Katalog

ynrstın, hüyük \trıyı blalıç'te halık ekmek yiyen uçarı bir çocuk olarak algılıynrsun Konuşaltm hıraz hunları Halklar her zanıan kardeştir. ünları birbirine kırdıran egemen sınıflardır. Siyasal iktidarlardır. Müziğin evrenscl dili de kardeştir. Barış vc dosrhıkla örülmüştür. Bu yüzden, şarkılarımızı birlikte söyleyelim, kardeş kalsınlar. Emegin çalınmadığı bir dünya özlcmini yenileyelim. Çünkü suyun öte yakasmda da solgundur halk çocukları, bu yakasında da. "Göğsütnüzden kuştar uçar kardeşliği getirir". "Itrî'yc Gazcl"e gclince; Yahya Kcmal'in "İtrî" şiirine göndermelcr içcrcn bu şiir, farlclı bir bakış açısıyla yazıldı. Yahya Kcmal, Itrî'yi Osmanlı'nın görkemli saltanatının yetiştirdiği bir deha olarak gösterir. Ben onda bir halk çocuöunun dehasını gördüm. "Itrî'yc Gazel' çok sevdigim bir şiirim. Büyük yetenegV alçakgönüllü birgazel, nairliği bcllekten silinmesin! Bu şiirlcrde, bir de büyük bir utnut suzluk, mclankolı vc huzun var Hvet. Elc aldıötm mü/.İ!>ycnlerin yaşamlarındaki trajik yanlar ve büyük acı lar umutsıı/. bir hüznü besliyordu. Ka çınılmaz bir şeydi bu Umutsıız hüznü, dilin inceliklcri vc gazcllcrin bağımsız biçimi içinde yitirmeden bugüne taşı maya çalıştım bcn. Lirizmin gücü imdadıma yetişti. Elbet bir ycti sorunıı bu Yitirilmiş şeylerin arasında dolaşmanın sevinci. Gazellerden tat alabılmek ıçın muzik, larıh ve şiır bılgisı gerckli midir? Ben okurııma şıınu (ineririm: Nesııclcrin, olayların, ınsanlann görünüşleriyle yctinmeyip ötesini görmeyc çalışsınlar. Somut sandığımız bazı şcylcr s«nıut değildir. Yaşamın nabzı bazcn kü çük ayrıntılarda gizlidir. Ayrıntıların tadına varabilmck icin müzik, tarih, felsc fe gibi çok şcyi bilmck gcrckir. Yalnız okur için de^il. Bir şair de fclscfc, tarih, müzik gibi kültıırcl alanlarla donanımlı olmak zorundadır. "Taş Plak Cjazelie ri"nden tat alabılmek için dc elbct bir ön bilgi gcrcklidir. 1964'tc 40 bin Rum'ıın sınırdışı edilişini bilmeden "Sürgün Ablalar Cazeli"ni okumak belki sadecc şiirsel bir tat almanızı saölar. Ulusal Kurtuluş Savaşı'nırı hakhtıöını bilmeden, mübadele döneminin büyük acılannı, gurbct acılarını kavrayamazsınız. "Düşbozumu Clazcli"nin tadına varabilmek için "Yok yere bizi savaşa sürdüler, yurtsuzluğu, ayrılığa Ah güzel Roza'm bu yiizden kederli sesin ölümsüz'c kalır" dizclcrinin arka sındaki tarih bilincini kavramanız gerckir. Otc yandan, bütün yasjamınızı banacaksınız dünyanın içine. (îüzellik nerde, ona sarılacaksınız. Yaşananı kavrayıp çirkinc muhalif olacaksınız. Tam burada çağda$ Turk ^lirtntn evrensel olamayı^ımn nedenim dıl cngeliyle açtklayan görüşlere gelıynrum Bir dc Batı ^iirınc öykünmektcn ^ıtrımtzın ev renu'l bir nıtclıg'ı (dmadıgım imc sürcn görü^lcr var. Şiırimizın dünya jtır pratt gıne katılabılmeu ıçın ncler yapılabılır'' Bcn Türkçc'nin bir engel gibi görül mesini doğrıı bulmuyorum. Nâzım CUMHURİYET KİTAP SAYI 287 Ilikmet, şiirlerini Tiirkçe yazmadi mı.' Hcr şair kcııdi dilinin içinc douar. Şiirin dılle bir yapı kıırmak olduğunu söylcmck bilc lazla. !jair kcndi uiliylc varolur, dili etkiler, değiştirir. Dilimizi uluslararası şiir pratiğine katılamamanın engeli gibi görmek bence yanlış. Başka nedenlcr aramalı. Bcncc, günümüz şiirinin kültürel kimliöi yoktur. Birkaç şairimizi dtşta tutarak söylüyorum. Günümüz şairi nerde durduğunu, hangi kültürel ortamın tnirasçısı oldu ğunu araştırmadan, kültürel iklimi algılamadan şiir üretiyor. Dokunduğu her şey şiir oluyor. \ Icr yıl yüzlerce şiir kitabı ya yımlanıyor. Bir şiir erozyonu bu. lçlerin de bir yapı bütünlügü, biçim ve izlek bütün sclliği göstcrcn şiir yok. Melih Cevdet Anday'ın Yağmur Altında adlı yapıtını ayn tutuyorıım. Ânday, evrcnscl izlcklerle çok genç bir şiir yazıyor nâlâ. Çağdaş şiiriınizin Batı şiirine öykünmektcn cvrcnscl nitcliğinin olmadığı görüşü dc yanlış bence. Şiirin evrensel niteliğini, akışkanlıöını, üstclik etkilcşimlcrle zengin leştiginı kim yadsıyabilir? Ben Nezval, Aragon, Ncruda, Lorca, Desnos, Rilke, Kavafis, Seferis ve Ritsos'un siirini tanımadan üretilen şiirin evrensel nıtclığinin olamayacağı görüşündcyim. Türk'ün aşk, ölüm, mutlulıık, mıırsu/luk gıbı evrensel izlcklcr karşibinda bir Fransız'dan, bir Rum'dan farklı bir davranışı olabileceğini söyleyebilir misiniz? "Manos Hacidakis'e Gazel"ın son ıki dizesi sanırım sorunu/u yanıtlar nitelikte: "Gün güzel battı. Ay nc kiistii nc öyle kaldı Insanın macerası Hacidakis her yerde hep aynı". Şairin durduğu ycri, coğrafyayı, Î kültürel mirası çok iyi araştırmadan üreteceği şiirin bir kimliğinin olacağını sanmıyorum. Kültürel kimliğini izlckscl boyuta ulaştıran, dünya şiirinin kaza nımlarını kültürel kimliğiylc kaynaştıran şairler rahatlıkia dünya şiir pratiği ne katılabilirler. Cîerisi iyi bir tanıtım ve iyi bir çeviri işi bence. 2000'It yıllara dnğru ^lirımızın dılı mcdyanın dtlıylc kuşatılnıış durumda Şiir adları, kitap adları bunun gchtergat Şiir dilını nasılkoruyabdırız') Şiir "tüketime" teslim olmayan konumunu sürdürüyor. Mcdya, özellikle görsel işitsel medya şiire düşman. Çün kü onu sindirip uysallaştıramadı. Ama Tiirkçe'yi bozarak medyatik deyimler, tümceler, sıfatlar uretti. Medyada çalııan, mesleği iletişim araçlan olan şaircr, mcdyanın dilini şiire taşıdılar. Reklam scktöründc calışan şairler dc bu sii reci hızlandırdılar. Dilimız açısından olumsuz bir gelişme bu. Dili korunıak, Türkçc'nin el değmemiş koyaklarına ulaşmakla mümkün. Bu da kültürel kimliğimizi özümlemekle gerçekleşebı lir. Diiscl dcğcrler kültürel köklcrimiziıı içindedir. "7îj| Plak Cıazclleri"ne dönelim Şıtr azginizde nereye koyuyonunuz bu kı/abtmzı? Şiir çizgimde çizgi dışı bir kitap. Klasik ya da yeni klasik şiirler toplami; izleksel bütünlüğü olan. Bu bütünlü ğün sağlanmasında bclge, bılgi, kaset göndcrcn Muammcr Kctcncoğlu'na, Mustafa Başarslan'a, Işık Kansu'yn, Gültekin Emrc'ye, kitabın tasarımmı ve yayımlanmasını üstlenen Seyyit Nezır'e tcşckkür cdiyorum. • Taş Plak Gazelleri / Ahmel Ada / Broy Yayınları / 112 \ Kitabın hazırlanmasında Muammer Ketencoğlu, Mustafa Başarslan. ışık Kansu. Gültekin Emre ve Seyyit Nezlrln büyük katkıian olmus "Tas Plak Cazelleri" üniu Rebetlko ustalarının fotoğrafianyla da desteklenmlş. ustteBeiiu ve venltsarls, 1948 yanda isePotosldls. bellu, Papayuannu: 1952. SAYFA 13