Katalog

Danimarkalı şair Nordbrandt'ın şiirleri Türkçede Her şeyin bir adı var Aşk Şüridir Biitiin Şiirler Ilenrik Nordbrand / Çeviren: Murat Alpar / Adam Yayınları . , HENR1K NORDBRANUl ,ı>k yiridir butCın Mİrlcr FERRUH YILMJU KOPENHAG "Aşk şüridir bülün şiirler, ama kaç kişi durupokuronları!" Sadece Danimarka'nın değil, tüm İskandinavya'nın en JCOi öndcgelen şairlerinden biri sayılan Ilenrik Nordbrandt'ın şiirleri, ikinci kez Türkçe yayımlandı. Gölge Yayınları'nın Ergin Koparan'ın Türkçesiyle geçen sene başlarında yayımladığı "Çevre"den sonra Nordbrandt'ın şiirleri bir kez daha, bu sefer Adam Yayınları tarafından "Aşk Şüridir Bütün Şiirler" başlığıyla yayımlandı. İkinci kitabıa çevirmeni, Danimarka'da yaşayan ve kendisi de şair olan Murat Alpar. Nordbrandt'ın şimdiye kadar yayımladığı onJarca şiir kitabı ve yüzlerce şiiri olmasına karşılık, Türkiye'de yayımlanan iki şiir kitabında yer alan şiirlerin büyükbirkısmı neyaztkkiaynı. Ancak çevirilerde bazen anlamları açısından bilebüyükfarklılıldar var. Danimarka'da hakkında kitaplar yazılan, belli başlı edebiyat ödüllcrinin bir çoğunu alan. hatta Küçük Nobel ödülü olarak da adlandırılan İsveç Akademisi ödülü'ne lâyık görülen Henrik Nordbrandt, Danimarkaca yazmasına rağmen Türkiye'ye ve Türk okııruna daha yakın. Yağmurlu havalarda şiir yazmayı sevmediği için gittiği Yunanistan'dan 1967de Albaylar Cuntası'ndan sonra bir polis memuruna tokat atüğı için Türkiye'ye sınır dışı edilen Henrik Nordbrandt, o günden bu yana Türkiye'yle yakından ilgili. Çince, Arapça, İspanyolca, biraz Yunanca ve tabii ki İngilizce bilen Nordbrant'ın iyi konuştuğu dillerden biri de Türkçe. Nordbrandt sadece Türk dilini değil, Türk şiirini de yakından tanıyor. Oyle ki, iki yıl önce Danimarka'da yayımlanan Orhan Veli çevirisine yazdığı "arkasöz" de, Garip şiir akımını ve Türk şiirini ayrıntılarıyla Danimarka okuruna tanıtacak kadar, Nordbrandt'a ödüller kazandıran şiirlerinden bir kısmının konusu da Türkiye'yle ilgili. Nordbrandt Türkler için "Yunanistan'ı çok seviyorum, ama Yunanlılarla uğraşmak çok zor, günde birkaç kez kavga etmek gerekiyor. Oysa Türkler çok sakin ve birbirlerine karşı son derece kibar insanlar. Arada bir bir tanesi kızdığı zaman, tabancasını çıkarıp bir diğeriniyereindiriyor o kadar" diyor. Yeni yayımlanan kitabın çevirmeni Murat Alpar'a göre Nordbrandt'ın Türkiye'yle ilgisi bu kadarla da kalmıyor. Alpar, Nordbrandt'ın en büyük özelliği sayılan, şiir yazarken dili çift anlamlar yüldeyecek ya da muğlaklaştıracak şekilde bozmasının, bazı şiirleri Türkçe düşünmesinden Ueri geldiğini düşünüyor. Murat Alpar bu nedenle, Türk okurunun, Nordbrandt'ın şiirlerinden daha büyük haz duyacağı inancında. Çevirmen Murat Alpar'ın iddiasına katılıp katılmamak için birazcık dil uzmanı olmak gerekiyor, ancak her iki çeviride de Nordbrandt'ın "dili kırma" özelliğinın yeterince yansıtılamadığını söylemek mümkün. öbür taraftan, dil Bu sözlük gepçekten Türkçe Türk Dili Sözlüğü 0 I i ö TWKVİÜ SÖZLÜĞİ) Orhan Hançerlioğlu Remzi Kitabevi Büyük boy 618 s. Geçen yıl kaybettiğimiz değerli yazar ve araştırmacı ürhan Hançerlioğlu'nun, çok yoğun ve yorucu bir çahşma sonunda gerçekleştirdiği "Türk Dili Sözlüğü", büyük boy ve tek cilt olarak yayımlandı. "Felsefe Sözlüğü"(1967); "Ekonomi Sözlüğü"(1972); "lnanç Sözlüğü" (1975); "Ticaret Sözlüğü" (1985) ve "Toplumbilim Sözlüğü" (1986) gibi yapıtlara imzasını atan Hançerlioğlu'nun bu konuların bazılarını kapsayan ansiklopedileri de bulunuyor. Araştırma ve incclcmelirinin yanı sıra roman ve hikâye de yazan Hançerlioğlu "Erdem Açısından Düşünce Tarihi", "Başlangıcından Bugüne Kadar Mutluluk Düşüncesi" gibi yapıtların da sahibi. Orhan Hançerlioğlu'nun, Türkçe sözcükleri Osmanlıcanın öteki 15 dilinden ayıran bu önemli çalışması; Giriş, Dili ve Düşünceyi Geliştiren Türetrne, Açkı, Sözlükte Kullandan Kısaltmalar'dan sonra iki ana bölümden oluşuyor: 1 Türk Dili Sözlüğü, 2 Osmanlıca Sözcükler Dizelgesi. Hançerlioğlu, Sözlüğü ile ilgili olarak şunları söylüyor: "... Osmanlıca adını verdiğimiz karma dil, başta Farsça ve Arapça olmak üzere Almanca, Cermence, Bulgarca, Ermenice, Fransızca, îbranice, İngilizce, Slavca, İspanyolca, İtalyanca, Latince, Rusça, Yunanca ve Türkçe, on altı dilin karışımından oluşmuştur. Bu karışırnın içinde bir sözcüğün gerçekten Türkçe olup olmadığını saptamak kolay değildir. (...) Genellikle Türkçe sanılan ve Türk kökenli olmayan sözcüklerin sayısı inanılmayacak kadar çoktur... Bir sözcüğün gerçekten Türkçe olup olmadığını saptamak için çok yorucu bir çalışmayı göze aldım ve bu amaçla bugüne kadar yayımlanmış pek çok değerli sözlüğü ve yapıtı teker tcker taradım. (...) Okura yararlı olma düşüncesiyle hem sözcüklerin kullanıınlanna ilişkin örnekler verdim, hem de sözlüğün sonuna Osmanlıca sözcüklerin Türkçe karşılıklarını veren bir dizelge ekledim. Bilindiği gibi tüm Osmanlıca sözcüklerin Türkçemizde karşılıklan yoktur. Bundan ötürü sözlüğe eklenen Osmanlıca sözcükler dizelgesi Türkçe sözcüklerin Osmanlıca karşılıklarıyla sınırlıdır." yapısı farklı olan Danimarkacanın bu kadar özel bir kullanımının, Türkçeyıçevirilip çevrilemeyeceği de başka biı konu. Nordbrandt'ın dili kadar, dünyası da önemli. Nordbrandt'ın dünyasına girmek biraz sabır işi, dil sınırlamalarını aşmak gerekiyor. Sürekli bir arayışm şairi Nordbrandt. Aynı zamanda ara yıştan kaynaklanan gerilimin getirdiği mutsuzluğun. "En son 1968'in nisan ayında bir gün çok mutlu olmuştuın diyor kendisi. Bu kaçtştan dolayı şöyle bir uğradığı Ankara'da yaşıyor şimdi. "Çünkü Türkler de benim gibi dalgm insanlar. Bu yüzden kimse benden, de vamlı bir şeyleri hatırlamamı beklemi yor." Evi İspanya'da, çünkü îspanyol lar tüm hayatı bir "illiizyon" olarak ya şayan bir millet. Kendisi de rahatsız o\ duğu jeylerden sürekli kaçan (çocuk ken spor derslerinden kaçabilmek için defalaıca 3. kattan a'.layıp ayağını kır mış) ve öyle olmayacağını bildiği halde her defasında "Belki gideceğim yerde bu sefer aradığımı bıılıırum" diyen biri olduğundan, hayatın tam bir Ulüzyon olduğu İspanya'da da evinde hissediyor kendini. Oysa şiirlerinin altını çizen arayışı kendisi hiç sevmiyor, "Günde 10 dakikam güneş gözlüğümü aramak, başka bir 10 dakika kale mimi aramak, sonra çoraplarımı aramakla geçiyor" diyor, "Belki hepsin den birkaç tane edinmem lazım." Nordbrandt, şiirlerinde mecaz kullanmıyor, yazdıklan aynı zamanda yaşa dıklan. "Yaşamımı boşa geçirten her şeyin biradıvar. Birinin adı Maria idi, bir başka şeyin adı çekecek. Maria öldü. Çekeceğiyse, dört saat aradım İstanbul'un pis bir otel odasında." Nordbrandt'ın evi şimdi ayakkabı çekeceğidolu. S A Y F A 13 C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 107