Katalog

Kapak konusunun devamı. * tüğü ileri sürülcbilir şüphesiz; yaratıcı uğraşın özünü zedelcyen bir parametre halinc geldıği ola ki onaylanabilir. Tam tersine, içinden geçip bclki dc sonuna vardığımız koskoca bir çağın, bana kalırsa postmodern olarak adlandırılan döncnıi dc kapsayan modern zamanların, baştan uca yctıilikçi eğilimlerin egemenligivle tanımlanabileceği görüşü de savunulabilir. Mcmet Fuat'ın, dcneme yazarı ve kültür adamı olarak, kutuplardan birinin baştcmsilcisi sayılacağı açık. Bu bag'lamda, Memet huat'tn nastlbir scçcncğı önc sürdüfcü kanısındasınız'Ycni'ninfetış halinc gelmestnc haklı olarak karşı çıkan bir kültür adamının, bu nedcnle gcricisıfatınt hak ettig'ıni ileri sürecck değilstniz herhalde? Yenilikçiliğin ilericilik tle örtüştüğünü söyleyecek oranda şaşkın olduğunu sanmıyorum. ttalyan, Âlman, lspanyol yenilikçilerinin en köktencileri Faşizme bağlanmışlardı. Sovyet yeniJikçilerinin kimi amansız sözcülcri Stalin'e tapmaktan geri durmadılar. Bcn, yalnızca geleneğin, kültür birikiminin kutsallaştırılmasına karşı çıkmış biriyim, hepsi bu. Memet Fuat'ın altını çizdiği seçencğe gelincc, ben onun yaklaşımında uzlaşmacı bir bireşimin öncrildiği görüşündeyim. Memet Fuat gerçekçi anlayışa, halk kültürüne daha çok yakınlık duyduğunu açıkça belirtmiştir. Sonuç olarak, sosyalist bir kültür perspektifi geliştirip ona sadık kaldığı söylenebilir sanıyorum. "Gölgeae Kalan Yıllar'ı bir solukta okumuşmnuz. Bcklcdiğiniz gibi bir kitapla mı kar^ıla^tımz? Doğrusunu söylemck gerekirsc, beklediğim gibi bir kitapla karşılaşmadım. Memet Fuat'ın anılarını yazdığını öğrendiğimdc zaterı şaşırmıştım, onun "özel" olan ile nasıl bir ilişki kotaracağını kestircmiyordum. Bana, her şeyi mahfuz tutmayı yeğler, söylediğinden çok susar gibi gelmişti, yanılmışım, enikonu cli açık davranmıs "Gölgede Kalan YılIar"da. Etik açıdan, şöyle bir yoruma git tim ben: Bu anı kesitlerini, daha uzalcta olmalarına karşın, ikincil ya da üçüncül kişiler deformc ederek aktardılardı zanıan zaman; Memet Fuat, sanki, iceriden ve dosdogru tanık olarak "doğru versiyon"u yazmak istcdi gibi geliyor bana. Anladıöım kadarıyla, Piraye öldükten sonra, biraz da ondan kalan boşIuğa karşı yazılmi!; bir kitap bu. Anlatım nzellıklerı açı^mdan, dvncmeacleştırmen Mcmct huat'a görc aııı yazarını na\ü koyuyorsunuz? Memet Fuat'ın öykü yazarak yola koyulduğunu unutmamak gerekir. tçindeki anlatıcıyı belli bir kıyıua tutmuş yıllar yılı, onun kuruyup ölmesine izin vermemiş. Halka halka açıyor anlatı tabakalannı, bir bakıma kenui binbirgecemasalını kâğıda düşüyor. Çok sıkı portre dencmeleri var "Gölgeae Kalan Yıllar"da, bazen derinlemesinc çaJışıp iç organlarına kadar iniyor insanın, bazen de bir resimaltına roman çekirdeği sığdınyor. Kitabın kendisini aşabilen bir gücü var ayrıca: Bir dönemi, bir toplumsal kesiti sosyolojik göze yenik düşmedcn gözler önüne seriyor. Memet Fuat'ın kitabını edebiyat ile pek az ilgisi olmus okur bile başueuna alabilir, bu yönüyle, anı kitapları bir ülkenin, bir dönemin, bir şehrin angio'sunu yapıyorlar bir yandan da. Burada bıtıyor mu, bitmcli mı sızcc Memet Fuat'ın anıları ? Marguerite Yourcenar anıları yazmaya başladıgında, ilk cildin sonunda kendi dogumuna henüz gelememişti: (Mağanüstü kitaplar dizdi peş peşe önümüze. Memet Fuat'ın burada durmasını "anlayış"la karşılayamayız, okur olarak. Başkalarını, yakınındakileri didikleyen kişi kendisinden uzak durmaya kalkışırsa, kaş çatma hakkını kazanırız. Şaka biryana, biraz iddialı bir söz olacak belki ama, Memet Fuat, anılannın devamını yazmak zorundadır. SaintF"xupery'nin "insan gülünden sorumludur" cümlesini durııma uygulayaeak olursak, Memet Fuat'ın etkin ve etkili olduğu döneme ilişkin bu türden bir sorumluluk yükü ile rahatsız edilmesinden yanayım: Sonra ne oldu? Bunu bekleyece Gölgede Kalan ğiz şimdi. • Yıllar / Menıct Vuat/Aiam Yaytnları / 620 \ Memet Fuat SENNUR SEZER ~A iTemct Fuat / Maestro", Eee | \ / l Ayhan'ın tartışılmayan, kaX V Abullenilen tek yargısıdır. Tartışılacak olan, Fce Ayhan'ın "tam kadro" olduğunu bildirdiği Dinar Bandosu'na Memet Fuat'ın şeflik edip etmeyeccğidir. lyi bir "maestro" olarak bandodan pek çok adı elcyebilir. Ornekse... Hayır hayır, bunu yazmak bana düşmez. Memet Fuat'ın şu uyarısını anımsamalıyız: "Neyaşarken, nedeöldükten sonra hiç kimsenin benim aözımdan konuşma yetkisi yoktur. Yazabildiğim sürece düşüncelerimi kendim yazarım. Her sözcüğün, her virgülün sorumluluğunu taşıyarak... Kalıcı olan yazıdır. Bugün birilcri yanlış yorumlasa da, yarın bakarsınız, başka birileri doöru yorumlar. Hiçbir yazar kendini bir başkasının algılama çerçevesi içine gömmek istemez. Yazarla okurları arasına girmekten daha saçma bir tutum düşünemiyorm." (Günceler, lki Yönlü Yozlaşma, s. 133134). Memet Fuat'ın Salâh Birsel'in Yaşlılık Güncesi ile Kemal Özer'in Günlük Notları için yazdığı bu satırlar, Memet Fuat için anı, fıkra, anekdot yazılmasını engeller nitelikte. Gerçi, "Bir yazar başka bir yazar için istediğıni düşünür, yasalar çerçevesindeistcdiğiniyazabilir. Buna hiçbir en££ gel yoktur. Ama bir yazar, iznini, olurunu almadan, başka bir yazarın ağzından konuşamaz. Bana şöyle demişti diye başlasanız da, yazdıklarınız, onun değil, sizin sorumlulu^unuzdadır." cümleleriylc, "görünürde" anı aktarmanıza "olur" verirgibigörünüyor. Sorumluluk üstlendiğinize göre, dilediğinizi yazarsınız. Ancak aktardıklarınızın "belge" sayılamayacagını da anımsatıyor: "(...) konuşurken karşınızdakinin söylediklerini kcndi süzgecinizden geçirerek anlarsınız, algılama gücünüze göre, bilgi birikiminize göre, konuşmada kullanılan sözcüklere, terimlerc yüklediğiniz anlamlardaki ayrımlara göre, pek çok şeyi kaçırır, ya da ekler, karşınızdaki A der, siz Al algılarsınız." Memet Fuat'ın bu yorumu, onu bütün anılardan koruyor. Ama, anlatıp yorumladığı belge niteliöindeki olayların aktarılmasını da engelliyor. Örneğin, kendi yazmazsa, elveda "Bir Küvct FIikâyesi"nin gerçek yanları... Ve Nâzım Hikmet ile Piraye'nin öyküsünden onca anı... Sağlık olsun, yazılabilecekleri Memet Fuat yazsın. Başka ne denir ki. Memet Fuat'ın kitaplannın genel tanıtımı niteliğindeki bu yazıya, onun kurallarına uyarak başlamak zorundayım. Bu satırlardan ders alarak: Ders 1 Memet Fuat, yalnızca, yazılı fikirleri üstüne tartışılmasına izin verir. Edebiyatımızın "Maestro''su MMCTPUV UNVTULA1USYAZILAR Aşk ve SümükliiböcekHikayeler / Ttına Bal/tiı loŞjLuMcmct Fuat/Nam Basımevı, 1946 /6i s Düşünceye Saygı/ Memet Fuat/Dc Yaytnları, 1960/ 112 s YaşadığımızI likayelcr/ Memet Yuat/Kitaplar Dergıu Yayım, 1951/ 130 v Unutulmuş Yazılar/ Mcmet Fuat/Broy Yaytnları, 19X6/ 308 s. MEMET FUAT I CAG1NI GÖBEBİLMEK MEMET FUAT I DAGLAHDA YÜREGÎM Konuşan Toplum / Memet Fuat / lyişeyler Yayınctlık, 1996/22i 's. Çağını Görebilmek/ Memet Fuat/Adam Yaytnları/ 242 s Dağlarda Yüreğim/ Memet Fuat/Adam Yayınları/ 24i s Çağdaşımız Makyavel / Memet Fuat/Adam Yayınları/ 391 s. Karacaoğlan/ Memet Fuat/Yapt Kredı Yayınları/ 147 t düşüncevc MLI SAYFA 4 Yunus Emre/ Tevfik Fikret/ Memet Memet Fuat/Yapı Fuat/YaptKredt Kredı Yayınları/ Yayınları/ 255 s 239 i Eleştiri SorumluluğuDeneme / Memet Fuat/Yapı Kredı Yayınları/ 219 s tki Yönlü Yozlaşma Deneme / Memet Fuat/Yapı Kredı Yayınları/ 266 i Diişünceye Saygı • Deneme / Memet Fuat/Yapı Kredı Yayınları/ 205 i CUMHURİYET KİTAP SAYI 403