Katalog

malıyım, o da çok modern olmasına karşı, miizigini çok severim. Hcnıen henıcn hiiliin kilaplarınız sineınaycı uyarlandı. Siz de hazı senarvolar yazdıntz. Yazınızda da birçok filnı tck/ıigi kullanıyorsumız. Sinemayla ilişkiniz nasıl? Sevgincfret ilişkisi santrım. kimi yanlarını severim, kimi yanlarından nefrel ederim. Hollywood'dan pek hoşlanmaın. Orada da ahlaksal açıdaıı kimi büyük fılmlerin çevrildiğini kabul cdiyorum. Ama beııce, Hollywood Amerikan ki.sjliğindeki zayıflıkları açığa vuruyor. Dünyadu sık sik yaptıklarının ahlaksal kötü sonuçlarını, kötülükleıini anlamıyorlar. Ucıız Hollyvvood filınlerinde, korkarım bu çok bclirgin. Beıı hepsini, hatta kimi eski Almaıı filmleritıi bile seviyorum. Türk filmi Yol'u çok beğcndiğimi de belirtmeliyim. Bcnce, Avrupa sineması çok daha insancıl. ller ne kadar Anıerikalılar da siirekli daha insancıl olmaya çalış.ıyorlarsa da, lıcr nasıl.su onlannki mekanik olııyor, özel işlemc tabi tutıılmuş ekmek gibi. Ozcl işleme tabi tutıılmuş, mekanik olarak yapılmış, karılmış ve piş.irilmiş ckmeğın ne olduğunu bilir misin? Paketlenmiş. ekmcktir. Bana edebi araşlırrııacılar tarufından fazlasıyla incelendiğmizi de söylediniz. Onlurın sizin üzerinize vazdıkları çalışmakır hakkında ne düşiinüyorsunıız? Öncclikle, birçok Amerikalı buıaya gelir gelmez "Edebi araştırmacılardan ncfrct ettiğinizi biliyorum." diyor. Rdebi araştırmacılardan ncfrct ctmiyorum. Ama bugiin birçok araştırmanın gerçekte Amerikalı akademisyenlerin puanını kazanmak içın yapılan boş, şeyler olduğunu düşünüyoruın. Biliyorsun, kitap yazınca mcsleki kariyerlcrindc altı puan kazanıyorlar, bir sürü böylc saçmalık. Kısacasi, zorunlu şeyler değil yaptıkları. Ama gerçekten iyi elcştirmenlere büyük saygı besliyorum. Insanı, başka yazarlar, yazım ve felsefe üzcrine düşünmcye itiyorlar. Şu sıralar gelişcn yeni akıma, yapı açımlamaya (deconstruction) biraz sempati duyuyorum. Bunu 1%0'dan sonra Fransızlar yarattı sayılır. Alıs.ılmıs. Fransızlıklarıyla, şimdi "Yeter artık bunu istemiyoruz." diyorlar. Böyleee de, Amerıkalılar devralıyorlar. l.n önemli yapı açımlamacılar Amcrika'da bugiin. Bııııa da yarı yarıya katılıyorunı. Yazarın öncnıini azaltmaya çalı^ıyorlaı, "Her yazı aslında bır takîittir, daha önce söylcnmiş şeylerin bir tekrarıdır" görüşünü savıınııyorlar. Kimileriysc "Ya7imda önemli olan yazat değil, okurdıır." diyor. Kimileıi de yazarları be.ş para etmez. değersiz şeylcr gibi dışlamayn calışıyorlar. Beıı buna ınanmıyorum, Ingilterc'de kımsc ınanmıyor. Çok çok az lııgliz yazarın yapı açınılaınaya geıçeklen inandığıııı sanıyorunı. nınan bir Tiirk romanı, kadın vc erkek Türk romancılarının çıkacağını da uıııuyorum. Kadın ve erkek. degerli vazarlanmız var. Çevrilen hirkaç kiıahı cn kısa zamanda göndeıvceğim. Önccki sorumım amacı. vazıııızın derindcn tfelen ıçsel bir vazı oldııgıııııı vurgulumuktı, beıı kişi.sel olarak yapılınızın. yazıldıgı ilk giinkii kadar taze oldııguna inanıvonım. Bunu söylemene sevindim. Umarım öyledir. Çok veni olduklanna w ıızıın zaman etkilerini sürdüreceklerine inanıvonım, {iiııkii insaııın lemi'l içsel benliginden söz cdiynrlar. Bu da yıllaıia, onyıllaıia dı'gi^emcz. Ln azından amaçları bu. Son olarak. hııgiin Fonles. Ftnvles hakkııula ne düşünüyor'.' Her zaman kcndim için bir giz olnıuşumdur. Insanın kendi için bir giz olmasının, kendi hakkında her s.eyi bilnıesınden daha iyi olduğunu düs,ünmüşiimdür hep. Az öııce söylediğimc karşın, insan kendini asla bütüniiyle tanıyamaz. Oı^arda bahçedeki dogadır bu; her giiıı bir yolıınu bulup, kimi kızlar gıbi, beni hayrete dü.'jürcccğini, aldatacağını, alaya alacağını, biiyiileyeceğini biliyorum. Ne olduğuınu, kim olduğumu. ne yaptığımı tam olarak bilemediğim sürece kendimi çok daha mutlıı hissediyorıım gerçekte. Sonunda diinyada ne yaptığını bilmeınenin, ınsanoğlunun yazgısı olduğunu düşünilyorunı. Sonunda insan kendi ıçın bır giz olmalıdır. Saııınm bu sörlcşiyi bilirnıek ıçın cn güzel sözler bunlar. Çok leşekkürler. Fransız Teğmenin Kadını'nda sanat ve hayatın kurgusal niteliği OYA BAŞAK ovvles'un ^a^ırtıcı yanılsamalar ve lıikuye ıçınde hikâyelerle dolıı bir önccki romanı Küyiuü'nün tersinc Fransız i'egmenin Kadını olayların kıonolojık bır biçmide, bir Viktorya dönemı romanı tarzında bir anlatı yapısına sahiptiı. Fovvlcs romanda bclgeİere dayanaıak Viktorya dönemindeki bilim, siyaset, ekonoını ve toplıımsal adetlere ili^kin lai'tışnıalaıa yeı veıiı. Fransız Teğmenin Kadını Viktorya döncmınc ılı^kın geni', kap Belki hurada yapı tıçınılıııııamıı post sanılı bır aıa^tırma yapılarak yazılmı^ olmudernizmin bir paı\a\ı oldtıgunıı açıklcı mastnın ötcsindc üslup açısından da Vıktoryen loınanm e^siz bir parodısıdır ve maıııda uırar olabilir. okurun Viktorya dönemı edebıyatıyla bellı Postmodernizm, evet. Ayrıca Yapısalcıbır taniîjiklığı olmasını gercktirır. Yazarın hk da. Dıckcns vc Thackeray tarzı müdahaleleri Türk okurlan sizi taıuınava birazgcç vc yorumları. aııa öyküye paralcl gıden başladılaı; utıız vıl kadar tfty. efendiu^ak oykülerı. gazetelerde tet'rika F.vet. cdilcn Vıktorycn ronıanlarda olduğıı gibi Acabu höylcsiiH' bir gccikmc kilaplan bölümlerin merak uyandıracak bir yerde nızdaki içcrik vc aıılanıı ctkilcr ıııi? kesilmesi gibi uıısurlaı romanın bu parodı Hayır. 2094 yılında da, kitaplarınıda niteliginı vurgular. Mctındc yinc Viktorya lıâlâ gerçek deger bıılunaeajîını umuyodönemı cdcbıyatına özgü bir söz dagarcıgı rıım. Hâlâ bir tele basacaklarını ve okurun kullanılır (ieorgc Eliot gibi Fovvlcs da sık zihnİMcle bir yerlere dokıınacaklarını uınusık belgelere ba^vurur vc bölüm basjarmyorum. Ayrıca yakın zamanda daha iyi ta F dakı epigratlarda vcya dipnotlarda döncmc ilışkin çcşitli bilgilcr vcrilir. Her bölümün ba^ında önde gelen Vıktoryenlerden (lennyson. Hardy, Arnold gibi edebiyatçılardan ve gelecek yüzyıla giden yolu işaret cclen iki diiijLinür olarak Darvvin vc MaıVlan) bir ıki alıntı yapılarak o bölüınde yaratılacak atmosfer okura sezdirilir. Walter Allen şöyle der: "Fransız.Teğmenin Kadını son derece sağlam bir dokusıı olan larilısel bir roman bır yonüyle de. Fovvlcs yiizyıl önccki Ingılız hayatının kans.ıklığını, cntclcktücl karıı>ıklığı. entelektiiel karı^ıklıgı, sınıfsal kaıışıkhğı, sınıflardaki vc iklidardaki kaymayı ve bütün bunlarııı insanlann hayallarında tcmcl rol oyııayan varsayımlar üzcrınde yarattığı etkilcrı yeniden canlandıııyoı. Ciddi bir başarı bu."'l Ama Fovvlcs'u biraz olsun tanıyanlar bılc kitabın Viktorya döneminin yeniden canlandırılmasından ibaret olmadıgını, ya/arııı amacınınsa Viktorycn roman formunun taklidını yapmaktan öte bır şcy olduğunu takdır edcccklerdir. Paııl Edvvard (iray kıtap hakkında yazdığı yazıda şunları söyliiyor: "Fraım/ 1'eğıncnin Kadını Viktorya dönemı edebiyatının mütevazı bir taklidi gibi görünüyor. Taklit gerçekten dc tatmin cdici, insana anlatısal gevezelikten ve Dıckensvari melodram anlayışından duyulan (ve avangard romancıların miiritlerinin yarım yüzyıldır okurlan uzak durmaya çağırdıkları) türde satlıktan uzak bir haz vcrıyor. Ama roman avangarlların standartlarının farkında ve bu standartları bılinçli olarak dönüştürüyor; bu anlattığım sıradan bir lıikâye degil, diyor anlatıcının sesi. kurnıacanın hakikati içinde külturel kargaşa olgıısunu araştırıyorum bcn.'"2 Bir ba^ka deyıs,le, lovvles IX67'da geçen, ama Viktorya döneminin çökiişüyle bağlantılı olan ve bu döncmin sonucu olan modern çagın başlangıcına bakabılmck için 1967'nin duyarlılığı ve tcmposuyla anlatılan bir hikâye »unuyor bize. Sö/üıuı ettığinı duyarlılık Viktorya döncmınden olduğu kadar Breclıttcn, Prou.st'tan vc komünizındcn de haberdar olan ve birçok anakronızme bas.vurarak on dokuzuncu yüzyıl ıle yirıninci yiizyıl arasında sürcklı birtakım kıyaslamalar yapıp ko^utlııklar bulan bir duyarlılık. Kaymond Sokolov bu konuda ^unları söyliiyor: "Fovvles'un anlatıcısı Fıcud'u, vaıoluşçuluğu ve Marshhall McLuhan'ı bılcn modern biıi. Fovvles tarihscl açıdan gelişkin CUMHURİYET KİTAP SAYI 297 SAYFA 6