Katalog

"Dafiın Öteki Yüzii" İnmlizce'de The British Council, Cumhuriyet'in 75'inci yil kutlamaları çerçevesinde bir dizi ctkinlik düzenliyor. Bu etkinliklerinden biri de Edebiyat alanında: Bir Türk romanını îngiliz okuruna taşımaya çalışıyorlar. The British Council'in Îngiliz Edebiyatı Faaliyetleri Koordinatörü Pınar Uşşaklı bu proje Üe ilgili olarak sorularımızı yanıtladı. ~T~\ ıze British Cuuncil'in 75'inciyıl J% kutlamaları projenızi anlatır I J mısınız? Biz, British (Council olarak, Cumhu riyct'in 75'inci yıl kutlamalarına katkıda bulunmak istedik. Neler yapabileceğimizi düşünürken, bu etkinlik ve projelerdcn birinin mutlaka Edebiyat alanında olrnası gerektiglne karar vcrdik. 1 lem de şimdiye dck yaptığımız Edebiyat projelerinden farklı bir şey olsun istediJc. Sonunda "bir Türk romanınt Ingiltz okuruna tasıyalım, tdnıtalım ve eğer becerebılınek, tngiltere'de Ingilizce nlarak yayımlanma'iinı destekleyelim" dedik. Pckı, bu romam nasıl •ieçtiniz? Bu seçimi yapmadan önce, British Council için de öncmli olan bazı nıtelikleri ve krirerleri saptadık. ürneğirı, yazın türünün 'roman' olmasını; son 10 yıl içinde yazılmış ve yayımlanmış olmasım; kompozisyonu, dili ve içerigi ile Türk Edebiyatı'nda bir yer edinmiş olmasım; Cumhuriyet Ruhu nu yansıtmasını; Türk îngiliz ilişkilerinden esintilcr içermesini; yazarının hayatta olmasım istedik. lngili/.ce'ye çevrilmiş olması da tercih sebebimiz olabilir diye düşündük. Kendi kcndimizc karar vermek istemcdik. Bu projemizi Edebiyatçılar Derneği'nc bildirdik ve bize bu nitelikte bir romanı.önermelcrini istedik. Onlar da Dağın Öteki Yüzü'nü önerdiler. Sonra Edebiyatçılar Derneği'nin bu öııerilerini P.E.N. Yazarlar Demeöi'ne bildirip,onaylayıp onaylamadıklarını sordıık. Onlar da uygun olduğunu bildirdiler. Böylece 'romammızı seçmiş olduk. Sizce neden 75 Ytl'da Dağın Öteki Yüzii? Dağın Oteki Yüzii bir tarihi roman. Cumhuriyet'imizin kuruldufiu yıllardan başlatıyor öyküsünii, neredeyse giinümüze kadar getiriyor. Bize resmini çiznıeye çalıştığı kişilerin çoğu gerçekte yaşamış ve en önemlisi, tomanda anlatıldığı gibi yaşamış kişiler. Olayların ço ğu gcrçek olaylar. Romam okurken Cumhuriyet Ruhu'nun ne mene bir şey olduğunu, insan kanasitesinin nasıl yapıcı bir şekilde kultanılabildiğini, yok tan nasıl var edilchildiğini; sonra yozlaşmalann nasıl başladığını anlıyor, ya da hisscdiyorsunıız. "1953'tc Missouri Gemisi'nin Istanbul'da ne işi vardı? Kore Savaşı'nda ne işimiz vardı?" diye soruyorsunuz kendinize. Gerçek vatan sevgisi ile ırkçılık, ınilliyetçilik arasındaki ince ama onemli ayırımı görüyorsunuz. Zaten bu sorunu/un cevabını kitabın Suntış bölünıünde Atasii kendısı veriyor: "Birinci Dünya Savaşı'nın yetimleri, öliime yargılı bir halkın yeniden doğıışunun çocukları, cumhuriyet coşkusu CUMHURİYET KİTAP SAYI 453 Böyle veThe British Council, Erendiz Atasü'nün romanını îngiliz okuruna taşıyor ya Îngiliz bir romanın British Council yeri okuru açısından önemi ve nun gençleri... Onları, parasız yatılı koğuşlardan 'yeniden doğusun' mimarları arasına katılmaya götüren direnç ve mücadele! Gençlik ülkülerine sonraki vıllarda bağlılıkları, kırgınlıkları ve suskunluklan..." (sayfa 15) Atasü bize romamnda bunu anlatıyor. Bu doğrultuda bilmediklerimizi öğreniyor, bildiklerimizi yeniden anımsıyor, Cumhuriyet'in 75'inci yılında kendimizle hesaplaşıyoruz. Şimdi genç olanların bu Cumhuriyet Ruhu'nu neden tam hissedemedikferini ve bilemeyeceklerini anlıyoruz. Güzel bir roman kurgusu içinde, roman okumanın keyfini çıkarırken, bir yandan da önümüze Cumhuriyetimizie ilgili arastırmamız, öğrenmeye ça lışmamız gercken tarihi olayları koyu yor Atasü. Ancak bu sunuş didaktik ve buyurucu bir şekılde yapılmıyor. Romanda.anlatılan ve gerçek olan genç kızlar Tiirkiye'ye dönüşlerinde Gazi Eöitim Enstitüsü îngilizce Bölümü'nü kuruyorlar; üniversitede öğretim üyesi olarak çalışıp öğrenciler yetiştiriyorlar; çevıriler yapıp yabancı dil bilmeyen yurttaşlara Batı'nın edebiyatını, düşün dünyasını açıyorlar. Bu kızların luzları, torunları Cumhuriyet'in profesörleri, kadın hakları savunucuları, özgür yürekli genç kızları, yaşamı tek başlanna da onurlu bir şekildc sürdürebilen ancak karşı cinsle barışık kadınları oldular. tşte bu nedenlerle, Dağın Oteki Yiizu! 'Muasıp Medeniyet' eleştirel düşüncedin ERENDİZ ATASÜ B ritish Council'in bu yaklaşımı beni duygulandırdı, sevindirdi. "Dağın Öteki Yüzü"nü yazarken, sanırım, itici gücüm, yitirdiğim insanları, anncmi ve diğerlerini sözcüklerle yeniden var edebilme tutkusuydu. Edebiyatın böyle bir kudreti var; geçmişi, yaratabiliyor. O insanlarla bırlikte Cumhuriyetin ruhu, felsefesi de kitapta var olabilmişse, ne mutlu bana; yani yurt sevgisi, emeg'i varsdlıktan üstün tutabilme, dayanışma, alçakgönüllü ve onurlu bir kendine güven, coşkulu çaba ve eleştirel düşünce! Mustafa Kemal Âtatürk hiçbir zaman "Batılılaşma" demez! Öykünmecilikten nasıl da uzaktır! Batının zengin estetik biçimlerinden esinlenebilirsiniz, kendi özgün bireşimlerinizi yaratmak üzere! "Muasır medeniyet" felsefi özünü aklın özgürlüğünde, sorgulayıcı eleştirel düşüncede bulur. Bilim, laik toplum, demokrasi, insan nakları ve roman sanatı... Hepsinin birer ana kökü eleştirel düşünceden beslenir. Kcndini de eleştirebilcn düşünce sistcmini çekiverdin mi temelinden, Batı'nın görkemi sömürü ve bencilliği çöker! Türkiye ve Büyük Britanya uzun tarihleri boyunca kimi kez aynı, kimi kcz karşı saflarda bulundular. llişkileri her zaman (Ankara British Council'in bir duyurusunda kullandığı ve çok sevdiğim bir deyimle) "görgülü" seyretti. Bu inccliğin bir sebebi iki ulusıın da köklü devler geleneğidir diye diışuniıyorum. Kitabım iki gelenek arasındaki kültür etkileşiminde küçük de olsa bir nalka oluşturabilmişse, mutlanırım. Ankara British Council temsilcilerine inceliklerden ötürü içtenlikle teşekkür ediyorum. Ayrıca Etebiyatçılar Dcrnegi'ne ve P.E.N. Yazarlar Dernegi'ne de bana ve kitabıma güvendikleri için teşekkürlerimi iletmek isliyorunı. • • Cumhuriyet yeni kurulmuş. Aradan sadece 6 yıl geçmiş. Atatürk ülkeyi bir yandan 'ulus' yapmaya çalışıyor, bir yandan da 'ümmet' ueğİl, bu ülkeye karşı görevlerinin bilincinde 'vatandaşlar' yetiştirmeye ve onları en iyi şartlarda eğitmeye çalışıyor. Kendi emriyle bir burs başlatıyor ve bu burs sınavını kazanan öğrencileri Ingiltere'ye gönderiyor. I. Dünya Savaşı sonuçları, Kurtuluş Savaşı ve tarafları düşünüldüğünde, eminim, bir başka liderin yapmayacağı bir seçim. Ama Atatürk, savaşta karşı karşıya gelmiş de olsalar, bu iki toplumun birbirlerinden öğrenecek çok şeyleri olduğunu biliyor. British Council'ın kuruluş ilkelerinden biri de 'karşılıklı kültür alışverişi içinde iki ülkehin birbirini daha iyi anlayabilmesine yardımcı olmak' vardır. Romanda bu kültür alışverişinin, o yıllarda lngiltere'de yabancı öğrenci ve nele hele yabancı bir kız öğrenci olmanın anlamı, Ingiltere'nin bu genç kızlara kazandırdıkları, değiştirdikleri, değistiremedikleri, belki de pekiştirdikleri (ulusu çağdaş medeniyet noktasına yükseltmek ulküsü gibi) var. Bütün b.unlar British Council açısından Dağın Öteki Yüzü'nü önemli kılıyor. Îngiliz Edebiyatı da artık çok kültürlü bir edebiyat. Sadece 'ada'da yaşayanlarla değil, dünyanın diğer yörelerindeki kültürlerle, insanlarla da ilgilcniyor. Bu açıdan bizim, romanımız da önemli. Ay rıca Dağın Öteki Yüzü, okuyucuda anlattığı toplumu, insanları dana iyi anla ma arzusu uyandıran, bu açıdan kışkırtan bir roman. Bu nedenle de tngiliz okuruna ilginç gelecektir sanıyOrum. Roman Ingüizcc'ye nasıl çevnldı? Erendiz Atasü ve I.ondra Universitesi öğretim elemanlarından Elizabeth Maslen Ankara'da bir edebiyat seminerinde tanıştılar. Elizabeth Maslen, Atasü'nün lngilizce'yc daha önce çevrilmiş bir iki öyküsünii o sırada okudıı ve. çok beğendi. Atasü o sıralarda Dağın Öteki Yüzü'nün bir bölümünü kcndisi îngilizce'ye çevirmişti. Maslen bunları da okudıı vc Atasü ile birliktc tüm romanı lngilizce'ye çevirmeye karar verdiler. İki Ja yakın çalıştılar. Sonunda çok güzel ir çeviri çıktı ortaya. Aynı roman, aynı dağın öteki yüzü, ama sanki aslı îngiliz ce yazılmış gibi. Romam îngiliz okuruna tanıtmak için neler yapmayı planlıyorsunuzy Esas amaç ve işin en çctin yanı romanın tngiltere'dc bir yayınevi tarafından Ingilizce olarak yayımlanması. British Council roınanı neden desteklediğini açıklayan bir mektup yazdı. lngiltere'de yayınevlerine başvurulduğunda bu mektubumuz bir rercrans niteliğinde olacak. Ayrıca, yazarın izniyle, romandan bir bölümü web sayfamıza koyuyoruz. Warwick Universitesi Rektör Yardımcısı Prof. Susan Bassnett, Dağın Öteki Yüzü ile Pat Barker'ın Booker ödüllii romanı üzerine yapılan bir akademik çalışmanın bildirisini lzmir'dc dinlemişti. Bu bildinde, Prof. Oya Batum Manteşe'nin kısa bir çevirisi vardı, romandan. Bu bölüm bile Prof. Bassnett'ı çok heyecanlandırmıştı. Şimdi, Warwick Universitesi Erendiz Atasü'yü ve Elizabeth Maslen'ı Ocak '99'da üniversitelerine davet ediyorlar. Atasü orada romanını tanıtacak, romanı üzerine konuşmalar ve atelyc çalışmaları yapacak, romandan böliimler okuyacak ve büyük bir olasılıkla romanın çeviri serüveni tartışılacak.. Bu seyahatinde Atasü'yü British Council destckleyecek. nedir? E Umarız 'soluğumıız' bunları gerçekleştirebilmeye yeter. • Dağın Öteki Yüzü / Erendiz Atasü / Reınzt Kitabevi / 2X5 s SAYFA 13