Katalog

B U L M A CA Oııce aşagıda ranımları verilen sözcükleri bulmaya çahşın ve her bir harti bir yatay çizgi üzerine gelecek biçimde yazın. Sonra çizgilerin altlanndaki sayılara göre bu harfleri bulmacadaki aynı sayılı karelere aktarın (Kara kareler iki sözcük arasmı gösterİr. Bir satırın sonunda kara kare yoksa, bu, sözcüğün alttaki satırın başına sarktığını ğösterir). Bulmaca tamamlanmca, sorulan tanırnların karşılığı olan sözcüklerin ilk harfleri yukaridan aşağıya doğru "yalnız aşk için yaşamış ve yazmış" olan bir şairin adını oluşturacak; bulmaca karclerindeyse, aynı şainn "çıkmayacak" şiir dosyasmdan bir alıntı ortaya çıkacaktır. İLKGR MUMGUOĞLU Gündüz Vassaf annesinın izini sürüyor. Annem Belkıs Gerek Osmanlı ve Cumhuriyet Türkiye'sinde gereksc Âmerika Birleşik Devletleri'nde süren anılarla dolu bir yaşanrının ışığında kadının toplumdaki yerini kıyaslayarak ölçmek isteyenlere önerilecek bir kitap: Annem Belkıs. ABDULLAH TEKİN G. Bodur bir cins horoz ya da tavuk. elkıs Halim Vassaf'ın anıları bııgün Makedonya topraklarında olan ve Selanik'le Üsküp arasındaki Ustrumca'da başjar. Rumeli topraklarmdaki bu Osmanlı kasabasında geçen eıinler, Ustrumca'daki yaşamdan çeşitli kesıtler sunar. Anne ve babasını orada yitiren Belkıs Hanım, Rumeli topraklarındaki bir kasabadan Anadolu topraklarındaki bir kasabaya göç eder. Balkanlar'daki soykırını I ürkleri Anadolu'ya yoneltır. Akhisar'a yerleşen Belkıs Hanım juyim kuşamdan konuşma dili ve yemeklerde kullanılan yağa uzatılacak çizuide farklı bir toplumda yaşamaya başlar. Akhisar'da okula başlayan Belkıs Hanım erkek öğrenciler arasında bulunan tek kızdır. Yunanlıların Akhısar'ı ışgal etmeleri uzerine ikinci bir goç başlar ve Belkıs Hanım Istanbul'da bulunan ağabeyi Zekeriya Bey'in (=SerteJ) yanına gider. Öğrenimini Çapa Kız Öğretmen Okulu'nda sürdüren Belkıs Hanım, ülkemizde henüz bile devam eden kitaplara sansür koyma anlayışına o dönemde tanık ojur ve Reşat Nuri Bey'in "Çalıkuşu" adlı kitabını okuyamaz. dönen Belkıs Ha nım sudan çık miij balık gibidıı Yarım yüzyıl k,ı dar Amerika'dd yaşayan bir insan Türkiye'ye döndügünde bir koşeye çekılıp ölümü bekleyemez elbette. 0nun İcin etrahyla ilgilenir. Sorunları ve çöziımlerinı yansıtır, anlatır, yazar. Çevre ve temizlik konusunda ne kadar kötu izler bıraktığımıza Belkıs 1 ianım'ın anılannda tanık olur, bu konudaki duyarsızhğımızın yeni olmadığını, "ezelden" gelen bir alışkanlık boyutu taşıdığını görürüz: "Turizm Bakanlığı seyyah çekmek için memleket içinde ve dışında biitçesi ve kudretinin yettiği kadar elinden geleni yapıyor. Buna rağmen seyyahlar Türkiye ye gelmekten lcaçınıyorlar. Dışarıda çeşitli gerekçelerle aleyhimize propaganda yapanlar da oluyor. Mesela temizlik. Amerika Birleşik Devletleri bazı Asya ve Afrika memleketlerı dışında yalnız Türkiye'ye gelecek olanlara kolera aşısı yaptırmalarını mecbur tutuyor. Bu pazar Sedet Adası'ndan Büyükada'ya geçmek iızere Sedef vapuruna bindim. Vapura adım atar atmaz igrenç bir hela kokusu mıdemi bulandırdı. Dışarıda memleketimiz için pislik hakkında yayılan söylentiler aklıma geldi. Dayanamadım, belki de hakkım olmadan helaların önunde duran memurlara üzüntümü söyledım ve acaba bunun önüne geçemezler mi diye sordum. Soruma memurlar gayet terbiyesizce ve adeta hakaret ederek cevap verdiler. Derdimden, üzüntümden anlar, bu koku ve pisliğin memleketimizin ne kadar aleynine olduğunu takdir eder umudu ile kaptanla konuşmak ıstedim. O ise beni dana da büyük bir hakaret le karşıladı, "Haydi monık def ol git karşımdan" diye tamamladı. Şunu da ilave edeyim ki vapur henüz hareket halinde değildi. Iskele bile alınmamıştı. Şaşırdım ve daha da üzüldüm." (s. 283) Gerek Osmanlı ve Cumhuriyet Türkiye'sinde gerekse Amerika Birleşik Devletleri'nde süren anılarla dolu bir yaşantının ışığında kadının toplumdaki yerini kıyaslayarak ölçmek isteyenlere önerilecek bir kitap: Annem Belkıs. • Annem Belkıs/ Gündüz Vassaf/ Hetişım Yayınlart, 2001/303 s. 70 8 28 9 82 18 B H. Kıbns'ta bir kent. 21 65 69 17 50 3 45 I. Kısık, boğuk. Tanımlar ve sözcükleriniz: A, însan duyarlılığının ısrarlı sürükleyicisi, büyük çizgi romancı Necdet Şen'in, Hürriyet gazetesindeki, bir dönem kovulana kadar yayımladıftı, sonu başı belirsiz çizgi roman köşesinin adı. 42 14 74 41 33 55 58 J. "... Kazançel" ("Karar 77" adlı oyununda da oynayan tiyatro sanatçısı). 78 61 75 37 10 64 4 31 11 25 79 23 44 76 46 72 19 2 32 B."... suyu" (rakı). 43 7 30 40 C. "John ..." (Beatles'ın bir üyesi). K. Üzerinc yazı yazılan tabaklanmış ceylan derîsi. 29 52 34 56 68 80 53 35 71 D. lyiden iyiye, iyice. 1 51 6 15 27 66 39 E. Osmanlı dönemindeki Valide Sııltanların en tamnmışlarından biri. 588. saymn çörinui A. Cins, B. Edi, C. Nisandır, D. Gıdım, E. Irlandah, F. Zoltan, G. Birim, H. Essays, I. Kamelyalı, J. Turunç, K. Ayet ve Slogan, L. Şişiriş. Şiir: "Sen nasıl oralardaydın nasıl geçmişsin bitimleri yalnızlamış tedirgin sevişiyorduk ustaca" 13 73 38 81 77 67 16 59 20 57 63 F. Murathan Mungan'ınbirkitabı, (Atıf Yılmaz'ın da aynı adlı fîlmi var.) 47 60 5 62 12 24 54 49 48 26 22 36 Nitekim buna koşut bir tabloya da üniversitenin kütüphanesinde tanık olur: "Üniversitenin bir kütüphanesi vardı. O da Beyazıt Meydanı'nda başka bir binadaydı. Bir kitap aramak için gitmiştim. Hemen oradaki hafızıkütüp bir cervel ve büyük bir defter çıkardı. Defterine kitaplar numarayla sıralanmıştı, mesela 280'de iju kitap gibi. İstediğim kitabı buldu, bir merdiven dayayıp oraya çıktı ve kitabı aldı. Bu bana kolejden sonra çok tuhaf gelmişti. Orada katalog vardı. Kütüphaneden istediğimiz kitaoı biz katalogdan arar, bulur ve dışarı çıkarırdık. Üniversitenin kütüphanesinin bu kadar geri olması beni çolc üzmüştii. Ders kitaplarımız olmadığı gibi kutüphanedekiler de okunsun diye değil bulunsun diye saklanıyordu." (s. 143) Belkıs 1 lanınVın 1916 1918'li yıllarda tanık oldıığu tablo günümiizde çok farklılık göstermez. Henüz bir üniversiteyi önemli ve değerli yapan unsurun kütüphane olduftu bilinci yaygınlaşmamıştır. Böyle olduğu için de kiitüphaneler ışıklı ve aydınhk yerler olarak değil "bir kösede bulunsun" zihniyetiyle işlev gören kurumlardır. Belkıs Hanım genç Cumhuriyetin yeniliklerine tanık olur. Artık şeriatın esareti bitmiş, alfabe değişmiş, yeni bir yönetim anlayışı egemen olmaya başlamıştır. Zamanın akışı icinde Abmet Haşim, Abdullah Cevdet gibi ünlü isimlerin ölümiine tanık olma, Belkıs Hanım için üzünç verici anılardır. Belkıs Hanım 1936yılındaRextransatlantiğiyle Amerika Birleşik Devletleri'ne gider. Bu yolculuğa eşi*Prof. Dr. Ethem Vassafda katılır. 1995 yılında Türkiye'ye Kütüphaneieriniftovl L CUMHURİYET KİTAP SAYI 601 SAYFA 23