Katalog

O K U R L A R A Frank Herbert'ın oniki milyondan fazla satan Dune serisi, imanoglunun hayal gücünün büyük başardan arasındadır. Bir mesih efsanesi olan Dune, liderleri niçin sorgusuz sualsiz izlediğimizi anlatır. Bilimle kurgunun çevrecilikle politikanın çarpıa bir kanşımı olan " Çöl Gezegeni Dune", verilen ilk Nebula ödülünü kazandı. Hugo ödülünü Roger Zelanzy'nin "AndCall Me Conrad" adlı eseri ile paylaştt. Dune serisinin temelini oluşturan bu kitap Türkçeye çevrilerek yayımlandı. Bu hafta kapak konumuzu Çöl Gezegeni Dune'a ayırdık. Mustafa Yelkenli, bilimkurgunun mistik şairi Arthur C. Clarke't ve yapıtlannı değerlendirdi. Erendiz Atasü'nün Yunus Nadi Öykü Ödülünü kazandığı öykü kitabı "Taş Üstüne GülOyması'nı Muzaffer Uyguner yazdı. "Büyük Yollann Haydutu" Şair ve araştırmact Öner Ciravoğlu'nun hazırladığı Attila llhan 'ın fotoğraflarla hayat hikâyesinin anlatıldığt kitap. Bu kitabı da Muzaffer Buyrukçu tanıttı. Eylülyazarı Mehtned Rauf'un düzyazı şiirlerinin toplandığı şiir kitabı Siyah Inciler'i Kahmi Tarım yeni yazıya aktardı. Yeni basımı yapılan Siyah Incileri, Sevengül Sönmez değerlendirdi. Bol kitaplı günler dileğiyle... TURHAN GÜNAY İngilizler ne okuvor? ne vazıvon? Bu yıl 11 20 Temmuz tarihleri arasında yapılan ve 200 den fazla çağdaş îngiliz yazarın en son yapıtlan üzerine konuşmak,bu yapıtlarından parçalar okumak, dinleyicilerin sorularını cevaplandırmak için geldiklcri Ways With Words Literature Festival'inin altıncısını Pınar Uşşaklı tanıtıyor. PINAR UŞŞAKLI üneyBatı tngiltere'nin Devon bölgesinde 14'üncü yüzyıldan kalma, yeşiflikler içinde taş bir bina. tçerisi tıklım tıklım dolu. Hcr yaştan insan var. Sunucu "G'ncı Ways With Words festivaline hoşgeldiniz"diyor. Bu bir edebiyat festivali: Ways VCıth Words Literature Festival. Festival 9 gün sürüyor. Ikiyüzden fazla çağdaş Ingiliz yazarı en son yapıtlan üzerine konuşmak, bu yapıtlarından parçalar okumak, dinleyicilerin sorularını cevaplandırmak için geliyorlar. Kimler yok ki: Mary Wesley, lan McEıvan, }ohn Mortımer, Peııclope Lıvely, BlakcMorrison, KateAddie, Sarah Dunan, Andrcıv Motion, Rose Tremain, Ben Okrı, Alan Garncr, }ung Chang... Festival dokuz gün sürüyor. Oturumlar sabah 10.00'da başlıyor, iki ayrı salonda çoğu kez paralel oturum düzeninde yapılıyor, gece23.00 ekadar devam ediyor. Fcstivale değişik koşullarda katılmak mümkün. îster Rovcr Ticket dedikleri, tüm programlara giriş sağlayan bileti alıyorsunuz, ister her oturum için ayrı bilct. Festivali Exeter Üniversitesi'nin eski öğretim elemanlarından Kay Dunbar ve eşi Stephen Bristow organizc cdiyorlar. Festival tamamen özel bir girişim. ingilizler yazım dünyalarına yatırını yapmayı bir ayrıcalık ve bir görev olarak görüyorlar vc karşılığını da alıyorlar. Oturumların yapıldığı salonlar 250'şer kişi alıyor. Dokuz gün boyunca her iki salon da dolup taşıyor. Independence ve Independence Sunday gazeteleri Festivali değişik şekillcrdc destekliyorlar. Waterstones Kitabevi konuk yazarların kitaplarını getiriyor. Yazarlar kitaplarını imzalıyorlar ve bu kitaplar satılıyor. Festival bu yıl 1120 temmuz tarihleri arasında yapıldı. lngilizlcr'in ünlü mizah yazarı John Mortimer ile başladı; kitapları dilimizc de çevrilip yayımlanmış olan Mary Wesley ile devam ctti. Mary Wesley 83 yaşında bir dinamit. Hiç formal eğitim görmemiş. Evde dadılarla cğitilmiş. Fransızca öğrenmiş. Yıllar sonra London School of Economics'de kayıtsız öğrenci olarak okumuş ve bitirmiş. Gençlik yılları aklının yatmadığı ner şeye başkaldırmakla geçen Wesley yazım hayatına 70 yaşında, eşini kaybettikten sonra başlarnış ve o günden beri yazıyor vc yayımlanıyor. "Tamamen kendim için yazarım. Yaratttğım karakterlerle içiçe gibi hissederim kendimi. Kitabı yayıma göndermek benim için çocug'umu kayoetmek gibi bir seydir" diyor. Bir keresinde kendisini Kİlisede karakterlerinden biri için dua ederken bulmuş. "Bastan hiçplanlamam. Karakterlerim beni alır götürür" diyor. En sevdiği kitabı sorulduğunda "O anda yazmakta oldugumdur. En sevdiğim kitabım yoktur, en çok sevdiğim karakterlerim vardır" cfiyen Mary Wesley, kitaplarında daha çok bir yere ait olma duygusundan yoksun, marjinal genç lcızların dünyalarını yansıtmaya çalışyor. Mary Wesley son romanı Part of the Furnıture (Mobilya ParçalarO'nda tkinci Dünya Savaşı Londrası'nın andannı romanlaştırmış: Çok daha sakin, Hyde Park'ta büyükbaş hayvan pazarı kurulan, Kadınların ve genç kızların çalışmaya başladığı ve bu nedenle belli bir özgürlük kazandıkları, ertesi gün savaşa gidecek gençlerin sokaklarında sabaha dek eğlendiği bir Londra romanı. nc yazdığı, Andrevv Motion'nm Kcats, Richard Holmes'un C^oleridge ve Shelly biyografileri en çok ilgi çcken oturumlar. Biyografi yazarları arasında bu işi en içten yapanlar Virginia Woolf biyografisi ile beş yıl uğraşan îlermione Lee, Shelley'nin ayak izferini takip edebilmek için onsekiz yaşında Ingiltere'yi ve okulunu tcrkedip, şapkası, sırt çantası ve bir de piposuyla Fransa ya gclcn Richard } lolmes; Keats'in yaptığı gibi tngiltere'den Napoli'ye küçük bir tekneyfeyolculu^a çıkan şair Andrew Motion. Üçü de anlattıkları yazarları çok iyi tanımaya çalıştıkJarını, çok araştırma yaptıklarını, ama o kiiliğe bürünmeye gayrct ctmediklcrini, böyle >ir gayret içinc girmcnin büyük bir yanlış olacağını söylüyorlar. Richard \ lolmes "Onsekiz yaşımda elimde Shelly nin güzcrgabt dolaştrken bir köprüden geçtim. Ancak karşı kıyıya vardıg'tmda Shelly 'nin geçtifci köprünün bu olmadığını, o köprünün çoktan yıkılmış olduğunu farkettim. Bu müthij bir düs kırıklığı ve aynı zamanda müthij bir uyantş oldu benım için" diyor. Andrew Motion ise "seyrettig'imız tekne aynı Keats'ınkigibt ıdi. Ama benim teknemın motoru vardı (gerçi bozuldu) vc biliyordum ki dönüj için uçak bılctıın cebimdeydi" diyor. Eser bir dc otobiyografi ise ilgi iyice artıyor. Lisa StAubin de Terran'ın dalgalı, macera ve rislderle dolu hayatını anlatan otobiyografisi bunun en güzel ömeği. Bu oturumlarda yer bulmak zor. Biyografi vcotobiyografiyc olan merakın nedenini iki şekilde açıklıyor İngilizler: Birincisi, Postmodern akımla birlikte romanda aradıkları tadı bulamadıklarını, romana olan güvenlerini bir miktar yitirdiklerini söylüyorlar; ikincisi de yazarların gerçek hayatlarını en az yapıtlan kadar ilginç buluyorlar. Bir edebiyat festivalinin ardîndan:Ways With Words Literature Festival l G Kitaplar ve Yazarlar Festivale katılan 200 yazarı kategorizc etmck güç. Bir yanda çok güçlü kadın yazarların yetişnıiş ve yetişmektc olduğunu görüyoruz. Penelope Lively hakettiği ününü son yapıtı Beyond the Blue Montain (Kaf Dağının Ötesi) ile sürdürüyor. Bu kitap, daha çok kısa öyküleri ile tanınan Penelope Lively'nin son romanı. Roman ve öykü arasındaki farkı açıklamaya çalışırken "Roman, yontu ustasıntn önüne konmus koca bir taş gibidir. Onu yontup sekil vermeniz gerekir. Öykü ise bir mucize gibi geltr. O anda duyduğunuz bir (ct, gördügünüz bir obje, bir imge sıze 'bcniyaz der; bu mucizeyı yazmadan yapamazsınız" diyor. Kitaplarındaki dört öncmli şeyi: Bireyle tarih arasındaki iJişki, sizi içine çeken ses, insanların öyküleri vc Dİrey ile mekân arasındaki bağiantı" olarak açıklıyor. Okuduğu her iki öykü, The Five Thousand and One Night (Beşbin Bir Gece) ve The Butterfly and dıe Tin o\ Paint (Kelebek ve Boya Kutusu) müthiş esprili ve o derece acıklı, ancak dikkat çckici öyküler. Diğer kadın yazarlar arasından Bernice Rubens ve Mavis Cheek hemen öne çıkıyorlar. I ler ikisi de son derece esprili, ironi dolu. Rubens son kitabı Yesterday in the Back Lane (Dün Arka Bahçcde)'den, Mavis Cheek de Getting Back Bhrams (Bhrams'a Dönüş) romanlarından parçalar okuyarak dinleyicileri büyülüyorlar. Bir de genç yazarlar var. İlk romanlanyla Ingiltere'nin bütün prestijli ödüllerini toparlamış olan Titn Pears ve Andrew Cowen aynı otu rumda, en içten şekilde dinleyicilerle bütünleşiyorlar. lkinci (vc hcnüz son) romanlarından parçalar okurken ne denli mütcvazı vc başarıİLİar.Tim Pears'in In the Land of Plenty (Bolluk Ülkesinde) vc Andrcw Covvan'ın Common Grounds (Ortak Noktalar) kitapları okuyucu icin ne denli umut verici isc, yazarları için o denli ürkütücü. "ilk roman kolaydı. Yazdık ne olacağını bilmeden. Ancak şimdi ikinci romanla birlikte bir sürü sorumluluk var: Birincisi kadar iyı olacak mu Yayımaya vaktinde yetişecek mu" Cîenç yazar Louis de Bernieres'nin yeni ro manı Çanakkale Savaşı üzerine. Dedesi Çanakkale'de üç kez yara almış ama ölmemiş. Üç yjdır bu konuda bilgi, araştırma, yazılı ve sözlü tarih topluyor. Bcrnieres. Son onbcş gününü Çanakkale ve civarında gcçirdiğini söylüyor. Son yazdığı öyküsünü bana veriyor. "ükurken gülmeyı unutma" diyor. Zaten kendinizi alamıyorsunuz bu ince nıizaha gülmcden vc üzülmeden. (îerçek bir yazar duyarlılığı ileo kadar kısa zamanda, ekonomik sıkıntılar içindcki cğitim görmüş genç insanlarımızı anlayabildiği için kendisinc teşekkür ediyorum. Bernieres yeni romanında Kurtuluş Savaşı'mıza kadar gelmeyi, becerebilirse Kurtuluş Savaşımızı da tarihi roman niteliğinde yazmayı planladığını söylü yor. Kendisine kaynak yollayacağıma söz veriyorum. Genç veya yaşlı, kadın veya erkck, yeni veya tecrübeli, tüm yazarların ortak noktaları var: Yazmak kadar okumak da önemli; özel yasamımtz veya gözlemlediklerimiz hayal gücümüzü besliyor, yazdığımız konuyu inceler üğrenmeye çalısmz; araştırma yapmak kazmak kadar önemli, gibi. Festivalin gerçek yıldızı Ben Okri. Nijerya asıllı yazar lngiltere'deeğitim görmüş. 1991'dc The Famished Road romanı ile Booker Prize (Booker Ödülü), sonra da pek çok Avrupa edebiyat ödülünü alan Okri'yi tüm salon heyecanla bekliyor. Ufak tefek, şimşck gibi bakışlı yazar tüm ününü alçakgönüllüıüğcdönüştürcbilmiş ender kişilerden. Romanlarının yanı sıra şiir ve denemeler de yazan Okri, denemeyazmanın zor olduğunu ama en iyi beyin cimnastiklerindcn biri olduğunu; beynimizin nasıl 'geçici yorumlara' varaığını ya da hiçbir yoruma varamadığımızı görmcnin, kendimizi tanımanın en güzclyollarından birinin dencme yazmak olduğunu söylüyor. Son kitabı bir denemeler dcmeti: A Way of Being Free (üzgür Ülmanin Yolu). Okri, bu kitabından Newton's Ghild (Newton'un Çocuğu) başlıklı bölümü okuyor: "....'lek bir gözlc, beynımizde tek bir fıkirle ve yolculuğa çtkabileceğimiz tek bir yolla doğmadık. Dünyaya, hayret verici sayıdakifenomenleri görmek için baktığımızda, felsefenin neleri içerebileceğini görebuir miyiz? Hepsini sindirip açıklayabuir miyiz? Sanmıyorum. Kainat daima hizden daha büyük olacaktır." diye başlıyor; "... Yazım hayattnda henüz keşfetmediğimiz mucizeler var. Aklımıza bile gelmeyen edebi olasılıklar var. Biz hcnüz, önümüzde sonsuzluğa açılmış olasıltklar okyanusu dururken sahilde çakıllarla oynayan Netvton'ın çocuğuyuz" diye bitiriyor. Ben Okri, sanıyorum 20'nci yüzyd tngiliz Edebiyatı'nı 21'inci yüzyıla taşıyacak yazarların başında geliyor. Fcstivaldcn ayrılırken hepimizin beynimizin ve yüreklerimizin tazeJendiğini ve uyanJdığmı hissediyoruz. • KİTAP Imtlyaz Sahlbl: Berln Nadl o Basan ve Yayan: Yeni Cün Haber AJansı Basın ve Yayıncılık A.$. o Cenel Yayın Yönetmeni: Orhan Erlnço Cenel Yayın Koordlnatörü: Hlkmet Cetinkaya oYazılşlerl Müdürlerl: Ibrahim Yıldız (Sorumlu) , Dlnç Tayanç 0 Yayın Yönetmeni: Turhan Günay o Crafik Yönetmen: Dllek llkorur 0 Reklam: Medya C CUMHURİYET KİTAP Festivalde en çok biyografi yazarları var. Sally Cline'nın Rathdiffe liall, Hermione Lee'nin Virginia Woolf, Kathleen Jones'un Wordsworth ve Coleridge ailelerinin kadınları üzeriSAYI 392 Biyografi Ustası Richard Holmes kltabını Imzalarken. SAYFA 3