Katalog

BuBünde vasavan aecmis FERİDUNANDAÇ üruzan, yıilar sonra, yeni bir öykü kitabıyla okur karşısına çıktı. Yazdıklarıyla yirmibeş yıldır okurla iç içe bir yazar, o. Yazmak eylemini bir bütün olarak görme çabası, onu; öykünün yanı sıra, roman, gezi yazısı, röportaj, oyun, şiir türlerinde de ürünler vermeye yöneltti. Yine de, edebiyatımızda Füruzan adını cn çok çağrıştıran, adeta onunla pckişen yanın ise öykü olduğunu belirtmek isterim. Onun yazarlığının bıı yanının belleklere kazınan özelliklcri, yeni kitabı Sevda Dolu Bir Yaz'dakH*) üç öyküsüyle, bir kez daha cdebiyat günuemine girdi demeliyim. Füruzan, bir îstanbul öykücüsü olduğunu simgeleyen üç öykü sunuyorbizlcre: "Sevda Dolu BirYaz", "BirinciYazSarkıları", "tkinciYazSarktlart". Buöykülerinde geçmiş zaman îstanbul'unun profilini çiziyor. Dünkü; 194O'lı, '50'li yıllardan, '70'lere kadar ıızayıp gelen; yaşamdan izlcr getiriyor. Onu, 'uün'ü yazmaya itcn bugünün mutsıızluğu, değisimin yozlaşan yüzüdüraslıııda. Kentin uokıısunu oluşturan çevre, aile ilişkilcri, yaşama kültürünü var edcn öğeler, sokaklar, eviçleri, köşkler, konaklar.... Her bir ayrıntı ustalıkla bu öykülcrinde yer edip can buluyor. Füruzan'ın çıkış noktası bugündür. Ama asıl yansıtılan 'dün'dür. Bugünde yaşayan geçmiş dc diycbiliriz buna. 1 ler üç öykünün deanlatıcısı (ikinci veüçiincü öykü aynı kişi taraf ından anlatılır) gel dikleri noktadan dün'e döner; 'sevda dolu yaz'dan an'ları, durum'lan, kesit'leri anfatırlar. Anlattıkları hem kendi hayatlandır, hem de başkalannın. Gelinen 'durum'un arka planını göstermeyi yeğleyen Füruzan; 'birzamanlar böyle nayatlar vardı, böylesine bir yaşam zenginliğindeyaşıyordu insanlar' dercesine 'geçmiş'in anlamlı günlcrine götürüyor bizi. Ama asla 'nostalji'ye değil! F "Sevda Dolu Bir Yaz'ın anlatıcısı kadın, bugünkü durumundan yola çıkarak, kızına, Güllü Köşk'te yaşadığı çocukluğunun 'güzel an'larını anlatır. Sev giyle örülü bir yaşama ortamı... Gelen mutsuzluklar... Insanın duygu dünyasını biçimleyen an'lık durumlar... Ve bunların nayatımızda süregiden içsızısı, sevgi ve scvinç an'Iarı... Ammsadıkça sızısı duyulan, mutluluğu hissedilenler... Füruzan, babakız motifini eksen alarak, bir ömür boyu 'anlatıcıkişi'yi (terzi kadını) etkileyecek an'ları, durum'ları onun anlatımıyla sergiler. Anne ile çocuk îstanbul'un bir ucundan gelip Ana dolu yakasına tren yolculıığuna çiKacaklardır. Geçecekleri karşı yakadaki 'yaz pazarları'ndan söz cder, anne. Yaşanan zaman'dan anımsanan zaman'a geçişte trcn yolculuğu bir leitmotif olarak öne çıkar: "Ben trenle gıdtlen yerleri ne dc çok. severim. Bahamla Ankara'ya böyle bir yolculuğa çıkmtştım" (s. 12). Tren, tren yolculuğu diğer iki öyküde de yer alacaktır. O iz bıralcan tren yolculuğunu, babasıyla geçen 'mutlu an'larını anlatır: "Rabamla geçen trcn yolculug'unu, büyürkcn dc hep çok $cy düşünerck, kcndımc anlatarak daha lyı anladını öğrendım." (s. 16) Bu,ömrünün ilk mutluluğudur. lkineisi de kızının doğumudur. Anlatıcı, çocukluğun izlerine döner. Yaşadığı 'güzel' an'lardan kesitleri anlatır. An'ların gü/.elliği ve yaşamda iz bırakan yanları dile getirir. Yaşanan an'la anımsanan zaman burada öykünün uzamsal boyutunu belirler. Anlatıeının çocııkluğunun güzel an'IaSAYFA 6 Sevgl Dokı An'lar Kitabın üçüncü ve en uzun öyküsü (toplam: 129s.) "tkinci YazŞarkıları"ise; "Bahçcnin kokuları değiştyordu yaz biter ken" tümcesiyle başlıyor. Anlatıcı bir önceki öykünün anlatıcısıdır. Bir baluma orada anlatılan gerçekliklere bir başka zaman boyutunda bakıştır... Teyzenin ;elişi,babanınsefereçıkışıöncesidiranatılan.. Annesi ile dedesigile gitmişlerdir. Son yaza gelinmiştir. Okul hazırlıklarındadırlar.. Babası ile annesinin konuşmalarına da yansır: "Evet Bkrem'ciSım, yann aksam Nagehan teyzesi gelirZamanm Büyüleyici Yanı kcn gctirecek her şeytni. İki üç gün de burada kalacak. O büyük güne bu haylazt "Birina Yaz Şarktlari', "O ılkyazı asla birlikte götüreceğiz." (s. 82) unutmadım" tümcesiyle başlar. Anlatıcı, çocukluğunun büyüleyici yazını anlataBu kez, anlatıeının kimliği belirgince caktır: "içımde kalacakgünlerin en uzunortaya çıkar. Şemsigül Şchrazat Dcbrelannın yaşandıg't, sıcak öğlelerde tüm gö cenli.. Yıilar sonrasınınavukatGülDerrüntülenn erıyerek dalgalandığt, büyük bencenli'sidir.. Her iki öykünün de anlcrin gölgc ycrlere çekıldiğı, epeydir cski latıcısı yani. görkcmını yıtirdM söylenen sokag'ınuzıtı Anımsayış, geriye dönüş, yaşanan güıçtcn içc uykulu bir keyfı yaşadıg"ı yazlar zel an'ları yansıtış öykülerini getiriyor dan hınydı " (s. 43) Dediği yaz, okul çaSevda Dolu Bir Yaz. ğına gelinen dönemin unutulmaz mevsiFüruzan, öykünün hayatın içindeki iznıidir de. Oyküde, yine bugünden dün'e lerini, seslerini, renk ve kokularını oya gidönülür. Anlatılan geçmiş, anlatıeının bi işliyor. Dün'e dönüşünde ağıt, nostalyaşadığı, tanıklık ettiği coğrafyadır. Bu jik söylcm asla yok! Bir kentte zamanın coğraryada yer alan insan ilişkilcri, ve yaşamın nabzını tutuyor. Yitirilen her yer/mekân öykünün kurgusu sürecinde güzelliğin ardında bıraktığı sızıyı yazıyavaş yavaş ortaya çıkmaktadır. yor o. Bunu okurken siz de hissediyorsunuz. însan ilişkileri, yaşanan ortam, ev Anne, yatıya konuk gelen "küeük" teyiçlerinin iç huzuru veren görünümü... ze, "gcmisiyle uzak seferlere çıkan" baFüruzan, bu kez, sokaklaruan ev içleriba imgesi çocukluğun dünyasında dene giriyor. Yaz meltemi gibi esip dururince yer etmiştir. Buradan çocukluğun güzel an'larına yolculıık başlar. Anne (Şahendc)>kardeş/teyze (Nagehan) buluşması; yaşanan eviçleri, bahçeler, sesler, kokular ve renklerlc donanmış ortam adeta "sevda dolu" günleri simgeler.. Bu buluşma an'ı anlatıhrken; l'üruzan, yeni bir öykünün kanalını açar. Bugünden dün'e, dün'den dc öteki gün'e geçilir. Yaşanmış öteki gün'ün kişilcri dede M.Ali>anneanne>dayıdır (Kerim Ali). Burada asıl baskın gelen yan; hasta olan dayının gerçekliği ve ailcnin onun eksenindeki durumudur. rıyla birlikte, ikinci öykünün de alttan alta işlendiğini görürüz. O da şudur: Büyükanne>baba>çocuk ekseninde gelişen olaylar. Burada olaylar değil de sonraki durumları verilir. lstcnmeden girilen bir ilişkidcn doğan çocuğu ve annesini istemeyen büyükanne, otoritesiyle, önce anneyi sonra da babayı çocuktan uzaklaştırır. Bu süreçte köşkteki yaşam, süregiden çocukluk, gcnç kızlık dönemi ve kopuş.. EvlilikJe gelen yeni bir yaşam.. Sonrasında ise çözülüp, dağılma... Güllü Köşk'ün yıkılması.. O güzel an'ların da yok olup gitmesidir. Anımsanan geç miş bir burukluk yaşatır. Değişenle yitmeyeni bir arada verir, Füruzan. tnsanın yaşadıkça yaşattıklarına, bunların hayatımızdaki anlamlanna baktırır adcta.. zinosu'nda dinlenilen şarkılar, paylaşılaıı An'ların güzelliği... Çok kültürlü, çok kimlikli bir ortam... Kurulan dostluklar.. Çocukluğa ait duygtılar... BiUncln Aralanan Kapısı... f yor.. Çocukluk bellcğinde iz bırakan, yer eden her bir ayrıntıyı anlattığı durumlara denk düşen bir güzellikte veriyor. Istanbul'a bakmak, yeniden onun anlattığı gözle gezinmek duygunuzu körüklüyor. Bir kentin dokusunu oluşturan ööclcri buluşturuyor bu öykülerinde. Solcaklar, mekanlar, sesler, renkler, kokular.... Farkında olmadan yaşamlanların bilincine kapı aralıyor. Bir bakıma da belleğimizi yokluyor. C) orta halli yaşamlardaki güzelliği abartmadan, olanca gerçekliğiyle yansıtıyor. Zaman kavramının belirgince altını çizerek "yaz"a göndermeler yapması da bu yönaen. Furuzan, Sevda Dolu Bir Yaz öykülerinin anlatıcılarını öykü kişilerinuen seçiyor. Ikili bir bakış açısı kullanıyor burada. Dünkü çocuğun gözüyle verilenlerle yansıtılanlar, bugünkü konumunun (yani öykülerde dünle bugün bağıntısını kurduran) örtüşen, ayrışan yanları... Füruzan, zaman kavramını anlatıeının konumu/bakış açısına göre bir fon gibi kullanıyor gözükse de; aslında öykülerin çıkış noktasıdır zaman. Bunu da an'lara durum ve kesitlere bölerek öykü kişisine anlattırıyor. Anlatıeının bakış açısıyla yansıtılan dün>geçmiş/yaşadıkları bugünkü durumdan hareketlc dile getiriliyor. Değişim öğesi olan zaman, bir kentin belleğinegötürüyor bizi. Yaşama kültürünü var edcn ortam bütün sıcaklığıyla sergileniyor. Yazarın amacı, geçmiş zaman/yitirilen zamanın peşinde iz sürmek değildir. Bunu bir silkinme, dönüp bakma, 'ne oluyoruz' deme çağrısı gibi de algılayabiliriz. Özellikle onun öyküsünün belirgin yanı olan durum burada da çarpıcı biçimde öne çıkar. Zamanı bunun için değiştirir, müdahale eder. Yaşanmış, bitmiş veyaetkisi süren bir olaydan sonraki durumlara bakar. tlk öyküde savrulan, hat ta vurgun yiyen (çocuk/çocukluk) terzianlatıcı, ikinci ve üçüncü öykünün anlatıeısı avukat Gül, çocukluğunun tanıklık an'larına dönerken; savrulan başka ha yatları da göstererek, gelinen noktadaki du rum'un arka planını görmeye götürür bizi. O mutlu çocukluk anlarındaki annesinin son hali, değişenin, çözüle nin ne olduğunu görebilmemize bir simgedir. Belki de onu, anlatıcıyı, geçmişe dönüp bakma ya yönelten de bu durumdur! Bugünkü bilinçlilik durumundan dün'e, çocukluk dünyasına bakış... 1 layatın tükenmeyen, güzel, anlamlı olan yanlarını; in san sıcaklığını gösteren öyküler. Füruzan, sevginin hoyratça savruluuğu, güzelliklerin acımasızca tüketildiği bir ortamda sevginin öykülerini yazı yor. Çünkü; "sevgi her şeydir"... Sevda Dolu Bir Yaz'ı okuyunca bu nu teninizde ve ruhunuzda hissedeceksinizdir, eminim. Oyküyle soluk almanın güzelliğini yaşamak için bugünler de elinizden düşüremeyeceğiniz bir kitap.. Sevda Dolu Bir Yaz/ Füruzan/ Yapı Krcdi Yayınlart/ llazıran / 205 s. . • Aileortamındaki ilişkilerc, yaşanılanlara bakış... Burada yine anımsanan/yansıtılan bir başka yazdır. Oyle ki; 'yaz' motifi neredeyse öykülerin yazılma/anlatılma nedenidir. Yaz, mutlu güzel anları simgeler.. Dedesigilin evinde bulunduğu yaz; bir bakıma bugünden dün'e, dündeki öteki gün 'e dönüşün bir başka boyutunu getirmektedir. Burada yansıtılanlar ise geçmiştcki yaşama ortamlarını, insan ilişkilerini, yaşam kültürlerini göstermesi açısından önemlidir. (^ocukluktaki tanık olunan an'ların unutulnıazlığı.. Bunlar bellekte derin izlerbırakır.. F'üruzan bıınıı ustalıkla yakalıyor. Miltiyadi Aile Ga Füruzan, bir îstanbul öykücüsü olduğunu simgeleyen üç öykü sunuyor blzlere. CUMHURİYET KİTAP SAYI 501