Katalog

Samet Agaoğlu'nun cep defterlerine yazdığı "Siyasi Günlük"ü yayımlandı Belge ve yorumlarla yakın tarihimiz halefet ve iktidar dönemlerine ilişkin anılarını yazanlann sayısında bir hayli artış oldu. Tam ve tüketici bir liste yapmak burada mümkün değil... Ancak Samet Agaoğlu'nun ilk kez gün ışığına çıkan ve 19471950 yülarını kapsayan siyasi günlüğünün/anılarının önemini ve anlamını özellikle vurgulamak isterim. Sanırım bu günlük/anılar, diğerlerinin yanında ya da arasında farklı bir konumasahip... öncelikle belirtmek gerekir ki, siyasi edebiyatımızda günlükler fazlaca bir yer tutmaz. Asım Us'un ve son yıllarda yayımlanan İsmet tnönü'nün kısa bir dönemi kapsayan günlükleri bir yana bırakılırsa, yakın dönem cumhuriyet tarihi ile ilgili siyasi günlük sayısı yok denecek kadar azdtr. Dolayisıyla Samet Agaoğlu'nun siyasi günlüğü, bu bakımdan önemli bir istisna oluşturuyor. Ama günlüğün önemi, sadece günlük olmasından ve sözünü ettiğim bu istisnai durumdan kaynaklanmıyor. Çok dahaötesivar... Agaoğlu'nun günlüğü, sadece hacim bakımmdan değil, fakat içerikbakımından da hayli zengin... Okuyucu, ilerleyen sayfalarda, bu zenginliği hemen fark edecektir. Samet Ağaoğlu, siyasi günlüğüne, aradan yıllar geçtikten sonra, bazı notlar da eklemiş... Bu nedenle de, kanımca, metne sadece günlük ya da anı de mek mümkün değil... Ben metni, günlük/anı biçiminde tanımlamayı daha uygunbuluyorum. (...) K İ T A P T A N B İ R B O L O M Sabahattin Ali'nln öldurülmesl 13 Ocak 1949 Dünün mühim haberlerinden biri, Sabahattin Ali'nin Bulgaristan'a kaçarken öldürülmesi... I laber doğru ise, bu işi ya hükümet ya Ruslar yapmış olabilir. Rusların parmağı varsa, memlekette karışıklık çıkarmak içindir. öldürülüş şekli de feci... Başını odunla ezerek... 14 Ocak 1949 Dün Menderes, Sabahattin Ali'nin hükümet tarafından öldürüldüğünü, hadisenin on gün kadar evvel olduğunu, hükümetin bu işi nasıl meydana çıkaracağını çok düşündüğünü, eğer geçmişte 33 kişinin öldürüimesi hadisesi olmasaydı, meydana çıkartmamak yolunu tutacaklarını, fakat buna imkân bulamadıklarını, bunun için de hadiseye gazetelerde yazılan şekli verdiklerini anlattı. Açılan yolun fena olduğunu söyledim. "Doğru, inşallah bununla ebediyen kapanır" cevabını verdi. (...) Türkiye Cumhuriyeti'nin iki büyük ve köklü partisinin, Cumhuriyet Halk Partisi ile Demokrat Parti'nin, aralarında tam 45 yıl süren kavgaya, hatta son 30 yıldır süren kan davasına artık bir son vererek, Türkiye'nin politik iklimini ve üslubunu değiştirmeye koyuldukları, tam da bu sırada, Samet Agaoğlu'nun yazdıklarının, düşündüklerinin, yorumlarının ve tahliUerinin dikkatle okunacağını umuyorum. Farkında olalım ya da olmayalım, geçmiş, birçoğumuzun sandığından çok daha yalunımızda, koynumuzda yaşamaya devam ediyor. (...) Samet Ağaoğlu, 1962 y ılının sonbaharında Kayseri Bölge Cezaevi'nde siyasi anılarını kaleme almaya başlıyor. Yazar. siyasi günlüğüne / anılanna yazdığı önsöz'de, bunu yapmanın önce kendisine çok da gerekli ve anlamlı gelmediğini belirtiyor. Ağaoğlu, tarihçilere düşen bu görevi kendi üzerine almanın bir yararı olmayacağını düşünmüş... Ancak birçok dostları onun bu düşüncesiniyanlış bulmuşlar... "Onlara göre siyasi hayata içinde atıldığım, muhalefet ve iktidar yıllarında yüksck sevk ve idare kurullarında sorumluluk yüklendiğim, sonunda da uğrunda en ağır bir ceza ile ölünceyc kaCUMHURİYET KİTAPS/4VM18 Demokrat Parti'nin Birinci Büyük Kongresi'nden kapatıldığı güne kadar Genel îdare Kurulu üyeliği, Başbakan Yardımcılığı, Çalışma, İşletmeler, Sanayi ve Devlet Bakanlığı yapan, bir ara Adnan Menderes'e vekalet eden Samet Agaoğlu'nun 14 küçük cep defterine yazdığı "Siyasi Günlük"ü, 27 Şubat 1947 tarihinden 16 Mayıs 1950 tarihine kadar olan dönemi kapsıyor. Günlükte yer alankimi belgeler ilk kez yayımlanıyor. Samet Ağaoğlu (ortada. konusan) Siyasi Günlük (Demokrat Parti'nin Kuruluşu) Samet Ağaoğlu Yayına Hazırlayan: Cemil Koçak tletişim Yayınları / 606 s. CEMİL KOÇAK Samet Ağaoğlu aramızdan ayrılalı on yıl oluyor. Onu, Demokrat Parti'nin gerek muhalefet ve gerekse iktidar yıllarında, sadece önde gelen bir politikacı olarak değil, ama edebi yönünün yanında, siyasi edebiyatımızda haklı bir ün yapan birkaç önemli yapıtı ile de tanıyoruz. Bunlar arasında Aşina Yüzler ile Babamın Arkadaşları ilk akla gelenlerdir. Bir anlaında siyasi gözlemler sayılabilecek bu yapıtları Ağaoğlu'ndan geride kalan anılar olarak değerlendirebiliriz. Ancak siyasi anı dcyip de geçmemek gerekir. Çünkü bu eserler, aynı zamanda, SAYFA Agaoğlu'nun edebi kaleminden çıkmıştır ve yalnızca siyasi tarihimiz açısından önemli birer anı eseri değil, ama aynı zamanda siyasi anı ile edebi üslubun hangi güzel noktalarda buluşabileceğinin değerli ömekleridir. Marmara'da Bir Ada Yassıada anılarıdır. Arkadaşım Menderes, Demokrat Parti'nin muhalefet ve iktidar yıllarına ait anılardır. Son olarak, Demokrat Parti'nin Doğuş ve Yükseliş Sebepleri/Bir Soru adlı kitabı, yalnızca bir anı kitabı değil, ama aynı zamanda da Demokrat Parti üzerinebirtahlildenemesidir. Samet Agaoğlu'nun yukarıda saydığım bu beş kitabı da dikkatle ve üzerinde ciddiyetle çalışılarak okunması gereken, yakın dönem siyasi tarihimiz açısından son derece önemli ve değerli eserlerdir. Okuyucu, çok kez, yazarın siyasi değerlendirmeleri, yorumlan, tahlilleri ile edebi üslubu arasında, zaman zaman da dikkatini hangisine teksif edeceğine, etmesi gerektiğine şaşırarak.gidergelir... Son yıllarda Demokrat Parti'nin mu Nasıl gflmşığiM çıktı? Şimdi sıra günlüğün nasıl olup da gün ışığına çıkabildiğini anlatmaya geldi: Samet Agaoğlu'nun oğlu Tektaş Ağaoğlu, geçen yıl, babasının evrakları arasında yaptığı araştırmada, bu günlüğü/ anıları bulmuş... Samet Ağaoğlu, siyasi günlüğünü eski yazı ile küçük cep defterlerine not etmiş... Toplam 14 küçük cep defteri halen Tektaş Ağaoğlu'nda bulunuyor. Ama Samet Ağaoğlu, eski yazı notlarını yeni harflerle düzenleyip daktilo da etmiş... Yayına hazırladığım metin, Samet Agaoğlu'nun bizzat kaleme aldığı bu metindir. Ağaoğlu, birkaç yüz sayfa tutan günlüğünü/anılarını kaleme alırken ve düzenlerken, onları yayına hazır bir halde bırakmadığı için, mevcut metnin yayına hazırlanması bir zorunluluktu. Önce metni baştan aşağı redakte ettim. İmla benim, üslup ise Samet Ağaoğlu'nundur. s