çıktıkları son gemi seyahatinden başlayıp Uluç’la birlikte yaşadıkları diğer gemili, denizli anıları da Vivet Kanetti’nin artık Ömer Uluç’lu anıları yazacak ruh haline geldiğini düşündürüyor. Bekliyoruz. Uğur Kökden’in Le Havre Limanı’ndan başlayan Kuzey Denizi gezisi notları, Nilüfer Kuyaş’ın Lizbon’dan Buenos Aires’e transatlantikle hayal yolculuğu, Sibel Oral’ın Haydar Ergülen’den vapur kitabına yazar mısın teklifini aldıktan sonra tuttuğu günlük, Ayşe Sarısayın’ın babasının yolunu gözlediği ada günleri, Denizcilik Bankası Liman İşletmesi’nde çalışan ama denizcilikle ilgisi olmayan Engin Turgut’un anıları dikkatimi çekenler. küçük İskender gibi iş çıkışı babasıyla birlikte Beykoz’a giden de var, Karaköy’den Kadıköy’e ya da Sirkeci’den Adalar’a yolculuk yapan da. Deniz yolculuklarının çoğuna İstanbul’un ev sahipliği ettiği anlaşılıyor. Bu Sefer Mavi, vapur yolculukları hakkında iyi bir derleme olmakla kalmamış, “Yolculuklar ve Kentler” dizisinin diğer iki kitabını tamamlamış. Uçak yolculukları kitabı da çıkınca dizi tamamen bütünlenmiş ve ortaya yolculuklar hakkında iyi bir külliyat çıkmış olacak. n K İ T A P S A Y I 1319 M A Y I S 2 0 1 5 C U M H U R İ Y E T