Katalog

"Romancı Aziz Nesin "i Sayın Konur Ertop gündeme gctirdi. Günliik gaile içinue romanlarına ilk başta gerekli formu veremediğini kabul cdcn Nesin, ycniden yayımladığı romanlannı her seferinde ele aldığını söyledi. Bu dıırumu doğal gören Konur Ertop, "Ncsin'in romanlai'inın geniş kitlelerin yakından bildiği ya da ilgi duyup tanımak istediği alanlar üzerine" oldıığunu söyledi. Romanın gcniş, bir coğrafya, bir kalıramanlar ordusu barındıraDİlmc özelliği vardır. Bu olanağı kullanan yazarın roman "kahramanlan arasında fuıbolcular, tutuklular, politikacılar, çıkarcılar, yosınalar, sosyete insanları, halktan kimseler kaynaşır" saptaniasını yaptı. Ancak gülünç olaylar yaşayan kahranıanların "arkalarında insancıl vc tophımsal dramlar da kaynaşır" dedi. Gümüş'ün tereddütler uyandırdığı bir yere ışık tutarak bildirisini, "O'nun sürdürdüğü giilmecc yolunun edebiyat sanatının kapsamına girip girmediği volundaki tartışmalar artık geçmişte kalmıştır. Okurlarıyla kurduğu sıcak, sürekli ilişkidcn ise edebiyat dünyamızın bugün de alacağı önemli dersler var" sözleriyle bağlaclı. Bcn dc şunıı ckliyorum, yazarlarımız artistikcstetik cazibeden kopmadan kendilcrini nkutmanın da yolunu bulmalıdır. Seyircisiz düzlcmde yapılan artistliğin anlamı yok çünkü!.. Umarım çizmeyı aşmamış. Cîclc gele gcldık A/ı/ Ncsm'in tiyatro yazarlığına; bu dalda söylenenlerden anladığımıza göre O'nun cn çok önemsediği alanclır tiyatro yazarlığı. Sayın Ozdemir Nııtku, "Aziz Nesin ve Tiyatro" başlıklı bıldirisinde, Nesin'in ilk iki oyunundan, "bir şcy yapmayanlar daha çabuk oliır" saptamasını yaptı. Aziz Ncsin'in başka yapıtlarında da karşımıza çıkan benzcr saptamalar, O'nun "yaşamayı haketme", "ölümü hakctmc" söylcminin aslında fizikscl yaşam vc ölümle ilgisi olmadığını gösteriyor bizc. Nutku'nun bir başka belirlemcsi, Nesin'in oyunlarındaki soyutlamanın işlcvsel vc gerçeğin özüne varmaya yönelik olduğu Dİçimindedir. Kimi farklılıklar dışında, özellikle tiyatro konusunu irdeleyenlerin bulustukları yargılar var. "Aziz Nesin'in Oyunlannda Dramatik Olan"ı Sayın Sevda Şener araştırdı. Şener, Nesin'in oyunlarında 'alttan alta yasandığı belli olan dramatik durumun , 'insanın yalnızlığı' olduğunu söylüyor. Bunu Nesin'in olgunluk dönemi öykülcrinde Ozyalcıner de yakalıyor. Her iki araştırmacıda da bu duygunun sevgiyle aşılarak "ölümsüzlüğün" yakalanabileccöi saptaması var. Ne ki sevgi vc sevda bölüşmeyi gerektirmektedir. Oysa insanların paylaşmak için birbirlerine güvenleri yoktur. "Bu yüzden de yalnızlığı ölünceye dek kabullenir ya da (...) ölümü göze alıp yaşama karışır." Olümü göze alıp yaşama karışmayı "sıradanlık" olaraK anlıyorum ben. "Aziz Nesin Tiyatrosunda Birey ve Toplum" konusunu Sayın Ay^cgül Yüksel ilişkilendirdi. "Aziz Nesin'in tiim oyunfarını temellcndirdiği 'derin anlam'ı (...) 'yaşamayı hak etmek vc ölümü hak ctmck' deyişiyle" bclirlcdi. "Bircy" ve "toplum" baglamında "yaşamayı hak etmek" çalışarak kusursuzfuğa ulaşma çabasıyla olanaklıdır. Bu durum, Aziz Ncsin'in hemen tiim vapıtlarının ana izleğidir. Tanıdığım kadarıyla da algıladığırn odur ki, Ncsin bu erdemi kendi yaşamına da ağdırmıştı. Sayın Yılmaz Onay, "^Aziz Nesin'in Oynanmayan Oyunlan'nı daha çok vapısal bakımdan irdclcdi, başarılı buldu, onların oynanaınamış olınasına hayıflandı. Onay, bu scmpozyumda :UMHURİYET KİTAP SAYI 334 na da ışık tutuldu. Aziz Ncsin'in çcşıtli yönleri üzerine "bcyan"larda bulunul du. Sayın Lıitfi Kaleli, Madımak Otclı yangınında vaşadığı saatlcrı, ölümü de kendine yakışır biçimdc karşilamaya çalışan Aziz Nesin'i anlattı bize bir kcz daha. Sayın Mustafa Ivkmekçi, "Aramızdaki Aziz Nesin'i bir (îüncydoğu gezisinin sınırları içinde tuttıı. Yinc de, Nesin'in "Kürt sorunu" ilc ilgili görüşlerini yeniden anımsayarak yararlandık. Bu dcgerlendirmeözetleme gercgini niçin duydıım? Sizleri yormak için yapmadıgımı bilmenizi istiyorum. Aziz Ncsin inandığı doğrulan dile getircbilmck için yazmın çok dcğişik türlerini kullandı: Oykii, roman, masal, tiyatro oyunu, makale, taşlama vc şiir yazdı. Çünkü "toplumsal koşullan daha iyiye değiştirmek için" her türün kendine özgü özellikleri ve anlatım olanakları vardır. Onlardan sonuna dek yararlanmayı ve yararlandırmayı denedi. Son yıllarında, toplumun sü rüklendiği bataklık olarak gördüğü dinsel köktencilik karşısında daha çok konuşmaları vc makaleieri ile savaşım verdi... I lalkına karşı borcunu ödcyebilmek için beş yüz yıl daha yaşaması gercktiğini ya da ölmemeyi ycğlcdiğini söylüyordu. Ama ne yazık ki, "ölmcyen tek insan örneği yok"tu önünde. Böyle düşünen, böyle yaşayan, böyle savaşım veren bir "vurttaşımıza" karşı biz ne yapabildik değil, ondan yararlanmayı ne kadar beceriyoruzu irdelcmeye çalıştım. Yanlış doğru, yerli yersiz!.. Takdir sizin... Aynı doğrultuda yararı olur hüsnü kuruntusuyla iki anı gözlemlc bitiriyorum. Aziz Nesin'lc son kcz, zamanın Kıil tür Bakanı Timurçin Savaş'ın O'nun onuruna verdiği yemckle birliktc ol duk. O akşam söylcdiği şu tümcc bclleğime çakılı hâlâ: "Ölümü aklınızdan çıkarmaym hiç, ölümü unutmayan insan kötülük yapmaz." 2 Temmuz Sıvas olayının üstünden henüz bir yıl gcçmişti bunu söylediğinde. Yaşamı boyunca kendisinc onca kötülük yapılmışken, insanlara karşı kötülük adına sanınm ve umuyorum en küçük bir Ieke yoktu içinde. Olümdcn korkuyordu ama, huzur içinde öldüğünü sanıyorum. Saklısı gizlisi yoktu çünkü; içini güne sermiş bir sanatçı, oir aydınlık kişi, bir bilge... 1993 Torbalı Güz Şenlikleri'nde konusması yasaklanmıştı. Şenlik sonuna dek oradan ayrılmadı. Her etkinliği, her söyleşiyi izliyor, parmagını kaldırıyor, söz aldıktan sonra yarım saat konusuyor, adet yerini bulsun diye de sözierini bir soru ile bağlıyordu. Bir izlencede en çok bir saat konuşacakken, on etkinlikte beş saat konuştu. Aziz Nesin boşuna Aziz Nesin olmadı ki!.. Çalışkan, disiplinli, tutumlu, tutarlı, çağına ve geleceğe karşı duyarlı bir insan. Olümden ötesinin olmadığını bile bile, insanlığa hizmet etmeyi son nefesinc değin sürdüren bir sorumluluk örneği. Askerlik vc hapisane yaşamından cdindiği tek kazanımın disi|)linli çalışma alışkanlığı olduğunu duymuştum kendisinden... Aziz Nesin yarım yiizyıldır Türkiyc gündeminden düşmcycn, hatta gündem bclirleyen bir düşünür, bir eylem adamı, bir sanatçı. Sanatçıların eylemleriyle de toplumun önünde gitmesi sanınm daha çok Türkiyc'ye ya da Türkiyc gibi ülkelcre özgü bir olgu. Aziz Ncsin, sivri, aykırı, abartılı çıkışlarıyla toplum dinamiğini canlı tutmayı başardı. O'nsuz bir Türkiyc'nin üzerine ölü toprağı serpileccğindcn korkuyorum. ()'nun bıraktığı bunca yapıta, oluşturduğu savaşım gclcneğinc karşın hâlâ susacaksak, aptallığı hak etmiş olmaz mıyızr1 Yaşamı yaşamımıza örnck olsun. • SAYFA 7 inandığı doğrular Aziz Nesln inYunanlstan gezlsi: Soldan sağa. Yunanlı ozan Nlklforosvrettakos, Aziz Nesin. Panayot Abacı ve Dido Sotirlu. Aziz Nesin ve liyatro eksik kalan Nesin'in güncelerinc de, oyunları bağlammda dcginmiş oldu... Sayın Müjdat Gczen, "kendini aslında oyun yazarı olarak betimleyen" Ncsin'in, oyun olarak yazdığı yapıtların sahnedc tutmadıgını, oysa romanlarından vc öykülcrindcn sahneye uyarlananların "kapalı gişc " oynadıgını vurguladı. Onay'la çelişik bir durum sergiledilcr. Olabilir!.. "Aziz Ncsin'in Davalaıı vc Savunmaları" üzerine bildiri sunmasını istcdiğimiz Sayın Vcli Devecioğlu, (bu deyim kendisinindir) güncelliği ncdeniyle cczacvlcri üzerine konuşmayı ycğledi. Niçin olmasın?.. Eksik kalan kalır!.. Burada, çok iyi bir Aziz Nesin okurıı olmayan, ama "Aziz Nesin Cünleri" kitabını hazırlarkcn, tüm yapıtlarını okumuş kadar olan ben dcvreyc gır mcyi gcreksindim. 23 Ağustos 1961 günlü Vatan gazetesindeki habcrdcn yararlanarak bir "Aziz Ncsin davası"na dcğinmek istiyorum: Aziz Ncsin'in savaşımcılıfiı emekten yana koyduğu tavırda belirginleşir. Türkiye'de bugüne dek yazarlara ve aydınlara açılan davalar çogunlukla "solculuk" suçlaması yüzündendir. Yönetim crkini elinde bulunduranlara göre emeği savunan, emekçiden yana olan herkes solcudur, komünisttir. Bunun da yasal adı, "sosyal bir sınıfın diğer sosyal sınıflar üzerinde tahakkümünü tcsis etmek" için çalışmaktır. Yani emeğin gcrçek sahibi olan işçinin hakkını aramak, barışı, sosyal adaleti sağlamak için çalışmak suçtur! Aziz Nesin'in hüküm giydiği ve hakkında açılan davalar genelde emekten yana olması yüzünden ve yüzünün yumuşaklıgındandır!.. 1961 yılında yinc öyle bir nedenle görülmekte olan mahkemede şöyle demcktedir: "Evet tekrar söylüyorum, ben sosyalistim. Esasen bugün sosyalist olmamak için ya bilgisiz ya da dünyanın gidişatı karşısında görgüsüz olmak lazımdır... Memlekctimin mcnfaatini sosyalizmde gördüğüm için bcn sosyalistim. Atatürkçülük ilkclerine bağlı bir sosyalizm arzu cdiyorum". "Sosyalizmden ne anlıyorsu nuz.'" sorusunu da şöyle yanıtlar: "1 İnsanların sömürülmemcsini, 2 Hak cttikleri ve layık olduklan şekilde zenginliğin hakka göre dağıtımını, 3 tnsanların, yarın korkusundan uzak, huzur ve emniyet içinde yaşamalarını, 4 İnsanların hayata aynı koşullarla atılmalarını anlıyorum." Oysa devlct crkini elinde bulunduranlar, sosyalizınin hiç ılc böyle bir ckonomik ve sosyal dizgclcr biitünii olduğunu söylemiyordu halka. lşte Aziz Ncsin, gülmece estetiğinden yararlanarak, halkına do^rulan anlatabilmc yolunda kullandı sanatını. Büyük ço^unluk tarafından anlaşıldı mı, anlaşılmadı mı? O bir yana, ama halkının olması gcrcken vicdanı olduğundan kuşkunnı/ \ok Sayın Varlık Ozmcnck, "Toplumsal Eylcmci Aziz Nesin" başlıklı bildirisini, birkaç olaya değini uışında, "TürkiycAlmanya Kültür Eorumu" çalışmalarıyla sınırlı tuttıı. Aziz Nesin'in çalışmalarını başlattığı "Köktcndinciliğc Karşı Uluslararası Kurultay "dan öncc katılacagı ama katılmaya ömıü yetmedigi için orada okuyamadığı "Barış için Çağrı" bildirisini kitabımızda sunduk. Ozmenck'in dcdigi gibi "Aziz Nesin bundan sonra bu çağrıdır, insanlıgın sonsuz barış özleminde..." Sayın Demirtaş (Jcyhun, "Aziz Ncsin'lc TYS'li Yıllar" başlıklı bildirisindc, Türkiyc Yazarlar Sendıkası'ndaki çahşmalarıyla birliktc, başka mcslck örgütlcrinin kurulmasına yaptığı katkıları da anımsattı vc bir aydın olarak başka çabalarını... Sayın Ali Nesin, çocuk Ali'nin belleğinde kalan Baba Nesin'i anlattı bize. Dokunakh, incelikli bu güzel babanın anısı önünde saygıyla eğilerek... Sayın l'ikret Otyam'ın sunusunda, yine anılardan süzülen ayrıntılarla Aziz Nesin'in gazetccilik, yayıncılık çabaları yansıdı. Vakıf'la, Vakıf çocuklarıyla ilgili çabalarına, düşünce ve duyguları Barış İçin Çağrı Emekten yana tavır