Katalog

İLKNURİGAN ans Magnus Enzensberger, savaş sonrası Alman edebiyatında yeni bir şiirin haberciliğini yapan genç edebıyatçılar arasında öne çıkan ve dönemi sarsıcı bi çimde ctkileyen bir kişilik olarak anılır. Enzensberger, 1957'de"Kurtların Savunması", 1960da "Taşra Dili", 1964'de "Körler Alfabesi" adı altında üç şiir kitabı çıkardı. Enzensbergcr'in şiirleri, içerdikleri sert toplumsal eleştirisiyle savaş sonrasında Almanya'mn yaşadığı yeniden yapılanma döneminde neredeyse dcvrimci bir eylem etkisi yarattı. Uzun bir aradan sonra dördiıncü şiir kitabını 1971'de yayımlayan Enzensberger aynı yıl H Enzensberger' in romanı, anarşist lider Buenoventura Durruti'nin yaşam öyküsü çerçevesinde İspanya İç Savaşı'ndan bir kesiti belgelemekte. Yazar, kitabını "ropörtajlardan, konuşmalardan, söyleşilerden ve beyanatlardan oluşan bir kolaj" olarak tanımlıyor. ger, kitle iletişim araçları karşısındaki tutumunu Kursbuch'un 20. sayısında şöyle ifade ediyordu: "Tarihsel açıdan bakarsak yazılı edebiyatın ancak son yüzyıUar içinde baskın bir rol üstlendiğini görüyoruz. Kitabın egemenliği bugün artık sadece sınırlı bir dönem sel yazarıyla birlikte burjuva romanı tasiiye eden bir roman olduğunu söylüyorlardı. Ancak Enzensberger'in eseri karşısındaki tutumunda yanıltıcı bir eda yoktur. Kitabın kapağında yazar olarak kendi adı basılı olsa da, kitabın sonunda Enzensberger geri planı Hans Magnus Enzensberger ve "Anarşinin Kısa Yazı" Anarsizmin kacan sansı gibi görünüyor. Öncesinde, edebiyatın sözel oldıı ğu, karşılaştırılamayacak kadar uzun bir geçmişi var, şimdiyse kitabın yerıni, eğilimi iübarıyla herkesi konuşmaya ilen elektronik medyaların çağı alıyor " Yazarın, burada s.özünii etmek islediğimiz, 1972'de ilk kez Shurkampf yayınevinin bastığı ve Türkçesi kısa bir süre önce Ayrıntı Yayınları'ndan çıkan "Anarşi'nin Kısa Yazı" adlı romanının tamelinde de teknik açıdan belgeoelin ve televizyonun imkanları kullanılmış. Romanın mal/emesi, hem ön araştırma/ belgeleme, hem de değerlendirmevekurgulamaacı sından yazarın Batı Alman „ n ı rf< ı • •• i edebiyal hakkındaki düşüncelerini şöyle ifade etmişti "Edebiyat benim için asla en önemli şey olmadı. Yaşamımda edebiyat hiçbir zaman en önemli yeri almadı ve umarım bundan sonra daalmaz." Enzensberger'in, değişik alanlara yayılan kesintibiz üretkenliğinde belki de edebiyat karşısındaki bu mesaleli tutumu da bir etkendir. Hans Magnus Enzensberger, şiirin yanı sıra yayıncılık, çevtrmenlik, öğretim görevliliği, basın yazarlığı, te'levi/yon ve radyoculuk alanlarında da etkin bir kişiliktir. 1955'57 yıllarında Gııncy Almanya Radyosu'nda Allred Andersch'in yönettiği"RadioEssay"programınınredaksiyoıı ekıbindeydi. 1957'den 1960'a k.ular ABD, Meksika, Norveç ve İtalya'da kaldı. 1960/61 yıllarında Frankluıt'ta Suhrkampl yayınevinin yöneticiliğini üstlendi. 1963/64 yıllarında SSCB'de ve Ortadoğu'da yaptığı ge/.ilerden sonra 1965'e kadar Frankfurt Üniversitesi'nde Poetik kürsüsünde misafir profesör olarak ders verdi 1965'de Rerlin'e taşinarak "Kursbudı" adlı dergiyi çıkarmaya başladı. Yayin dünyasında etkin vetutarlı hir yer edinen Kvırsbuch'un yöneticiliğini on yıl sonra 1975'de devrederekdergiyleilişkisinikatkıdabulunanlardan biri olarak sürdürdü. 1980'de "TransAtlantik" adlı dergiyi kurdu ve '82ye kadar kadrosıında kaldı. 1985'den beri de 6(Vın üzerinde sayı yaulaşan"AndcreBibiliothek"içıkartıyor. Ancak Hans Magnus Enzensberger aynı yıllarda radyo ve televizyonla da yakın bir ilişki içindeydi. EnzensberCUMHURİYET KİTAP SA VI 1 5 9 Durrutı cıraklık yıllarındd ( 2 sırada, ortada) Radyo 1 elevızyonu ıçın nazırladığı "Dumıti". Bir Efsanenin Biyografisi" adlı televizyon belgeselinin malzemesiyle iç içe geçmişür. Bu anlaında, Enzensberger, kitap yayımlandığında pek çok eleştiriye de hedef olmuştu. Kinıi eleştirmenler, kitabın roman adı altında yayımlanmasının doğru olmadığını, "Anarşinin Kıza Yazı"nın olsa olsa İspanya İç Savaşı'nda anarşistlerin rolü ve liderlerinden Buenoventura Durruti'nin yaşamı hakkında toplanmış belgelerin montajından ibaret oleduğunu söylerken, kimi eleştirmenler de Hans Magnus Enzensberger'in ilk romanının klasik burjuva anlamda bir roman olmadığını, tam tersine bireysel kahramanları ve birey okuyucunun gözleri önüne seriyor. Malzemenin toplanmasında ve değerlendirilmesinde katkısı olan kişi ve kurumları, yararlandığı kaynakları açıkça " ortaya koyup bir anlamda 'üretim eki bi'ni okurla tanıştırıyor. Anarşinin Kısa Yazı'nın, Almanya'da ilk yayımlanışında, yazılış tekniği ve biçim açısından sorgulanışının, bir roman mıdır değil midir tartışmalarını başlatmasının ötesinde, kitabtn önemi, yakın siyasi tarilıte gereğince değerlendirilmemiş, aıılaşılmamış bir mücadeleyi süslemeden, alışılmış edebi usluplara sığdırmaya çalışmadan gündeme getirmesinden kaynaklanıyor. ömer Laçiner'in, Türkçesi Ayrın tı Yayınları'nca basılan "Anarşinin Kısa Yazı" için hazırladığı önsözde de belirttiği gibi İspanya İç Savaşı'nı yo rumlayan eserler bu olayın önem ve anlamıyla kıyaslanamayacak kadar az. İspanya îç Savaşı'nda yaşanan anarşist deneyim vecumhuriyetçi cephe içinde stalinistlerin anarşistler ve troçkistler karşısındaki tasfiyeci tavrı üzerine Laçiner'in, bir sosyalistin iç hesaplaşması diyebileceğimiz önsöz nıetnine ben/.t ı değerlendirmeler en azından Türk solu içinde daha da az. Bu anlamda, Enzensberger'in kitabı, İspanya İç Sava şı'nda anarşistlerin hem düşünsel ve siyasi alanda hem de sıcak savaş içinde verdikleri mücadeleyi belgeleyerek bu alandaki boşluğun doldurulmabinda özgün bir katkı oluşturuyor. Enzensberger'in romanı, anarşist lider Buenoventura Durruti'nin yaşam öyküsü çerçevesinde İspanya îç Sava şi'ndan bir kesiti belgelemekte Yazar, kitabını "ropörtajlardan, konuşmalardan, söyleşilerden ve beyanatlardan oluşan bir kolaj" olarak tanımlıyor. Roman/. Durruti'nin cenaze töıeninin etkileyici bir betimlemesiyle başlıyor. Barcelona'da 2 500 kişi Durruti'nin tabutu önünden geçiyor. Tek tek kişilerin anlattıklarından Durruti'nin insan olarak bir portresi oluşuyor. İspanya'da hâlâ yaşayan anılara uygunbirportrebu: Dürüst, alçakgönöilü, atak, kendine karşı açımasız olabilen bir insan, bir mücadele adamı. Durruti'nin kişiliği çevresinde anarşistlerin İspanya \ Savaşi'ndaki pra tiklerinin izini süren Enzensberger'in romanında anarşist ve sosyalist hareket arasındaki mücadele yer almıyor Durruti, koınünistlerin Stalin'in hedef göstermesi üzerine anarkosendikalistlere karşı silahlı mücadeleyi ve dolayı sıyla "içsavaş içinde içsavaş" başlatmalarından önce ölüyor. Enzensberger kitabını Durruti'nin hayatta olduğıı dönemle sınırlamış. Ancak okur, En zensberger'in İspanya İç Savaşı'nın bu kesitine ilişkin olarak dönemin tanıklarıyla yaptığı söyleşilcrin, arşivlerde ve olayların geçtiği yerlerde yaptığı araştırmaların sonucunda oluşan "Anarşinin Kısa Yazı"nda hem Dıırruti'nin insan ve politikacı olarak zıt lıklarla zenginlcşen ayrıntılı bir portre sini buluyor hem dc anarsizmin kendi düşüncelerini hayata geçirmek için nıevcut bir şans yakaladığı yegane dö nemebirgöz atma fırsatıbuluyor. • Anarşinin Kısa Yazı Buenaventura Durruti'nin Yaşamı ve ölümü / Hans Magnus Enzensberger I Çevırcn: Meh mct Aşçı I Ayrtntı Yaymları /292 Sayfa I 160.000.TL SAYFA 9