Katalog

Yaqui Kîzılderili Büyücüsü Don Juariın Yeni Öğretileri lxtlan Yolculunu ILHAN GUNGOREN | u kitabın yazarı Carlos Castaneda, Lps Angeles'teki California Üniversitesi'nde Ant[ ropoloji dalında doktora öğrencisiyken, Meksika'nın Sonora bölgesindeki Kızılderililer tarafından kullanılan peyote gibi birtakım halüsinojenik bitkiiere ilişkin bilgi devşirdiği sırada yaşlı Yaqui Kızılderilisidonjuan'latanıstı. Castaneda'nın ilk kitabı olan Don Juan'ın Öğretileri Yaaui Kızılderililerinin Bilgi Yöntemi, bu iki insanın usta ve çömez olarak birlikte geçirdikleri ilk dönemin öyküsüdür. Ikinci kitabı Bir Başka Gerçeklik ise bu öykünün devamıdır. Ne ilginçtir ki, Castaneda'nın birinci kitabı, ona California Üniversitesi'nden bir doktora kazandıran tezin ta kendisidir. Bu iki kitap gizemci bir yazar olan ve şu yıllarda James Joyce'un Ulysses'ini Türkçe'ye kazandırmaya çalışan Geştalt Terapisti Pedagog Nevzat Erkmen tarafından çevrilmiş ve Yol Yayınları'nca yayımlanmıştı. Nevzat Erkmen, okuriarının yoğun isteği üzerine, üçüncü kitap olan Ixtlan Yolculuğu'nu, kendi yayınevi olan Söz Yayın'ca yayımladı. Birinci hamur kâğıda basılan 305 sayfalık bu kitabın yirmi bölümünün her biri, Kızılderili desenleriyle süslenmiş. Carlot C«lcn<a> UtTLAN YOKIHUGU v»arlos Castaneda'nın ilk kitabı olan "Don Juan'ın Öğretileri Yaqui Kızılderililerinin Bilgi Yöntemi", iki insanın usta ve çömez olarak birlikte geçirdikleri ilk dönemin öyküsünü anlatıyordu. îkinci kitabı "Bir Başka Gerçeklik" ise bu öykünün devamıydı. Nevzat Erkmen, üçüncü kitap olan "Ixtlan Yolculuğu"nu, kendi yayınevi olan Söz Yayın'ca yayımladı. Melih Cevdet Anday şunları söylüyor: "Genç bir bilgin, büyücü dünyasının kendine özgü gerçekliğine sızmay a çalışıyor. Bunun uyandıracağı tepkileri tasarlamak hiç de güç olmasa gerek. Time dergisi 1973 martındaki bir sayısında konuya büyük yer verdi. Time dergisindeki yazıda Carlos Castaneda'nın don Juan'ı bulması Dante'nin Beatrice'i bulmasına benzetilmiştir... Carlos Castaneda bilgeliğe erdikten sonra artık çeşitli bitkilerin büyülü gücüne gerekseme duymadan bu herkese açık olmayan gerçekliği görebiliyordu. Yeter ki sadece gözleriyle görüp aklıyla kavramakla kalmasın, By Yaqui Kızılderilisi olan Don Juan'ın bilgelikleri yalnızca Zen, Geştalt ve Taoculuk gibi öğretilerle iç içe olmakla kalmıyor, bize dünyanın gizlerini açacak olan yepyeni görme yöntemlerini de öğretiyor. Ixtlan Yolculuğu'nun ilerleyen sayfalarında, donJuan, büyücülük sanatını aktarmak amacıyla seçmiş olduğu çömezi Carlos Castaneda'ya, bu dünyayı farklı bir gözle görebileceği birtakım alıştırmalarvermektedir. Gene de, bu kitabın en ilginç yanı ve kuşkusuz Doğan Cüceloğlu'nun, lyi Düşün Doğru Karar Ver (Sistem Yayıncılık) adlı kitabının girisinde: "Ozellikle yararlandığım yazarlar ve kitaplar şunlar: Castaneda'nın Don Juan Öğretileri: Yaqui Kızılderililerinin Bilgi Yöntemi..." demiş olmasının ve Castaneda'nın öbür kitaplarını kaynak olarak göstermesinin nedeni, içerdikleri psikolojik öğretilerdir. Geştalt Yaklaşımı'na koşut olarak, Ixdan Yolculuğu'nda don Juan, Carlos Castaneda'ya insan bedeninin, "düşünce"nin S A Y F A 1 2 yardımı olmaksızın bu dünyayı nasıl dolaysız olarak algılama yeteneğine sahip olduğunu ve bedenimize (toplam organizmamıza) güvenmenin en akıllıca yöntem olduğunu göstermeye çalışmıştır. Zaten Geştalt Terapisi'nin amacı da, yabancılaşmış, robotlaşmış insanın, kendi içinde gömülü (ama yaşayan) çocuğu (yani, meraklılık, araştırmacıfık, yaşama sevinci, coşkunluk, yaratıcılık ve tüm potansiyelimiz) yeniden duyarh ve diri bir duruma getirmek ve büyüme sürecini yeniden başlatmaktır. Cumhuriyet'te (23 Ocak 1981) yayımlanan "Bitkiler" başlıklı yazısında bütün vücudunu bir algılayıcı olarak kullansın." Zen'le, gizemcilikle, Geştalt Terapisi'yle, anlambilimle, meditasyon yöntemleriyle yoğunca ilgilenenler, yaşamsal öğretilerin heyecanlı bir roman gibi sergilendiğini görecekler Castaneda'nın kitaplarında. Don Juan, olağan (tonal) veolağandışı gerçeklikleri (nagual) anlatıyor. (Tonal ve nagual Aztek dilinden sözcükler.) Olağan gerçeklik, hepimizin bildiği, adlandırabudiğimiz ner şeyi içe ren gerçekliktir. Toplumsal uzlaşımların gerçekliği... Büyücülerin gerçekliği var bir de: Olağandışı gerçeklik. Felsefeci ruhbilimci Sam Keen, Psychology Today dergisinin aralık 1977 sayısında yayımlanan, Carlos Castaneda'yla yaptığı röportajında şöyle anlatıyor tonal ile nagualı: "Her bireyin, bir toplumun ya da bu dünyanın iki yanı var. Tonal, toplumsal kişiliğimiz ya da benliğimizdir. Doğumla başlar, ölümle biter. Tüm bildiğimiz, adlandırabudiğimiz şeyleri, olağan dünyamızı oluşturan ner şeyi içeren bir adadır bu tonal. Nagual ise bu adayı çeviren varlık denizidir. Benliğin ve gerçekliğin, sınırı olmayan, adlandırılamayan boyutudur o. Yer yer sezebiliriz onu, ama tanımlayamayız." Don Juan, alışılmadık sezgileme yöntemlerine başvuruyor nugaıı bulmak için: Içsel söyleşilerini susturuyor, düşlerini büinçli olarak denetliyor. Uyanıkkenki âlemle düşteki âlem yer değiştiriyor. Çuan Zu'nun dediği gibi yani: " Dün gece düşümde bir kelebek olmuşum. Düşünde kelebek olduğunu gören bir adam mıyım ben?.. Yoksa, düşünde adam olduğunu gören bir kelebek miyim?.." Kimilerine göre don juan Matus, Carlos Castaneda'nın bir uydurması. Berbat bir durum. Koskoca California Üniversitesi'nin anlı şanlı antropoloji profesörleri hayal ürünü bir araştırma tezine mi verdiler o doktora diplomasını? Çok şey söylendi bu konuda, salt bu konuyu işleyen kitaplar bile var. Don Juan yaşamıştır diyenler de var, buna inanmayanlar da. Ama gerçekte Castaneda'nın kitaplarında bol bol sergilenen bilgelikler ilgilendirmeli okuru; don Juan'ın varlığı ya da yokluğu, Carlos Castaneda'nın kişiliği değil. Şunu diyor Amerikan Psikolojik Araştırmalar Derneği araştırmanlanndan Chester F. Carlson:" Güçlü bir yazar olan Castaneda'nın bayağı mucizeler düzmekten kaçınarak, uğraşına yaraşan yolda ilerleyecegini umanm. Eğer bir gün California Universitesi, "tonal" yükümlülükleri gereği, Castaneda'ya antropoloji dalında verilen doktorluk ünvanı konusundaki yanlışını üstlenirse, buna karşılık Castaneda'yı, Amerikan yazınına yaptığı değerli katkılarından ötürü bir onursal doktorluk ünvanıyla ödüllendirmeli ve "nagual"a olan derin saygı borcunu ödemelidir." • Ixtlan Yolculuğu / Carlos Castenada / Çeviri: Nevzat Erkmen /Söz Yaytn/ 304 s. CUMHURİYET KİTAP SAYI 236