Katalog

Bir resim sergisinin ve katalog/kitabının düşündürdükleri Eyüp'te Zaman Bir sergi vekatalog oluşturabilmek, resimlerin koleksiyonlardan alınması, sergilenmeye hazır hale getirilmeleri, basılı belge için diaların çekilipyazılıbelgelerin derlenmesi ve doğru bir sistem içindebir araya getirilmeleri sanatçının tek başına üstesinden gelebileceğibirşey değildir. DOÇ.DR.AYDINAYAN S ııad.ın bır kitabın okura ulaşması, kitabın oluşturulması düşüncesinden başîayarak, kabaca, genel tasarını, yazım; düzelti; dizgi; basım; graf ik düzen; ciltleme, dağıtım; satış gibi bclli aşamalardan geçer. Renkli baskılı bir kitabın, özellikle de bir sanat kitabıriın oluşturulması ise çok daha zahmetli bir çalışmayı gerektiı ir BÜ tür kitaplarırı basımı, kâğıt kalitesinden renk ayrımına, grafik düzeninden ciltlenmesine dek çok özel bir çaba ve özen gerektirdiğinden diğer kitaplara göre daha pahalı olur. Pahalı olduklarından vc kolay okunabilen popüler kitaplara gore daha iyi eğitilmişbirgözvebilinçlibirbakışgerektirdiklerinden, az sayıda bastırılmalarına karşın tüketilmeleri genellikle daha uzun bir zaman dilimini kapsar. Bu nedenlerden olacak, cumhuriyetin ilanından 7ü'li yılların sonuna dek ülkemizede yayımlanan telif ya da çeviri plastik sanat kitaplannın sayısı neredeyse her yıla bir kitap düşecek denli azdır Mcraklılarının hilebileceği gibi, yayımlanan hu kitapların çoğu da konulannın gerektirdiği titizlikten vc renkli baskılı ürneklerden yoksun, zevksiz, ozensiz kitaplardır. Basılan bu kitaplardan kuramsal yanı ağır basan, telif ya da çeviri gencl kapsamlı kitapları bir kenera bırakırsak, Bedri Rahmi Eyüboğlıı tarafından hocasının anısına yazılıp Güzel Sanatlar Akademisi Yayını olarak 1937 yılında bastırılan "Nazmi Ziya" kitabı, benim saptayabildiğim kadarıyla, ülkemizde bir Türk ressamı ve onun sanatı üzerine yayımlanmış ilk kitap olma özelliğini taşır. Metin kısmı Adnan Benk tarafından yazılan ve gene ülkemizde ilk sanatsal ipek baskı örneklerini içermek gibi de bir özelliği olan "Orhan Peker" kitabı ise, "Nazmi Ziya" kitabının yayımlanmasından t 1 Eyup ten L. ( lormontFerrandCağdaşSanatSergıslve 10VichyBıena lı'nde Uluslararası buyuk uauı, hransa tam 19 yd sonra 1956 yılında hayat bulur. 60 lı yıllarda basılan "Nakşi", "Levni", vb. gibi kitaplara 1970'lerin başında Nurullah Berk ve Orhan Kologlu tarafından yazılan "Fikret Mualla' kitabı ile 70'li yılların ortalarında Gültekin Elibal tarafından yazılan "Şeref Akdik" ve Sezer Tansuğ tarafından yazılan "Beş Gerçekçi Türk Ressamı" kitapları eklenir. Adını andığımız bu kitapların yanında Prof. Mustafa Cezzar tarafından yazılan "Sanatta Batıya Açılış ve Osman Hamdi" kitabı inceleme ve ara§ tırmasındaki ciddiyet, belgelerindeki zenginlik, basımındaki özen açısından ülkemizde 80'li yıllara dek bir.ressam/ bilim adamının yaşamı, sanatı ve yapıtları konusunda bastırılan en hacimli, en kapsamlı ve en doyurucu kitap olma özelliğini taşır. Bugün piyasada mevcudu kalmayan ve birkaç milyona el değiştirdiği söylenen bu kitabın yeni basımı için bir bankacı tarafından çalışmalar yapıldığını da yeri gelmişken burada notlamaktafaydavar. 80'li ve 9O'lı yıllarda plastik sanat kitaplarının basımında çok daha özenli bir yaklaşım ve biiyük bir artış gözlenir. Bu sayıya, 80'li yıllar öncesinde pek itibar edilmeyen ya da çok özel durumlarda o da sadece kurumlar tarafından oluşturulan katalog ve bro şürlerdeki zenginleşmeyi, özenli baskıyı ve sayısal artışı da eklersek durumun ne denli değiştiği daha da belirginleşir. Doğaıdır ki, görsel belgelerle donatılmış bu broşür, katalog ve kitapların çoğalmasında plastik sanat yapıtlarına karşı oluşan ilginin, yani pazarın ve yaratılan 'imge'yi yaygınlaştırma arzusunun, bir ba$ka söyleyişle rekiam oigusunun payı büyüktür. Yukarıda dadeğinildiği gibiMustafa Cezzar'ın "Osman Hamdi" kitabının fiyatının birkaç mılyonu bulması, yeni basımını yapma çalışnialarına ise birkaç yıl önce Osman Hamdi'nin "Kaplumbağa Terbiyecisi" konulu resmini 1.750.000.000. TL'ye satın aldığı, bugün aynı eseri 15 milyarın altında satmayacağı söylenen bankacı/ koleksiyoncu tarafından başlanması hem kitabın değerinin, hem de olu^maya başlayan pazar olgusunun bir sonucuolsagerekir. Şöyle ya da böyle 80'li yıllardan başlayarak rekiam, pazar olgusu, yaygın laş,ma arzusu, gibi pek çok dürtüden kaynaklanarak galeri, muze ve banka gibi resmi ve özel kuruluşlar, sanatsever kişiler ya da sanatçıların kendileri tarafından temiz ve özenli baskılı, ciddi afiş, broşür, katalog, kitap, dia ve filmlerin üretilmesi okuma oranının nüfus yüzdesine göre çok düsük oldu ğu ülkemizde özellikle plastik sanatlar konusunda geleceğe umutla bakmamızı sağlıyor, Bu yazının yazılmasına neden olan ve beni umutlandıran böylesine bir etkinliği kısa bir süre önce İzmir Resim ve Heykel Müzesi'nde "Eyüp'te Zaman 19531993" konulu NaileAkıncı resim sergisi ve aynı başlıklı katalog/ kitabının sanatseverlere bir arada suC U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 1 5 9 S AY F A