Katalog

FARUK DUMAN’DAN “TOM SAWYER’IN KİTAP OKUDUĞU KULÜBE” Kendine ait bir ‘kulübe’ ÖZKAN ALİ BOZDEMİR [email protected] Faruk Duman’ın ikinci deneme kitabı “Tom Sawyer’ın Kitap Okuduğu Kulübe”, edebiyat dünyasının dev labirentinde dolaşmak isteyenler için tuzaksız bir yol sunuyor okura. azarların okuma serüvenleri, yazma süreçleri ve öteki yazarlarla kurduğu ilişkiler, diyebiliriz ki okuyucunun ilgisini kimi kez kitaplardan daha fazla çekmiştir. Severek okuduğumuz bir kitaba, başka bir yazarın satırlarında rastlamanın keyfi tarif edilemez. Bu durum bizlere, okurken yalnız olmadığımızı, zaten yazarların da öncelikle bir okur olduğunu, dolayısıyla kitaplar ve yazarlar üzerine düşünmenin de aslında edebiyata dahil olduğunu göstermesi bakımından güzel bir tesadüf. Tom Sawyer’ın Kitap Okuduğu Kulübe, Faruk Duman’ın çocuk kitaplarını saymazsak yayımlanan on üçüncü ve öykücü olarak tanıdığımız yazarın, 2010’da yayımladığı ve Memet Fuat EleştiriDeneme ödülünü kazanan Adasız Deniz’den sonraki ikinci deneme kitabı. Geçmişe kıyasla son dönem öykü veya roman yazarlarının deneme türünü pek tercih etmediği açık. Hemen her yazarın okumak ve yazmak üzerine etraflıca düşündüğünü bilsek de bu düşüncelerin yazı ya da kitap halinde okuyucularla paylaşılmadığını maalesef kabul etmeliyiz. Batılı yazarların tersine Türkiye’deki yazarların bir kısmı, kendi işinin yalnızca yazmak olduğu; anlama ve yorumlama kısmınınsa okuyucunun veya eleştirmenin işi olduğu öngörüsüyle böyle bir çalışma içine girmez belki de. Söz konusu şiirse bu konuda daha kısır olduğumuzu, şairlerin şiir üzerine uzun uzadıya incelemelerde bulunmadığını itiraf etmeliyiz. Dolayısıyla Tom Sawyer’ın Kitap Okuduğu Kulübe, yazın dünyasına bir yazarın perspektifinden bakabilmemiz ve bu sihirli dünyayı yazarla birlikte keşfedebilmemiz açısından önemli bir kaynak sunuyor bizlere. Tom Sawyer’ın Kitap Okuduğu Kulübe’yi, öncelikle, meraklı bir okurun not defteri gibi okumak mümkün. Kitap kronolojik bir düzende ilerlemese de yazarın etkilendiği kitaplar ve öteki yazarlar hakkında düşüncelerini okurken edebiyatın yazarlar üzerindeki izlerini ve bu izlerin okuyucudaki yansımalarını rahatlıkla görebiliyoruz. Bu ‘defter’, kişisel notların dışında yazarın yaşamından parçalar sunması dolayısıyla da zengin bir okuma dene Y yimi sağlıyor okuruna. “Çocukluk Çağı” ve “İlk Okumalar” başlıklı denemelerinde, yazarın ağaçlar içinde küçük bir mahallede büyüdüğünü, günlerini Jules Verne, Mark Twain okuyarak geçirdiğini ve kendisini bütünüyle hayal kahramanlarının dünyasına kaptırdığını öğreniyoruz. Faruk Duman’ın öykü veya romanlarında karşılaştığımız o masalsı dünya yazarın çocukluk günlerinde içinde bulunduğu dünyanın bir yansımasıdır. Daha o yaşlarda Tom Sawyer gibi yaşamak istediğini, kendisine bir ağaç ev inşa edip tüm gününü burada kitap okuyarak geçirdiğini söylüyor yazar. Kars’ta geçirdiği çocukluk günlerinde mahalle arkadaşlarıyla birbirlerine anlattıkları korku dolu masallar, şehrin efsanelerle dolu yapayalnız zamanları, yazarın kitaplarında yarattığı o gizemli ve büyülü atmosferin çıkış noktasını anlayabilmemiz açısından önemli ipuçları veriyor bize. Yazarlığının yanı sıra aynı zamanda Can Yayınları’nda editör olarak çalışan Faruk Duman, Sarnıç Atölye kapsamında öykü atölyeleri de düzenleyen, yani bu anlamda edebiyatın tam ortasında yer alan bir isim. Dolayısıyla edebiyat notları tuttuğu bu defterinde, yaratıcı yazı konusundaki fikirlerini de belirtmeden geçmiyor. Yaratıcı Yazarlık adlı yazısında, Amerika’da Creative Writing olarak bilinen bu sistemin, ‘hayatı roman’ olan desperate housewives için icat edilmiş şahane bir buluş olduğunu söylüyor. Bu sistem, yazara göre, çoksatan kitaplar üretmenin kısa yollarını öğretmekten öteye gidemeyen kısır bir kavram. Kaldı ki yaratıcılığın doğuştan geldiğini ve bu nedenle yazarlık konusunda yaratıcılığın çok da zorlanmaması gerektiğini savunuyor. Türkiye’de de gittikçe büyüyen, hatta kurumsallaşma yolunda hızla ilerleyen bu sistemin içinden biri olarak düşüncelerini dürüstçe ifade ediyor yazar. Ona göre böylesi bir kurumdan umut beklememek daha doğru. Şöyle bağlıyor düşüncelerini: “Yaratıcı talihsizdir çünkü, hiç, hem de hiç umudu yoktur onun.” Yazar adayları dışında okurlar için de birkaç öneride bulunuyor Duman. Okuduklarımız bizler için ne ifade eder, bir kitabı niçin okuruz veya okumanın anlamı nedir gibi sorular üzerinde durduğu “Okumak” adlı denemesinde de bu insani arzunun ömür boyu sürecek bir tedirginlik olduğunu ve iyi edebiyatın, meyvesini çoğu kez sakladığını belirterek bu gibi soruların zamanla karşılık bulacağını söylüyor. Tom Sawyer’ın Kitap Okuduğu Kulübe, okumak ve yazmak dışında, çağımızın yazarları ve eserleri hakkında da çeşitli bakışlar sunuyor. Yaşar Kemal, Füruzan, Ferit Edgü, Erdal Öz, Bilge Karasu bu örneklerden yalnızca birkaçı. Özellikle Sait Faik öyküsünden hareketle yazdığı ve öyküyle aynı ismi YAŞAMI GÖZLEMEK taşıyan “Bulamayan” başlıklı denemesinde, kısıtlı hayatımızın dışına çıkabilmekten, etrafımızda olup bitenlerin üzerimizdeki etkisinden ve burada yazarın ödevinin ne olması gerektiğinden söz ediyor yazar. Örneğin Sait Faik’in neden adasından hiç dışarı çıkmadığını ve bu kısıtlı hayatında yarattığı karakterlerin gözlem veya kurgu sonucunda mı şekillendiğini de düşündürüyor bize. Aynı sokakta rastladığı insanların birer öykü malzemesi mi yoksa hayatın bir parçası mı olduğu konusundaki fikrini ise şöyle özetliyor: “Yaşamı gözlemekle onu yağmalamak aynı şey değildir. Ve zaten yağmadan da iyi mal çıkmaz.” Faruk Duman, Tom Sawyer’ın Kitap Okuduğu Kulübe’de edebiyat dünyasının dev labirenti içerisinde dolaşmak isteyenler için tuzaksız bir yol sunuyor okura. Edebiyat labirentinde kalmak, her çıkışta yeniden kaybolmak isteyenler için sihirli bir anahtar Faruk Duman’ın kaleminden çıkan denemeler. n Tom Sawyer‘ın Kitap Okuduğu Kulübe/ Faruk Duman/ Can Yayınları/ 160 s. YAZARIN UMUTSUZLUĞU UĞUR DEMİR 8 26 Kasım 2015 KItap