Katalog

Köle Seferi, 1800'lü yıllarm vahşetinisergüeyen bir roman* Başdöndürücü bip serüven Köle Seferi / Charles Johnson Çeviren: Sibel Özbudun / Simavi Yayınları / 202 s. / 22.500 TL. MUMFFER BUYRÜKÇU Belkide.çocukluğıımla delikanlılığımın geçtiği Yenikapı'da insanl yaratan kutsal bir kaynak, bir ana olarak gördüğüm denizin varlığını her an hissettiğim, değişen mevsimlere göre değişen renklerini, seslerini, çarpıcı görüntü ve tablolarını özümsediğim, ona ilişkin masalları, efsaneleri, öykiileri merakla dinlediğim için olacak, yaşamıma karışan, yaşamımın algılar kitlesini zenginleştiren serüvenlerine tutkunumdur onun. Yapısında denizin kokusu, ıslaklığı.devinimi ve trajiği bulunan romanları yutarcasınaokumuşumdur ve okumaktayım da. (Defi BİR ö YK Ü BİR ? İ İR Yabancılaşma OTUZ ÇEKEN ŞUBAT |OUW«UKLMI Otuz Çeken Şubat (Duyarlıklar) / Doğan özkan / Merküri Yayıncılık / 56 s. 1988 ve 1989Yunus Nadi Armağanı Yarışması'nda öykü dalında mansiyon alan Doğan Özkan, "Otuz Çeken Şubat"ta topluma ve doğaya yabancılaşmayı ve bunun aşılma çabasını temel alan öykülerini sunuyor. Yeni şiiNeri Gündönümü Giindönümü / Özdemir İnce / Telos Yayıncılık 74s. Ö. İnce'nin kitabında 199091 arasında yazdığı şiirleri yer alıyor. Ilk kitabı "Kargı"yı 1963 yılında yayırnlayan İnce, şimdiye kadar 18 şiir kitabı (,ıkardi ne Adası/Deniz Kurdu/Beyaz Balina/ Ölüm Seferi/Zafer/Nostromo/ Karanlığın Yüreği/Lord JinV Simbad'ın Serüvenleri) Bu yapıtların uykumu genişletme konusundaki etkisini yadsımamakla birlikte deniz gerçeğini beynime ve ruhuma yerleştiren seyrettiğim filmJerdir. 1945 yılından sonra Istanbul'a getirilen fümlerde, özellikle sömürgeci tngilizlerin, Fransızların, İspanyolların topraklarını cebren ve hile ilc işgal ederek zimmetlerine geçirdikleri ülkelerde çevirdikleri dolaplar ele alınır. Krallar ve Kraliçeler adına o ülkelerin kadınları dahil her şeylerine el koyan yöneticilerin saltanatları, aralarındaki çekişmeler, iktidar savaşımları, zalimlikleri; 'hakkın vehalkın' savunucusu sıfatıyla sahneye çıkgn göziipek korsanların tehditleri, baskınları işlenir genellikle. Ama ben, ticaret ve savaş gemilerine saldıran, sefalet içiııdc yüzen yoksulları ve öliime terk edilen zavallıları hapislerdcn kurtaran, fethedilmesi zor kaleleri düşüren iyi yüreklikorsanlarahayrandım. Onların vali ya da lordların saraylarına yalınkılı*; dalmalarına, pudralı subayları tepelemelerine, beyaz tenli çıtkırıldım karılarını, kızlannı omuzlarına vurarak götürmelerine ve tecavüz etmclerine bayılırdım. O işleri yapan benmişim gibi heyecanlanırdım, sevinirdim. Insan ve yazar olarak gelijirken çevremdeki kanallardan varlığıma akan ve biriken bilgilere eklenen bu malzemenin bende yarattığı bilinç ve hayal gücümün kazandığı sınırsızlık, sonsuzluk boyutları diinya görüşünıü, dünyaya bakış açımı, değerlendirmelcrde kullanacağım ölçüleri zenginleştirmiştir. Ve o ölçülere dayanarak, Herman Melvil'in, Jack London'un, Conrad'ın, I lemingvvay'ın üsluplarında büyük yer tutan ama iik anda göze çarpmayan gizleri eşeledim, hepsi de özgür birer karakter olan kahramanların özellilderine, dramlarına yakJaştım. Bu yapıtlardaki kadroyu oluşturan bireylerin her biri yüzlerce sorunla kuşatılmıştı. Kovulmuşlardı ijlerinden, evlerinden, ailelerinden, toplum dışına itilmişlerdi, cinayet işlemijlerdi, çeşitli suçlardan hiiküın giymişlcrdi; bunalımlıydılar, ruh hastasıydılar, kırgindılar, öfkeliydiler... ve ölmeyi ve öldürmeyi göze alan 'harcanmış' insanlardı. Kolları, bacakları sakattı, takmaydı bazılarının, kaptanları da öyleydi. Yenilmiş, öq duygularıyla delirmiş kişilerdi. Bu tip kıjilcrin i(,indc devindikleri, her saniyesinde soludukları serüvenlerden olumlıı bir şey beklcnemezdi, mutlaka sonuçları karanlık olaylar doğardı. Vedoğuyordu da. Charles Johnson'un yazdığı, Sibel Özbudun'un İngilizceden çevirdiği, Simavi Yayınevi'nin okurlara sunduğu "Köle Seferi" korsan romanı geleneğini sürdüren ve romanın alt yapısını ipten kazıktan kopanlarla döşeyen bir yapıttır ama aynı zamanda ticari amaçlarla, para kazanma hırsına ağırlık verir. "Köle Seferi" bir liman kenti olan New Orleans'ın kenar mahallelerinde, kıımarhanelerde, batakhanelerde "Her biri gözbcbeklerine dek tabanca ve sustalıyla donanmış, korsanlar gibi yan bakıp homurdanan, tükürük hokkaları dışındaki her yere kahverenci tütün suyu tüküren Çinli katillcrin, asık suratlı magribilerin, Ingiliz serserilerin, kötii surath Arapların arasında" gününii gün etmeye çalıjan bir zenci gencinin yazgisı üstiine kurulmuştur. (Bıırada bir karşıtlık vardır: Kölelikten yeni azat edilen bir zenci, koşulların zorlanmasıyla köle avına sürüklenir tuhaf bir şekildc) Zenci genç hırsız,.kunıarbaz, zampara, dolandırıcı, yani 'ayıp' biridir. Alacaklısı olan gangster sıkıştırıp "ju kadınla evlenirsen borcunu silerim diye" dayatınca, "Afrika'dan Batı Hint adalarına kadar siyah ırkları boyunduruk altına alışıyla tanınan; Nil nehrinin kaynağını aramaya gidcn; çıktığı her sefere yanında Pizarro ve Magcllan'ın portrelerini götürcn; yedi Afrika lehçesini bilen; amacı tüm gezegeni Amerikalılaştırmak olan Birleşik Devletlerin bu misyonuyla yanıp tutuşan yurtsever; canlı tarih; günahlarının boyunu aştığı cüce kaptan Falcon"un yönettiği Republic gemisine kapağı atar. Kölelikresmenkaldırılmıştıramakarar kâğıdın dışına taşamamış, yaşama geçirilememiştirkületicaretineden büyük vurgunlar vuran aşağıhk herifler yüzünden. Republic de öyle bir seferi gerçekleştirmek için yola koyulur 1830 haziranında. "Köle Seferi" sadece personelle kaptan arasındaki ilişkileri kavgaları, sürtüşmeleri, başkaldırmaları, sapıklıkları, boş inanların tutsaklarını, acımasrelıkları, vahjeti işletncklc kalmaz, o dönemin dalgalanmalarını, gelgitlerini, çöküşlerini, kokuşma ncdenlerini; eskisine göre daha düzenli, daha güvenli, daha katlanılır yeni bir çağın başlangıcını hazırlayan etmenleri de sergüer. Akıl durduran olaylarla ve yüksek düzeyde bir anlatımla dokunan "Köle Seferi" daha önceki denizcilikle ilgili soylu yapıtların yanında yer alacakniteliktebirromandır. S A Y F A 11 CUMHURİYET K İ T A P SAYI 121