Katalog

Selahattin Giz'in fotoğraflanyla hazırlanmış bir albüm Kültür tarihiyle ilgili herk Beyoğlu 1930 (Selahattin Giz'in Fotoğraflanyla 1930'larda Beyoğlu) / Çağdaş Yayıncılık ve Galeri Alfa ortak çahşması ENGİN ÇİZEEN 1970'lerins>onuna doğruş,imditamhatırlayamadığım bir yıldı. Frankfurt Kitap Fuarı'nda, Photogalerie Bucher standının önünde adeta büyülendim. Yaklaşık 35 x 50 cm boyutunda "München 18701910" adıyla inanıl maz ştkhkta bir kitap duruyordu karşımda. Yanında bir tane daha; "Köln 18501920", bir daha; "Syit 18701920", bir daha; "Jerusalem 18501910." Pek çok kentin 1950'lere varan tarih dilimlerinden göriintüler içeren diğer kitaplar... Bu kentlere bir şükran borcu, bir saygı... İnanılmaz bir ınutlıılukla yakından görmek istedim bu kitapları. Her zaman olduğu gibi bu büyiik keyfin hazzını yaşamaya başlayıp da bir rehavet içine girince ilk düşün düğüm İstanbul için böyle kitapların niye yapılmadığı oldu. Yüzyıllar boyu "Orycntin incisi" İstanbul bunu hak etmemişmiydi? Bir albüm gerekliydi İstanbııl'a .. Deniz yoluyla İstanbul'a gelcn Ami cis'in ktrnti ilk gördüğü anda söylcdiği: "Krallar, prensler, Krezüs, dünyanın kudretli ve zengin insanları, o anda hepinize acıdım; gemide bulunduğum yer sizin bütün lıazinelerinize bedeldi vc İstanbul'a bir bakışımı bilc bir imparatorl uğa dcğişmczdim " sözlerinin heyecanını duyuracak, bizlere geçmişten bir demet sunacak bir kitap... 1992 yılı... "Beyoğlu 1930" Selahattin Giz'in (otoğraflarıyla hazırlanmış bir album. Demir Özlü'nun, Avrupa'nın kent kültürünü temsü cden büviik mcrkezleriyle kıyaslayarak o dö nem Beyoğlusu'nun yaşam biçimini anlatan önsözüylc ba^lıyor. "XIX. yuzyılın sonuyla, XX. yüzyılın başında (18901928) Viyana ile Prag modernist sanatın boyverdiği kentler olmuşlardır... Yazarlar: Hofmannsthal, Schnitzler, Rilkc, Kafka, Musil, s>onra da Freud ile derinlikler psikolojisini kuran öğrencileri... O dönemin bu Orta Avrupa kentlerinde yetişmişlerdi. Berlin kentiyse 188696 yılları arasında modern sanata beşiklik etmişli. Bütün bir XX. yüzyıl sanatını ctkileyen dujünme bi^imleriyle estetik biçimler, Berlin'den sonra Viyana ile Prag'da derinleşirken, Londra, Münih, Parib, Sl. Petersburg tarafından kendi içine çekiliyordu." "1900 yılında Prag'ın 414 bin 899 olan nufusunıın % 92.3'ü Çek'ti, ama Çeklerin yanında HlbinÇek Yahudisi, 25 bin Alman Yahudisi, 11 bin Alman da yajıyordu kentte. İşte kentin bu kozmopolitliği içinde doğmuştıı bu yeni kültür." "Uzun tarihi içinde İstanbul, sanırını Beyoğlu merkezli olarak ilk defa 1930 yılı çevresinde, sonra da 194O'lı yıllarda, bu yıllann bir uzantısı olarak da bir ölçüde, 1950'li yıllann başında, bu anlamda bir kent oluşması içindeydi." Yiiıııtliir/ Vedat l'urkaliI Ccın Yaymevi Kişisel Bilgisuvarlar/Mustaja Arslantunalı Iskender Savaşır / î/e/tştm Yayınları U/ak Tepclcr/ Kazua Işiguro I Çeviren: Pınar Besen I C.an yayınları 15. Yüzyılda Eskişehir ve Suitanönü Sancağı / Halitne Doğru / Afa Yaymlan Mnrksizm vc Cinnel Dcvrim IA, Kollontai I Çeviren: K. Yalun l uımamanlaryaymcdık Uluslaranm tlişkiler Sözlüğü / Faruk Sonmezogln I Cenı Yaymevi Kcsinıi/ Christu WoHI Çeviren: Turgay Kurultay I Afa Yaytnlart Pir Suhan I Asım Bezirci I Say Yayınları htoğrahn Yapısı ve KimJiği Üzerine Denemelcr/ Cîüllekin Çizgen IAtaol Yaytnctltk Çdgııdtk Meîeklcrini Dinledik / Diana Berger Lısa Berger I Yaprak Yayınları Albüm bölümü ise Alı C)züuh..ı. ..; fotoğraflara yazdığı metinlerle devam ediyor. Bir an totoğraflar bakarak o yıllara kaptırıyorsunuz kendinizi. Sinemaları, Mektebi Sultanisi, mağazaları, iinlüleri, eğlenceleri, Taksim Stadyumu, güzellik yaıışmaları, çalgıcılan, Balıkpazarı... Yani heryanı ile 1930'ların Beyoğlu'sunu yaşatıyor sizlere. "Türkııvaz'ın dans salonu'nda Beyoğlu turumuzun en şajırtıcı görüntülerinden biri çıkıyor kar^ımıza: Bir genç kızla, üç erkeğin oluşturduğu, Amrikanvaribircazbant! Birazgecikmişolarak 1920'leri yaşıyormuş gibi görünen Beyoğlu'nda, bu kez 1930'lara ait, o yılların çağda^ı bir gürüntüyle kar^ılaşıyoruz. "İşte Stadium Taxim. Bir önceki, 193O'lu yıllara ait fotoğraftan birkaç yıl öncesine döndiik. Taksim Stadyumu'nun Cıımhııriyet Caddesi'ne bakan süs.lü giriş kapısındayız. Günlerden 23 mayıs cııma. (Maçlar, tatil günü olan cuınalarıoynanmakta.)Maç, ilantahtasında: "Heyecanlı büyük maç. Şampiyon llarbiye ile Pera takımları karşılaşacak." "Beyoğlu'nun gece hayatı sizi çekmiyorsa, sporla da aranız iyi değilse, gelin sizi bir kültürel etkinliğe götürelim. Fransız Tiyatrosu'nda bir konferansa ne dersiniz? Tarih 14 Şubat 1931, saat 18.00. Memleketimizin çok mümtaztabakalarına mensup güzide bir sami kitlesi", "Bir Romancı Romanını Nasü Yazar?" konulu konferansın başlamasını bekliyor. Konuşmacı henüz yerini almış. Claude Farrere değil mi bu? Evet, takendisi." Yazılara görsel ortaklık eden fotoğ raflar Selahattin Giz'in objektitin den... 1914doğumluGjz, ilkfotoğraflarını, Galatasaray Liscsi'nde yatılı okurken aldığı 6 X 9'luk bir makine ile çekmeye başlar. Ve birkaç yaz tatilini Cumhuriyet'te "gönüllü foto muhabiri" olarak geçirir. Galatasaray Lisesi'ni bitirdikten sonra 1931'den, emekli olduğu 1973 yılına kadar da bu gazetede çalıSelahattin Giz, imparatorluktan cumhuriyete geçişte Türkiye'de gcliijip serpilmeye başlayan (oto muhabirlerinin en önemli temsilcilerinden biridir. Bu kendinden yetişen bir avııç insan daha doğru dürüst fotoğrat kadrosu barındıracak güçte olmayan günün gazetelerinin adcta oncü savaşçılarıdır. 1948'lerde Selahattin Giz, Faik Şenol, Faruk Fenik, Miieddep Erkmen bir araya gelerek BasınFoto'yu kıırarlar. Karanlık odasını sırtında taşıyan bir de arabaları vardır. Çekilen fotoğraHar anında bu karanlık odada yıkanarak, gazetelere koşrıırulur. Geceleri kendi tanıtımlarını yapmak için otobüsü Tak sim'in ortasına çekip filmler gösterir ler.. Basın fotoğrafçılığunızın arkasında böylesine çileli, ama inançlı bir geçmij var... Selahattin Giz, kendinı bir ömür boyu bu inançla basın fotoğrafçılığına adamışbirkişi... Bülent Erkmen... Daha ne olsun! îşte böylesine işinin ustası kadro bir araya gelince böyle işler ortaya çıkıyor. İlk baskısı hemen tükenen bu albümün, ikinci baskısı satışa çıktı. Kültür tarihiyle ilgili herkesin kitaplığında bulunması gereken bir yapıt... S A Y F A 9 C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 1 1 1