Katalog

r ;i'nc gönül bu etkinfherkcsin deknysunlar. Çünküdüşünüyoiği örgütlcmek, bizim olduğu kadar gorevidir, diyc rum. Aziz Ncsin'in yazarlığını, kişiligini, başka yönlcrini beğenmiyor olabilirsiniz, yeterli bulmayabilirsiniz. Ama bu ülkcnin aydını olarak onları söylemeniz gerekmcz mi? Burada bir şeyi mcmnuniyetle bclirtmek istiyorum; Aziz Ncsin'in edcbiyat vc tiyaro yazarlığı üstünc sunulan bildiriler gerçekten cmek iirünu çalışmalardı. Sayın Kabacalı'nın "Aziz Ncsin'in Yaşam ve Yazarlık Çizgisi" üzerine yaptığı toparlayıcı değerİendirme, Aziz Nesin i bütüncül olarak yeniden algılamamız için bir olanaktı. Sayın Andaç'ın "Aziz Nesin'in Taşlamaları ve Şiirleri" üzerine yaptığı araştırmainceleme çalışması, türünün gcçmişiylc bağlantılar kurularak ortaya konması ve "Ömrünü yazıya, ülkesinin aydınlık geleceğine adayan Aziz Nesin'in bu şiirleri, yazınımıza bıraktıklarıyla t>irlikte anılacaktır" değerlendirmesi bir gerçekliğin altını hakkını vcrerek çizmek oldu. Sayın Öner Yagcı'nın, Aziz Ncsin'in düşünce ve köşe yazıları baölaınında, "Aziz Nesin AydınlıgV' başlıklı bildirisinin, "Insan haklarından düşünce özgürlüğüne, toplumsal sorunlarımızdan Türkçe'nın sorunlarına, çevre sorunlarından yazarların kimliöine ve işlevine, kültürümüzün sorunlarına uzanacak özgün, çarpıcı düşünçplcriyle bizi kucaklamayı, sarsmayı, dürtmeyi, uyarmayı, aydınlatmayı sürdürüyor' betimlemesi, özellikle ülkemizde yazarın olması gereken kimliğini anımsatması nedeniyle yeniden bir vurgulama oldu. Bu anımsatmanın yaptırdığı çağrışımdan yola çıkarak, sanatta güncellik Konusu üzerine bir iki şey söylemek, Aziz Nesin'in yazarlığına bu açıdan bir bakmak istiyorum. Yazın dunyasında bir "güncellik" sorunu tartışması süregeldi hep. Cüncellik, yani sanat yapıtlarının güncel olaylardan kaynaklanması, sanat ürününü zedeleyen bir "unsur" gibi degerlendirilir kimilerince. ünlar, sanatın güncellikten uzaklaştıkça, soyut bir izleğe kaydıkca "gerçek sanat" niteliği kazandığı görüşünde olanlardı. Güncellikle, bir üst dil olan sanata varılamayacağı görüşünde de gerçeklik payı vardır, ama tümdcn doğru dcğildir. Nerden kaynaklanırsa kaynaklansın, nerden beslenirse beslensin, bu çok önemli decil, çünkü sanatı sanat yapan daha başka değerlcr toplamı da var. Bu bağlam Azlz Nesin, Tesllme Nesrin'le birlikte. da, artistigin ve estetiğın "cazibeşi" her sanatçıyı kendi vadisine çağırır. Onemli olan, insanı sanat aracıhğıyla günlük yaşamın kısır döngüsunün dışına çekerek yaşama oradan farklı bir bakış açısı kazandırmaktır. Sanırım Aziz Ncsın, sanatın bu işlevini güncel olaylardan devinerek ycrine getirmesıni becerdi. O, konularını günlük ya^amdan alan bu türün başanlı ve tıpık orneklcrını verdi. Anamalcı duzerı özentisinin yanlı^lığını mi/.ah estetigı ılc algılatmayı sağladı. Çok okunan, çok sevılen, çok eleştırilcn bir yazar olmasının altındakı gerçeklik va'jamın ıçinde kalnıasıyla il gilıdir Sanatçının, çağına tamklık etme görevinin de olduğunıı unutmamakta yarar var. Kimi anlayışlar sanatta yararlılığı reddctse de, ner sanatçının ve onun yarattığı yapıtın öyle ya da böyle bir amacı vardır ki o amaç, amaçsızlık Çağına tamklık etme bile olabilir!.. Ama biliyoruz ki, Aziz Nesin'in amaçsızlığın boşlu^unu dolduracak zamanı olmadı hiç. Aziz Nesin'e göre "Yazar toplumsal knşulları daha iyiye deöiştirmek için gorev yapar. Hangi dalda yazarsa yazsın yapmaşı gerekir, yapar deöıl, yapmalıdır." Öte yandan yazar, nalkının vicdanı olmalıdır. Ancak bu anlayışm nopülistlikle ilgisi yok. Çünkü yazarfar, başlangıçta toplumun güncel akımına ters düşen azınlığın dılmacı olmuşlardır. Bir ya/arın bir toplumun vicdanı olmak gıbi bir yucelığe ulaşması toplumun genel bılinç akışına çoğunlukla ters düşmesi demektir. Yani yazar toplumunun olan vicdanı değil, olması gereken vicdanıdır. (Çuvala Doldurulmuş Kcdiler, s.28). Unlü Alman yazarı Heinrich Böll için yaptığı bir değerlcndirmedcn aktarılan bu görüşleri Aziz Nesin'in kendisi için de söyleyebiliriz. Çünkü her ikisi de insanın esenliği için savaşım veren az sayıdaki uygar yürekli ve koşut değer yargıları olan sanatçılardır. Barışa, emeğe, özgürlüge yelken açan sanatçılar, şavaşımcı aydınlardır. Sayın Aunan Özyalçıner'in, Aziz Nesin'in gülmece öğesi taşımayan öyküleri üzerine sunduğu "Aziz Nesin'in Olgunluk Dönemi Oyküleri" başlıklı bildirisinde, "yaşananlarla yaşanılanların acısı" yansıyor. "İnsanın ic dünyasıyla dıs dünyasının ıçiçe anlatıldığı (...) bu öykülerde Aziz Nesin'in şiirinin damarı atar" saptaması ilgınç ve kuşkusuz do^ru. Aziz Nesin şiirinin "yaşananlarla yaşanılanlar" üzerine kuruldugu tlcğerlendirmesi Andaç'ta da vardı. Ho^ bir buluşma. Bu bildiride "üzünç" ve bir de yalnızlık damarını Nesin'in tiyatro yapıtları değcrlendırmelcrinde dc yakalıyoruz. Oraya ayrıca geleceöiz. Öykülerden çıkaracağımız dersin, "her türlü olumsuzluk karşısında tutunabıleceğimi/ tek dal sevgi ve birliktelik"tir, hem bireysel, hem de toplumsal yaşamd.ı "Mi/ah Oyküleriyle Aziz Nesın"ı Sayın Semih Gümüş'ün değerlendirmelerinden algılamaya çalıştık. Cîümüş, mizah ın nc kadar edebiyat olup olmadığı konusunda tercddütlerini sergiledi. Nesin'in "halk masallarından, onların motiflerinden, anlatım biçimlerinden, dilinden yararlandığı yerde, daha sıkı denctimli" olduğunu söyledi. Ama yine de, "... mizah öykülcri, bazen toplumsal ve siyasal düşüncelerle yüklü oluşu, bazen işlevci yanının baskm çıkışı yüzünden edcbiyatın dışına çekilmiş ya da kıyısında yer almıştır" görüsüyle bağladığı bildirisinin sonunda, Nesin'in "yetcrince değerlendirilmemiş bir mizah edebiyatının kurucusu olduğu"nu dile getirdi... Bu sempozyumu, böylesi tartışmalabile önemli buluyorum. Aziz Nesin'in, benim de yürekten katıldığını görüşü, her edebiyat türünün ayrı bir işlevi olduğu yolundadır. O n u n , şiir ya/dığı nma şair olmadı^ı/olamadığı yönündeki eleştırilere verdiği yanıtı, öteki türlerle anlatama dıklarını bu türle anlatabildiği için şiir ya/.dığı doğrultusundadır Bu anlamda, CUMHURİYET KİTAP SAYI 334 Mizah Öykiileriyle Aztz Nesin ra yol açtıgı için, bir başlangıç olarak Aziz Nesin.Turkiye Yazariar sendikası Ba$kanıyken vedat Cunyol, Lutfu Kaleli ve Bekir Yıldız'la birlikte (Yanda). Ustte Ise catalcadaki vakfın önünde. SAYFA 6