Katalog

3 0 N I S A N 18 9 8 J Dr. Alev Coşkun, Turgut Özakman'ın Kurtuluş Savaşı kitabını değeıiendirdi 7 \ayfada iJ Muhsine Helimoğlu Yavuz, Metin And'ın "Minyatürlerle Osmanlılslam Mitolojisi"ni derlediği kitabını tanıtıyor S \ayfaJa ü Muzaffer Buyrukçu, "Dağlar Şeyhı Hasan Sabbah"ı değerlendirdi 'J sayfada U Asuman Kafaoğlu Büke, "Nietzsche Ağladığında"yıdeğerlendirdi iı> \ayfada Cumhuriyet I Z E K Çağdaş bir seyyah KITAP €> Nedim Gürsel iki nefis kitapla geldi bu kez okur önüne. Ama her iki kitap da roman ya da öykülcrindcn oluşmuyor Nedim Gürscl'in. Bunlardan ilki gezi izlcnimlerini aktardığı "Gemiler de Gitti", ikincisi ise Nedim Gürsel'in kaleminden "Paris". tnanılmaz bir edebiyat tadı içeren her iki kitabı okurlarımızın da keyifle okuyacağını umııyoruz. BAHRİYE ÇERİ edim Gürsel, son donem Turk yazını ıçınde ünemli biı isinı. Ncdim Gürscl va/.ını, bir bii tun olarak değerlendırılınce, bellcktc başlayıp metıopolleıde biten pusulasız biı yoltulugun güneesı k.ırsımız.ı çıkıyor. Cağdaş bir seyyahın yalnızlık, yıırt .sıı/luk öyküsü, bir kimlik ve ö/gürlük arayı^ı. U/ıın Surmus. Bir Yaz (1975), Kadınlar Kitabı (1983). Scvgilim Istanbul (1986), Sorguda(1988), SeyirDeitc n (1990), Son Tramvay (1991), Pasifik Kıyısında (1991), Balkanlara Dönüş (1995), Boğaz Kcsen (1995) vc cn son kit.ıbı Gemiler de Gıtti (1998). Bu eserler değişjk tüı lcrılc eserler. Oykıı, gunce, roman, gezi. Ama bu eserlcrin hepsinin ortak birözelliği var. () da "gezi" vc "yolcııluk". Yazarın oykü kıtaplannda gcvı izlenimleri yer alıı. Gezi kitaplarında ise öyküler. Oykülerinin anlatıCIM 'Coğrarya ıle kurduğu yazınsal ilışkılcrı hcm kcndı ozncl tarihi, kcndi anıları, hcm dc söz konusu kcntlcrın nesnel tarıhiyle bir bütün olarak yansıtma cabasın da'dır ' .Gczi kitaplarında iseyolculuk yaptıgı kcntlcrde yaşamı^ Linlii edebıyatçıların, yöre halkının ve yaza rııı kcndi oykulori ^czi izlcnimlcrinc karısır. Nedim Gürsel için dünyanın çeşitli kentlerine vekendi icinc yapılan yolculuk çok (incmlidir. Yazar eserlcrinde birçok kez bunu dile getirir. Yolcu oluşu, yolcu lukları hakkında "göçcbeligim", "Bitimsiz yolculuklar ", "dünya küçüldü, alıştığım bir şey oldu yolculuk " der. Bazen, "Evet,Paris'tcbirgüvercinolmaya razıyım. Yetcr ki tünevecek bir dalını olsun".'" bazen de "tllerimin arasından kayıp piden bu bcden, tutunamadıgım bu aijk, kök salamadığım bu dünya, bu mcyvcsiz ilişki, bu yabancı dil, bu göçebe günlcr... Daha ne kadar sıirecek bu karabasan Tanrını, yıllar, yıllarca mı,..." '" diyerek yolculuklardan usancını dıle getırir. Ncdim Cîürsel'in bütün yolculuklarında ycni ycni kentlcri kendisinden çıkarabildiği bir model kent var dır, yazarın yakasını bırakmayan yasaklar, zıtlıklar, guzellikler, tutarsızlık ve saçrnalıklardan oluşan bir kent: Istanbul. Yazar bu ilk kentin peşini bırakmadığının ve bırakmayacağının daha ilk eserlerinde farkına varmıştır. Vebunu Kavafis'indizeleriilcifadeeder. "Bulamaz!>ın ne başka bir deniz/ ne başka bir ülke/ Bu kent peşini bırakmaz senin." '4I Gürsel ü N Ya/ar tstanbul'a "Ama başka kentlcre, yanı limanlara doğru dümen kırdığım bu uzun, hâlâ sonu Belmeyen bu bitimsiz yolculuktan beni yalnız bırakmadın. Gittiğim ülkelerue seni yaşadım, seni öldüm."'"" diyerck seslenir. Nedim Gürsel için tstanbııl yakalandığı vc asla çıkamadığı bir kenttir. Diğer kentleri bu ilk kcnte ööre değerlendirir. " 'îkişey varölümleunutulurancak: Anncmizin ve kentimizin yüzü' demiş lstanbullu bir şair, çok ayrılıklar, çok özlemler çekmiş bir büyük şair. Vu varlak beyaz yüzünü, çıkık elmaciK kcmiklerini oksuyorum uzaktan. Islak gövdene dokundukça parmakla nm yanıyor. Küllcrimden doğuyorsun Istanbul!" "" diyerek Istanbul'la ilişkisini açıkladığı ilk kitaplarından Sevgılim Istanbul'da yer alan cümleler ile son kitabı Gemiler de Gitti'de yer alan şu cümleler bu "ilk kent" görüşümüzü doğrular niteliktedir. "Perdcyi çekip yatağıma döndüm Istanbul'un özlemiyle kahrolarak. ürada, Boğaz'a bakan bir evin çatı katında boşuna çalıp duruyor telefon. Bu SaintNazaire'de ikinci uykusuz ge Nedim Gürsel "anlatı"sında kentler, yazarın durmadan çoğalan "ben"i ile birlikte çogalır. Yazınsal cscrlerin "dünyanın ve bilginin haritası" olduöunu söylcycn Calvino'nun "" sözleri Nedim Gürsel yazını için son derece geçerli olmaktadır. "Hcp tiziksel tanımadan yola çıkan" Nedim Gürsel dunyayı, kentleri, kadınları ve kendini tanıma çabasıyla yofculuklar yapar. Eserleri de iştedünyanın, kentlerin.kadınların ve kcndisinin atlası durumundadır. Nedim Gürsel'in eserlerinde bazen gerçek atlaslar yer alır (Sevgilim Istanbul, s. 65). Çogunlukla da bu gerçek "atlas'Mar zaman vc mekânın uışında düşsel "atlas"lara dönüşür. I lerhangi bir mckân, bir yer, bir işarct yani gerçek atlas yazann kcndi işaretini bulmasını sağlar. "Bu kcnte geliş ncdcnimin karşıma çıkan ilk yapının alnına bir arma, kaderin kesin bir işarcti gibi nakşedildiğini düşündüm". '" Anılar, arzular, cizgürlük tutkusu, kimlik arayışları mckânlarda karşılaşılan i^aDevamı 4 sayfada CUMHURİYET KİTAP SAYI 428