Katalog

r 0 K U R L A R A Ncdim Gürsel, 'Paris' küabında: "Paris 'e geleli yirmi beş yıl olmus; eskilcrin deyimiyfc tam bir 'rubu asır. Acı tatlı anılartm var bu kentte, eride bıraktığtm, ama âlâ sürdüğüne inanmak istediğim gençlik ytllanm. Sonra palamarlannı çözmüş 'sarhoş bir gemi' gibi bir kentten ötekine, bir ülkeden bir baska ülkeye savrulatığum, 'yedi deryalar aştığım aönemlerin bitiminde, dönüp detnir atttğım son liman oluşu. Ve Paris'in, insanlık tarihinde, "aydınlanma çağı'nın merkezi oluşu var. Hemingıoay romanlanndan birine 'Paris Bir Şenliktir' adını vertnisti. Bvet, gerçekten de bir senliktirParis, yaşayan bilir. Uzun süre BordeauK kentinin belediye başkanhğmı yapan ünlü yazar Montaigne, Fransızlığını Paris'e bordu olduğunu söyler bir aenemesınde. 'Paris Yazılari adlı kitabımda, bir Fransız yazannı gerçek anlamda Fransız yapan bu kentin bir Türk'ü olsa olsa Parisli yapabileceg'ini yazmtstım. Demeh. ki, Fransız değil ,ama bir ölçüde Parisli sayılınm ben de." diyerek uzun zamandır yasadığı bir kenti anlattyor oize. "Gemiler de Gittfde ise Venedik'ten, îsa'nın bile uğramadıfa yoksul bir köyc, naifressam Pirosmanisvili'nin kenti Tiflis'ten, güney'in seraplanyja yıkımdan sonraki Saraybosna'ya, SaintNazaire'den Mevlana'yla Şems'in olağanüstü aşklannın tamgı Konya'ya götürüyor bizleri edebiyat tadında yazılanyla. Nedim Gürsel'i bu iki kitabı nedeniyle kutlamak gerek. bol kitaplı günler!... TVRHAN GÜNAY f Sinemaseverlerin yakından tanıdığı bir isim Burçak Evrcn. Sincma tarihimizc ilişkin bclgelcri biraraya getirererk yayımladığı yapıtlar bu konunun öncü yayınları durumunda. Evren bu kcz dc îstanbuJ sincmalarına cğiliyor. Kitaptan Burçak Hvren'in "Onsöz"ünü sunuyoruz. Burçak Evren'den 'Eski htanbul SinemalanDüş Şatoları" Sinemanın tadı baskadır Ksli Istjrıbul Sincıııalan DÜŞ ŞATOLARI T cknoloiik gcliijnıclcre kayıtbiz kalmak clhcttclcı mümkiin deöil. I ler geçen j;üıı Bcrtolt Brccht'in ckyimiylc "yaşlı bir yosmanın tiim hünerlerine sahip..." Ycniliklcr, dayafiılnıaz vc karşı konulmaz davctkârlığıyla bizleri büyülemeyc dcvam cdiyor. Hcrycnilik, bclirlibirkolaylıgı, pratikliği, çabukluğu da bcraberindcgctirnıcktc gecikmiyor. Cündclik yaşamın giderek azalan bo^ zamanları içindc bu türden yeniIiklere kayıtsız kalmak nc mümkün. Ycdinci sanat sincmanın da bu yeniliklerden nasibinc düşcni almaması bcklcncmezdi tabiî. Oncc devasa salonlar ycrlcrini, daha küçük ama dalıa (.ağdas balonlara bırakmaya başladı. Ardından şirreli TV'ler, onıın ardından da devasa ckranlı televizyonlarçıkmaya başladı. Tümünün tanıtım reklamlarında hedelin sincma salonları olması clbctteki bir rastlantı ya da geli^güzel seçilmiş bir slogan degil, aksine bir rercih zorlamasıydı. "Evinizde, rahat bir koltukta en yeni filınleri izlemek varkcn, niyc sincmaya gidiyorsunuz''" Ya da "Sincma artık ayağınıza dek gcldi" gibisindcn bu rijr tamtımlar, sinemanın "out", cvimizc sinemayı getiren her bir şcyin de "in" oldıığunu, kimi zaman açıktan açığa, çogu zaman da çaktırmadan yaygınlaştırarak tercihlerimizi etkilemeye başladı. Sincmaya gitmek, pahalı ve masraflı oluyor, üstelik oldukça zaman vitirilmcsinc yol açıyordıı. Ya şirreli TV'ler, devasa ekranlarr1 Böyle bir yenilik vc kolaylık nasıl yadsınırdı? Evet, böyle bir yenilik bal gibi yadsınır. Her yeniligi kucaklamaya, sevmeye, cagdaş görünmek için benimsemeye gerek var 'KtTAP Imtiyaz Sahibi: Berin Nadi 0 Basan ve Yayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayınetlık A $ cenel Yayın Yönetmeni: Orhan Erinç Cenel Yayın Koordinatöru: Hikmet çetlnkaya Yazıi$ieri Mudurteri: Ibrahim Yıldız Sorumlu Müdür Flkret llkiz Yayın Yönetmeni: Turhan Günay Craflk Yönetmen: Dilek llkorur: Reklam: Medya C mı? Var diycnler, diledikleri gibi evlerinde rahat koltuklarında devasa ekranlardan, şifreli TV'lerden istedıkleri filmleri izleyebilirler. Böylesinc bir tercihi yapanlara, bu tür tercih zorlayanlara bir diyccc^imiz olmaz. Ama ben çagımızın en etkili vc yaygın kültür, sanat ve eğlence aracı olan yedinci sanat sinemanın düş şatolarından soyııt lanıp evlcre tutsak edilmesinden yana değilim. Belki dc bendcn önceki ve benim kuşağımın bir alışkanlığı ya da alternatifsizliğinin bir sonucu Süreyva Sineması duş şatolarının Duyusunu dışavuran antik bir salon kimllğınde. Süreyya Sineması nın fuayesl. dur bu. Ama ne güzcl, tadına doyum olmaz, ne Fuayede rastlanan bir dost ya da cski bir keyif verici bir alışkanlık bu. Ama işin yalscvgili. nızca bir yiizü bu. Ya diğeri.' Sincma salonNumaramz. Çalan bir zil, crtycn i)iklar} ları ya da diğcr bir devişlc düs şatoları, yalyükselen bırperde, devauı bir \a\onun dcva nızca filmlcrin izlendiöi sıranan mekânlar sa pcrdcsinc yansıyıp bir anda sızı ıçinc alaıı değil, onun da ötesinde sincmava gitmeyi bir dünya. bir ritüelc dönüşturcn, topluca fılm izleme Degişim vc dönü^ümün rıtücli başladı alışkanlığını sunan, benzcr kcyfi ve güzellikAynı bcğenıye ortak olanlar birliktc soluk leri paylaşmayı kendi tercihleri dofirultualtyorlar. suncla yapan insanların, birliktc sofuduğ'u Bu uıluğu kesmek mümkiin mü? bir başka mekânlardır. Kimi zaman unutulînanın sinemanın tadı bir başkadır maz filmlcr bu mekânlarla, çoğu zaman da bu mekânlar kimi filmlerle öylesine örtüşürEski Istanbul Sinemaları Düş Şatoları / dü ki, ne filmi sinemadan, nc de mckânı anıBurçak livrcn/ Millıyct Yayınları / 215 v lardan, lilmlerden, tek bir kareden ayıramazdınız. Işte birlikte film izlemenin büyüsü ve siSRHIBİNÎN nema salonlarının önemi bıırada başlar. HIS MASTCR'S VOICE Sincmaya gitmek, basit bir eylemin deöil, bir merasimin başlangıcıdır. Kimi salonlar vardır ki, filmlcrden otc, kendilcri bircr tercih nedenidir. Şu ya da bu filme gidelim yerine, Emek'e, Konak'a gidelim mi sorıısu tcrcihin de ötesinde, sincma salonunun varSİNEM/1S hğının, saygınlığının, hadi açıkça itiraf edeyim büyüsünün kanıtlanmasıdır. Ama artık birlikte gülmenin, birlikte hüzünlcnmenin, yan yana, birliktc birgüzclli^e, onun da ötesinde sunulan bir başka dünyaya, kısa bir zaman birimi içinde de olsa tanık olmanın alışkanlığını değil, paylasmanın hazzını toplumca ıınutmaya başladık. Acıları içimize atıp, scvinçlerimizi kcndinıize ayırır oldıık. Topluca katıldıgımız cylemlcr, scvinçler ve sanatsal etkinlıkler o dcnli hızla azalıyor ki. Sincma salonları bu tür cylem vc sevinçlcıin hoş bir loşluk içinde dışa vurulduğu, sessizcc naykırıldığı, aynı soluklarla, gülüşlcrle, hıçkırıklarla ortak bir paydada bulıış Radı tuöıı bir yerdir. Ailecek, çoğu kez mahallecck gidilen bahçe sinemalarmı ya da scınt siElhamraSlnemasının "DudaklardanCönüle" nemalarını kim unutabilir, o hazzı kim evlefllmlnln tanıtım Broşürü (üstte) Altta İse Lale rinde yaşayabilir ki? Bahcc ya da yazlık siSlnemasındagösterllen Babafilmtnln blletl. nemalara rilm ızlemck kadar, bir arada ol mak, aynı güzellikleri birlikte paylaşmak için de gidilirdi. Çiinkü bu ycrlcr toplumun ortak bir paydada kesiştiği, duşüncclerini, duygulanm birbiıleıine belki hicbir sözciik söylemeden kolaylıkla aktardığı yegâne yerlerdi. LHâM i Aflşlerde "Avare" sinecna onierlnde biitmeyen kuyruklar. SAYI 428 llava soğuk, mtclik ııztııı bir kıtyruk Karahorsaalar peşinizJc Bir bılct lutfcıı.. Sıra haşı olsıııı. SAYFA 3 CUMHURİYET KİTAP