Katalog

Zehra İpşiroğlu kitabında çağdaş tiyatronun sorunlanna eğiliyor Gelismenin neresindeyiz? Tiyatroda Yeni Arayışlar / Zehra İpşiroğlu / Diizlem Yayınları / 296 s. / 25.000~TE ~~~ MEMLOMLİ? Tıyatro geleneği IPŞİRİGU oldukçaeskileredaİHIHMI Hllfi yanan bir toplumıız. Gelgclelim gıınümüzde rıyatro u/.erıne (kimi kuramsal çalışmaları saynıazsak) kaleme alınan deneme ve eleştiri yazıları yok denecek denli az. Sahnelenen tiyatro yapıtlarına getirilecek eleştiri ve önerıler yapnın kendi güncelliği bağlamında taşıdıkları değer denli. kalıcı olduklarında gelecekte yapilacak çalışmalara da, ışık tutacaklardır. Bu bağlamda tiyatro elcştirisi ve denemelerini gündelik tüketilecek metinler olarak gormemek gerek. Geçtiğimiz gunlerde eleştirmen ya zar Zehra İpşiroğlu'nun yayınladığı "Tiyatroda Yenı Arayışlar" adlı kitabı böylesi bir amaç gütmekte. Kitap, yazarın farklı donemlerde birçok gazete ve dergide yayınladığı ınceleme, deneme, eleştiri ve röportajlarından oluşturulmuş bir seçkı İki ayrı böliimden okışan kitabın ilk bölümünde Avrupa Uyatrosu.ikincibölümundeiseTurktiyatrobu ele alınmakta. İlk bölümde ağırlıklı olarak, benzetmeci, öykünmeci tiyatro geleneğine yeni boyutlar kazandıran, epikdiyalektik tiyatronun kurucusıı Brecht'in gerek Almanya ve Avusturya'da, gerekse Türkiye'de bugünün bakış açısından yorumlanan oyunlarını inceleyen yazar, "Brecht'in yalnız oyunları değil, en küçük bir öyküsü ya da şiiri bile eleştirel düşüneeye caerıdır" divor. Aynı bölümde oyunları irdelenen bir başka yazar ise Vaclav Havel'dir. Havel'in baskıcı toplumlarda, aydının konumunu ve kımlik arayışını konu alan yapıtlarına yer vererek, Tiirk ve Çek aydınlarının içinde yaşadıldarı koşullardan kaynaklanan benzeşlikleri de vıırgular. Ipşiroğlu'nun Batı'dan aldığı örnekler arasında Thomas Bernhard, Peter Ilandke gibi çağdaş yazarlarla birlikte, günümüzde Idasik tiyatro oyunlarının nıodeın yorumlamalarına değinir, böylesi yeni yorumlamaların tiyatro izleyicisine yeni bakış açıları kazandırdığı ve onlara yeni ufuklar açtığı üzerinde durur. İkinci bölümde ise Haldun Taner'in sahnelenen yapıtlarında ve öykülarinden örnekler sunarak, onun Tiırk yazınındaki "ufuk açıcı" kimliğine değinir. Bunun yanı sıra Türk tiyatrosundan aldığı kımi örneklerle dramatürji, hahneleme, oyunculuk gibi alanlarda olumlu ve olumbuz yönleri de eleştirir. "Türk tiyatrosıı bııgiin hangi aşamada, temel sorunları nelerdir ve bu sorunlar nasıl çözümlenebilir, çağdaş ti yatronun evrensel boyutlarını ne denli yakalayabilir" gibi sorulara çöziim önerileri sunar. Bunlar, tamamlanmış, bitmiş sonuçlarla değil, okurunu da birlikte düşünmeye çağıran bir sorgulama, çözüm arama girişimidir. Böylesi çalışmaların sürdurulmesi, çağdaş ve eleştirel düşünmeye yöneltıci olması açısından Türk tiyatrosuna önemli birkatkıda bıılunacaktır. D Nurdan Gürbilek: "Vitrinde Yaşamak, 80'lerde yaşadıgımız kültürel değişimi çözümlemeyi amaçhyor. Ama 80'lerle aramıza henüz tarihsel bir çalışmaya imkân sağlayacak kadar uzun bir mesafe girmedi. Bize birer imkân gibi göriinenlerin gerçekten birer imkân olup olmadığını, ya da kendilerini bize birer imkânsızhk olarak sunanlann gerçekten birer imkânsızhk olup olmadığını henüz tam bilemiyoruz. Henüz oradayız; ve henüz gözlediğimiz tarih aynı zamanda bizim hayatımıza da yön veren, bizi bölen, ayrıştıran, bazılanmızı 80'lerin imkânlanna ulaştınrken bazılanmızı onlann uzağına savuran bir tarih. Kısacası, aynı zamanda kişisel bir tarih. Bu yüzden bu yazılar ister istemez bir kişisel tarihin içinden, onu anlama ihtiyacıyla kaleme alındı. Sanırım bu yazılann savunusu gibi eleştirisi de burada saklı." James fcnsor, 1891 1980'lcrin Kültürel Iklimi YAŞAMAK C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 118 VITRINDE Metis Yayınları S A Y F A 11