Katalog

Aziz Nesin'in güncesi: Mum Hala şamöyküsü vc anılar nesncl dcğil öznel yapıtlarsa da, yazar bu yapıtlannda olabildi^ince nesncl olmaya çalışır. Oysa günce tutan yazarın nesncl olmak gibi bir surunıı yoktur gcncllikle. Güncc çok özcldir, kişiyc özcldir, başkaları okusun diye, bir gerçek ortaya çıksın diyc güncc tutulmaz. Dikkat edılirsc Aziz Nesin en kötü anlarında, kendini en güçsüz vc en yalnız duyumsadığı anlarda güncesinc başvurmuş. Dolayısıyla bu günceden Aziz Nesin'in özcl yaşamının bir fiyasko olduğu sonucu çıkarılmamalıdır. lilbctteki Aziz Ne sin'in cvlilikleri başarılı, mııtlu evliliklcr degildir^ her biri ayrılmayla sonuçlanmıştı. Ote yandan, cvliliklcrinin uzun sürdüğü göz önündc tutulunca, bu birlikteliklerin güncedc belirtildiğince mutsuz olmaması gerektiği dc anlaşılır. (ujnccdcn yola çıkılarak bunun tcrsi bir düşünceye varmak, hcm Aziz Ncsin'e hem dc birliktc olduğu kişilere haksızlık olur." Sanırım, Mum Hala'yı okuyanlar, kişileri suçlamak, bir yaşamı yargılamak yerine, aynı dili konuşamamanın, aynı düşlcri paylasamamanın bir evliliğin iki yanını da nırnalamasının hüznünü anlamayı seçccckicrdir. Aziz Nesin'in 19511971 yıllarını kapsayan güncesi, içerik bakıınından Aziz Ncsin'i yakından tanıdıgını iddia cdcccklcr için bilc sarsıcı ayrınıılar içcriyor. Her ya/dığımn nıükeııımel olma sı için uğraşan, yazdıklarının olümünden sonra da sanatın yarış alanında varolaca^ını bilmcnin sıkıntısını duyan, miikcmmcliyctçi bir yazarın tlcncmclcıı yanııula incinmcyc açık, anlaşılmak, scvilmck hatta korunmak istcyen çocuksu bir insanın dünyası. Çc\Tcsin deki hcrkesin dc böyle bir yanı olduğunu düşüncrek, kın duyıluğu kişilerden, iyilik cderck öç almavı düşüncn bir tür çagdaş crmiş. Bu iki ayrıntı da, çok yazan, yazdıklarına özen göstcrmediği sanılan, eleştirilerinde, hicvinde ve karşı çıkışlarında alaycı ve kırıcı bir anlatım bulunan Aziz Nesin imgesinc uymuyor. Onun bu yanı, üstündc çok durulmamış oyunları, mizah dısındaki öyküleri ve şiirlerinde yakalanabilir. Bence okur, Mum 1 lala ile birlikte onun bu türdeki kitaplarını, örneğin Çiçu'yu, Maçinli Kız İçin Bir Ev'i de okumalı. Bu okuma, mizahın gerçek anlamını, bir silah olarak kullanılma gerekçesini de açıklayacaktır. Aziz nesin'in yakınında yaşamıs olanlar onun "aşırı tutumlu", bir başka deyişlc cimri olduğunu bilirler. Kullanılmış kâğıtların öteki yüzünü kullandıöını vb. bilirlcr. Mum Hala'nın da böyle kâğıtlara yazıldığını ööreniyoruz, önsözden. Eski yazıyla cski ve yıpranmış kâğıtlara yazılmış notları, latin harflerinc aktarmak, bu aktarılanları, Aziz Nesin'in sürckli savunduğu yazım biçimine uygun düzenlcmck, acele not tutmadan ya da eski harllerin kimi sesli harflcre gerek duymaması gibi eski yazım özelliklerinden doğan yanlışları, belirli bir ansıtmayla düzeltmek, oldukça zor iş. M. Sabri Koz ve Düşün Yayıncılık yöntemleri bu ağır işin altından başarıyla çıkmışlar. Şimdi asıl zor iş okura tlüşiiyor. Bir yazan gazetc sayfalarına, tclevizyon programlarına yansıyan imgesi dışında tanımak için ycniden okumaya başlamalı. Tezclden." Aziz Nesin'in GüncesiMum Hala/ Eski YazıJan Akltiran M Sıihrı Koz/ Düyin Yayınalık/ 240 \ CUMHURİYET KİTAP SAYI 33 Sarsıcı aypıntılar Kapak konusunun devamı. '•* oyun yazmıyorsa, hekimlik, öğretmenlik, miincndislik ya da başka herhangi bir işi olduğu için, ayrıca edebiyatla uğraşmaya zaman bulamadığındandır." Aziz Nesin'in bu saptamasının doğruluğunu tartışmak gereksiz. Edebiyatın kendi kııralları oldugu inanışı bir yana "dilin kurallarından" söz edildiğinde bilc kimi yazarların tepkisini gördük, yaşadik, o zaman, sıradan okur yazarın kcndini bir edcbiyat yctkilisi görmesinde şaşacak bir şey yok. Aklına gelen bir konuyıı, tanıdığı bir yazara önermesinde, "Zamanım olsa yazacağım, ama hiç zamanım yok. Anlatayım da sana aman şunu yazıver" demesinde de, bir fcdakârlık duygusu bile sezilebilir. Çünkii, pck çok okur için, okuduöu kitabm güzelliği konudan kaynaklanmaktadır. Konuyu işlerken yazarın yaptığı planı, ona getirdiği bakış açısını kısaca yazarın üslubunu görmez. Aziz Nesin, andığım 19 Mart 1971 tarihli güncesinde bu durumun, edebiyata yüklediği sorumluluğu da açıklıyor: "Yurttaşın gözünde edcbiyat yazmak mektup yazmak gibi bişeydir. Nasıl her okuryazar mektup yazabilirse edebiyat da yazabilir. Edcbiyatın kendinden gclen bir uğraş dramı, edebiyat dilinin anadili olmasından ileri gelmektcdir. Edebiyat bir yurttaşın bildiği, yapabildiği, karışabifeceği bir sanat alanı sanılmaktadır. (Özellikle as kerler) Iştc kendi özünden gelen bir edebiyat dramı diyebileceğimiz durum yü/ünden, edebiyat öteki sanatlardan dalıa da çok ve dalıa üstün tekniklcri SAYFA 4 gereksinmektedır." Aziz Nesin (1915 6 Temmıız 1995), yayımladığı kita'p savısı ölüm yaşına dcnk bir yazar. Buna karşılık, yazdıkları üstünc yapılmış araştırma ve inceleme sayısının, özellikle Türkiye'de, yok dcnecek ölçüde az oldugundan söz edebiliriz. Edebiyatçılar Derneöi'nin 2930 Haziran 1996'da düzenlediği Aziz Nesin Semineri'nin vc bu seminer sonunda yayımlanacak kitabın bu konuda atılmış önemli bir adım olduğunu belirtelim. Nesin, güncesinde, yazdıklanyla ilgili degerlendirmelere ne kadar önem verdiğini bclirtmiş. Kcndi romanları, oyunları konusunda değerlendirmeler de yapmış. Kuşkusuz onun bu kcndi yazdıklarına ilişkin eleştirileri (otokritik, özeleştiri) onunla ilgili çalışmalar yapacaklar için önemli bir kaynak. Aziz Nesin'in günceleri yalnızca cserleriylc ilgili değil. Bir dc yaşadıkları, onu etkileyen olaylar ve yakın çevresindcki kişilerle ilgili dcğerlendirmclcr var. Bir bakıma onun güncelerini iki bölüme ayırabiliriz: 1 Aziz Nesin'in cdebiyata vc kendi escrlcrine bakış açısı, irdelediği konular üzerinc başka yazarların yazdıklarından örnckler aldığı, kcndi yazacakları için planları ya da konuları notladığı bölümler. 2. Yaşadıkları olaylar karşısındaki duygularını, kırgınlıklarını yazdığı, yakın çevresini clcştirdi^i bölümler. Aziz Nesin Cîüncesi'nin aslına uygun basımı, bu iki ayn bölümlenmcyi içermiyor. Yazar bu günccleri nasıl notlamışsa, o biçimdc günümüz yazısma aktarılmış. Aziz Nesin'in bu günceyi yazarkcn kııllandıgı yazı türü "eski yazı" Blr Yazarın Güncesi va da daha doğın bir tanımlama\ l.ı Arap Hartktı ()nun bu yazı tıı rünü bir tür stcnn olarak kullandığını da biliyor yakınında olanlar. Bu yazıyı kullanarak, bir tür gizlilik saölamak isteği de düşünülebilir elbet. Ancak böyle bir gizlilik isteginde, başkalarının onun kırılgan duygularını zamanından önce öğıenmesinden bir kaçış var olsa gerck. Bir inciltilmeme isteği, özsakınım Aziz Nesin'in, özel yaşamlarıyla ilgili notlarının bir bölümii sıradan okur için fazla açık sayılmaz. Belki kitabın ikinci basımına, yazarın ailc kişileri için bir çizelge konulması gerekir: Ilk cşi, ilk cşinden olan çocukları, ikinci eşi, ikinci eşinden çocukları, yaşamının büyük bir bölümünü paylaştı'gı kadın arkadası vb. gibi. () zaman, Aziz Nesin'in, kendisine "senin gibi insanlar, idealleri için her şeyi göze alanlar, hiç evlcnmemeli" denildiğinde, duyumsadıkları daha iyi anlaşılabilir. Ancak, Mum Hala'nın yayımcısı olan Ahmct Aziz Nesin, Aziz Nesin'in bir dönem yakını olmuş kişilcrin bu güncc yüzündcn incinmcsini istcmiyor. Aziz Nesin'in bu güncelerlc yanlış tanınmasını da. Bu durum, Düşün Yayıncılık adına yazdığı önsöz'dc dc beliriyor: "Cîünce ncrhangi bir gcrçeği göstermck için tııtulmaz. Cîünce bir özyaşamöyküsü, bir anı dcftcri dcğildir. \ lcr nc denli özya Insanları incitmemek