Katalog

RENKLER n SESLER n HARFLER AYTÜL AKAL n NİLAY YILMAZ n ÇİĞDEM GÜNDEŞ n MAVİSEL YENER MUSTAFA DELİOĞLU n Kitap Gölgesi Eşref Karadağ’ın kaleme aldığı üç kitap “Uçuk Midilli”, “Yedinci Düş”, “Alsancak Dedektifleri” çocuk okurları, edebiyat iklimiyle ve canlılara ait o derinlikli dünyayla buluşturuyor. r Mavisel YENER Düşlerin Merkezine Yolculuk dile getirilirken izlenen yol dikkat çekici. Var olmanın zorunlu bir koşulu olan “ölüm” çocuk okurlara ustalıkla anlatılmış. Okur isterse ölüm ve ölümsüzlük üzerine düşünerek felsefe kapılarını açabilir. Kahverengi Cüce, şipşirin bir midilli. Annesi, çiftliğin en çalışkan midillilerinden. Dedesi Karayele torunu Kahverengi Cüce’nin en iyi arkadaşı. Dedesinin anlattığı öykülerle büyüyen toruna en ilginç geleni, kuşaktan kuşağa geçen İngiltere öyküsü. Büyük büyük dedelerinin yaşadığı İngiltere’den söz eden bu hikâye biraz hüzünlü. Çünkü yaşlanan bütün midilliler bir gün İngiltere’nin yolunu tutuyorlar. Arada bir, bulut olup sevdiklerinin yanına geliyorlar. Aslına bakarsanız o güne değin gidenlerden ne dönen var ne de bir haber… Kahverengi Cüce, dedesiyle beraber İngiltere’ye gitmeyi istemekle kalmıyor, iyi bir yarış atı olmayı da diliyor. Dede Karayele, o dönülmez yolculuğa hazırlandığının farkında. Günlerden bir gün, o yola çıkıyor ve torununu hayalleriyle başbaşa bırakıveriyor. O günden sonra Kahverengi Cüce’nin içindeki büyüyen kocaman bir boşluk var. Dedesini çok özlüyor, onun bulut olarak döneceği günleri iple çekiyor. Bu arada, minik midillinin içindeki boşluğu doldurabilen tek kişi var, o da İlker. Yürüme engelli İlker, Kahverengi Cüce ile tanıştığı günden beri iyileşmeye başlamış. Çiftlikte beraber zaman geçirmek, midilliye binip onunla dolaşmak İlker’e çok iyi gelmiş. Tek hayali koşulara katılmak olan Kahverengi Cüce bunu başarıyor. Seyirciler arasında biri onu satın almaya karar verince olanlar oluyor. Kahverengi Cüce ile İlker ayrı düşüyorlar. Bakalım, minik midilli gitmeyi çok istediği İngiltere’yi görebilecek mi, yarışçı bir midilli olabilecek mi? Minik Midilli’nin duygularını, özgün düşüncelerini cesurca ve dürüstçe aktarabilme, eyleme geçirebilme özelliği dikkat çekici. Düşlerinin peşinde koşarken deneyselliği elden bırakmayan bir karaktere sahip. Kahverengi Cüce’nin ve kitaptaki diğer karakterlerin özenle şekillendirilmesi, yaşamın derin sularının rengini çocukların yüreğine koyuyor. GÜVERCİN GÖZÜNDEN DÜNYAYA BAKMAK Alsancak Dedektifleri’nde, Alsancak’ta bir Rum evinin çatısında yaşayan güvercinlerin gözünden kenti ve insanları görürüz. Güvercinlerden ismi Paçalı olanı, Zümrüt’le evlidir, çocukları da vardır. Güvercinlerin yaşamlarına tanık olurken bir yanda da güvercinler çok seven, Y alnızca “tema” kaygısı güdülerek yazılan, okullarda atölye yapmaya odaklı, çeviri çocuk kitaplarıyla neredeyse bir örnek metinler haline gelen kitapların ne çocuk yazınına ne de okura söyleyebileceği yeni bir şey var. Gittikçe çoğalan bu tür kitapların yanı sıra çocuk edebiyatına ve yüreklere varsıllık katan yeni yapıtlarla karşılaşmak sevindirici. Eşref Karadağ, Uçuk Midilli’de sıcacık bir öykü anlatıyor okuruna. Bedensel ve zihinsel engelli çocuklar atlar aracılığı ile tedavi edilebiliyorlar. Uçuk Midilli’nin izleklerinden biri de bu. Roman kişilerinden İlker’in sağaltımında midilli ile kurduğu dostluğun katkısını okurken o mucizeye tanıklık ediyoruz. Midillinin ritmik hareketleri, İlker’e yapması gereken bedensel hareketleri yaptırarak bir anlamda fizik tedavi uyguluyor. Aynı zamanda İlker özgüven kazanıyor. İlker ile midillinin tanışması, ısınması, çalışması ve vedası etkili bir dille kitapta aktarılıyor. Kitabın tamamında işlenen bir başka ana yönelim de ölüm izleği. Minik midilli ile dedesi Karayele odak figürleri üzerinden, ölüm dördüncü sınıfa giden Demir, Demir’in arkadaşı Ülke’yi tanırız. Güvercinlerin yaşadığı Rum Evi tamirata girip kafe haline getirilince güvercinlerin rahatı kaçar. Bu arada, tuhaf davranışlı adamlar güvercinlerin dikkatini çeker. Uyuşturucu pazarlayan bu adamların yakalanmasında güvercin ve çocukların rolü büyük olacaktır. Güvercinlerle birlikte çocuk okurlar da sürekli hareket halinde hissedecekler kendilerini. Eğlenceli bir okuma yaparken, güvercinlerin kentteki değişime ayak uydurmakta yaşadıkları güçlükleri düşünecekler. Başka canlılarla paylaştığımız dünya hakkındaki ip uçlarına tutunacaklar. Yedinci Düş, fantastik damarı güçlü olan bir metin. Müfettiş ile yardımcısı Cakcak düş kurtarma işi yaparlar. Fakat Düş Cadısı Parazya onların işine taş koyar, çünkü onun görevi her türlü düşü engellemektir. Düş mafyasının bir elemanıdır. Bakalım müfettiş ile Cakcak’ın özel yetenekleri, çocukların düşlerinin çalınmasını engelleyebilecek mi? En büyük düş mimarları olan çocuklar Parazya’dan kurtulabilecekler mi göreceğiz. Şiddet içerikli bilgisunar oyunlarına da gönderme yapan Karadağ, bu oyunların da düş cadısı Parazya’nın tuzaklarından biri olduğunu söylüyor. Eşref Karadağ’ın kaleme aldığı bu üç kitap, güvenilir tatil arkadaşları olacak, okurları düşlerin merkezine yolculuğa çıkaracak. Çocuklar okusun, eğlensin, sorsun, düşünsün, düşlesin, büyüsün, iyi yaşasın… n www.maviselyener.com *Uçuk Midilli/ Eşref Karadağ/ Çizer: Serap Gümüş/ Top Yayıncılık/ 95s./ 2014/ 8+ *Yedinci Düş/ Eşref Karadağ/ Çizer: Merve Çelebi/ Top Yayıncılık/ 78s./ 2014/ 8+ *Alsancak Dedektifleri/ Eşref Karadağ/ Çizer: Cem Akın/ Top Yayıncılık/ 103s./ 2014/ 9+ Konuk Harfler r Prof. Dr. Ali GÜLTEKİNÖğr. Gör. Zeynep ÇİFTÇİ * Y aşama gözlerini açmasıyla başlar çocuğun yaşam serüveni. Bu serüven onun her yönüyle şekillenmesine katkı sağlar. Bu süreçte onun yaşamını şekillendirecek, onun yaşama daha kolay uyum sağlamasını, bazı şeyleri taklit ederek, yaşayarak öğrenmesini, öğrenirken de eğlenmesini sağlayacak çeşitli etkenler vardır. Bunların başında da kitap gelmektedir. Onun yaşam algısını geliştirecek, yaşama uyum sağlamada ona katkı sağlayacak, yaşamı tüm sesleri ve renkleriyle ona tanıtacak türde nitelikli çalışmaların olması biz ebeveynlerin, öğretmenlerin ve alan uzmanlarının en çok arzuladığı bir durumdur. Hal böyle olunca da bu alanda yazılan, çizilen kitapların önemi şüphesiz bir kat daha artmaktadır. Bu türlü kitapların artması, yaygınlaştırılması okul öncesi dönemden başlayarak çocuk okurlar adına oldukça sevindirici bir durumdur. Zira biliyoruz ki, Sever’in de önemle vurguladı gibi, çocuk yaştan itibaren sanatçı duyarlılığı ile bezenmiş, anadil Türkçenin kusursuz bir şekilde edinimine ve kullanılmasına katkı sağlayacak okuma metinlerinden oluşturulan kitaplar, çocuk okurlar için çikolata tadındadır (bkz. Sever, 2003). Bu, onlarda kitaba karşı olan ilginin artmasına ve yine daha küçük yaşlardan itibaren onlarda istendik bir kitap ve okuma kültürü oluşmasına büyük katkı sağlar. Resimlemesini usta çizer Serap Deliorman’ın yaptığı ve ilk basımı Aralık 2013’de Kaynak Çocuk Yayınları tarafından gerçekleştirilen SESLER KİTABI’nın yazarı Türk Çocuk ve Gençlik Edebiyatının güçlü 1 6 n 3 Sesler ve renklerle yaşama adım adım... kalemlerinden yazar Erol Büyükmeriç’tir. Türk Çocuk ve Gençlik Edebiyatı alanında, özellikle de okul öncesi ve okuma çağındaki çocuklar için kaleme aldığı şiir, öykü ve romanlarında gösterdiği hassasiyete bu defa da SESLER KİTABI adlı çalışmasında tanık oluyoruz. Bu çalışmasında da Büyükmeriç’in çocuklar için kullandığı dile, anadil Türkçenin kullanımına ne denli özen gösterdiğinin bir kanıtıdır. Sesler Kitabı ile okul öncesi çocukların renk algısına ve ses dünyasına uygun olacak biçimde tasarlanmış şiir tadındaki hayvan öyküleri, özellikle de kırsal kesimdeki çocuklara kıyasla büyük kentlerde ve dört duvar arasında yaşamak zorunda kalan çocuklar için hayvanlar ile onların çıkardığı sesleri tanımaları düşünülerek hazırlanmış mükemmel denebilecek bir çalışma. Sesler Kitabı, rüzgârın getirdiği seslerle dolu: Rüzgâr bana dedi ki: Vuuuuuuuuuuu vuuuuuuu Duydunuz mu, huuuuuuu? Yüklendim türlü sesleri. Kuzuların, baykuşların, kedilerin daha daha nicelerin. Bildiğin, bilmediğin. Orkestranız için kalın bir ses mi arıyorsunuz? İşte, karga. Doğadan… Bir müzik grubu kurulmuştu. Bir ses aranıyordu kalınca. Karşı ağaçtan 2 0 1 4 “Gaaaaaaaak” Diye öttü bir karga. Kuluçkaya yatmış olan bir ördeğin altına tavuk yumurtası konursa yumurtadan çıkacak civcivin başına gelebilecekleri sesiyle ve görüntüsüyle birlikte izleyelim: Altı yavrusu ardında paytak paytak yürüyordu ördek. Beşi uygun adım, biri sekerek. Yürüdü dereye ördek, “Vak vak” diyerek. Beşi izledi onu, “Vik vik” yüzerek. Biri kaldı karada, “Cik cik” öterek. Küçük çocukların dil edinim bilinci ile bu konuda bir duyarlılık kazanmaları kendilerinde bir kitap kültürü meydana getirir ve bunun sonucu olarak da kitap okuma isteği ve alışkanlığı oluşur (bkz. Gültekin, 2011). Bu iki temel işlevin nitelikli kitaplar yardımıyla kazanılması çocukların eğitiminde kitapların ne denli önemli olduğunun da bir kanıtıdır. Dilsel ve resim sanatının görsel ve estetik niteliklerine özen gösterilerek çocuklara sunulan kitaplarla onlar okul öncesi dönemden başlayarak duyusalmotor dönemde nesne ve olayları zihinsel olarak sembolleştirirler. Bunun sonucu olarak da çocuklarda düşünme dönemi başlamış olur (bkz. Kıbrıs. 2006.s.15). Küçük yaşlardan itibaren çocuklara sunulacak nitelikli çalışmalar onların bir taraftan görsel doyumunu sağlarken, diğer taraftan da bir yetişkin ya da bu çalışmada eksikliği duyulan önemli nokta CD’ye alınmış seslerle onlarda kavram edinimine katkı sağlanmış olur ve onun kitapta yer alan nesne ve canlılarla bağ kurmasının yolu açılmış olur. Bu da onun bir yandan düşünsel yoldan gelişmesine yardımcı olurken, diğer yandan da ruhsal yönden kendini tamamlamasında önemli bir işlevi yerine getirmiş olur. Temennimiz bu tarzda yazan, çizen ve onların kitaplarını gerek yayınlamada gerekse küçük okurlara ulaştırmada hiçbir özveriden kaçınmayan yayınevlerinin çoğalmasıdır. Burada belirtmemiz gereken bir diğer önemli husus da, ebeveyn ve öğretmenlerin çocukları küçük yaşlardan itibaren Erol Büyükmeriç ve Serap Deliorman’ın birlikte ürettikleri her ne kadar kitabın adı böyle bir çalışmaya uygun düşmemişse de SESLER KİTABI gibi nitelikli çalışmalarla buluşturmanın fırsatını yaratmalıdırlar. Yaratmalılar ki, sesler ve renklerin yardımıyla çocuklar dilsel, ruhsal ve düşünsel yönden gelişimlerini tamamlayarak yaşama ilk adımlarını daha bir güvenli atabilsinler… n Sesler Kitabı / Erol Büyükmeriç / Resimleyen: Serap Deliorman / Kaynak Çocuk Yayınları / Aralık 2013 Kaynakça: Gültekin, Ali: Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Yazıları. Erdem Yayınları. İstanbul, 2011/ Kıbrıs, İbrahim: Çocuk Edebiyatı. Kök Yayıncılık. Ankara, 2010. Sever, Sedat: Çocuk ve Edebiyat. Kök Yayınları. Ankara, 2003. * (Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Karşılaştırmalı Edebiyat Bölümü Öğretim Elemanları) K İ T A P S A Y I 1272 S A Y F A T E M M U Z C U M H U R İ Y E T