Katalog

Eco, görselligin yazıyı öldürmediğini söylüyor İntikam yazılı oldu! Eco Milano'daki evinde 30 bin kitapla birlikte yaşıyor. Ama aynı zamanda bilgisayar sevdalısı ve televizyon meraklıst. 1 elevizyon seyretmenin ritüel, okumanın ise ritmik bir edim olduğunu söyleyen yazar, okumanın insanın biyolojik ihtiyacı olduğunu btrlirtiyor. DERLEYEN RA6IP OURAN üzeriııe bir söyleşi yaptı. Eco'nun söy ledikleri ayıklanıp özetlendi (çok fazla bilgi var). Ara basjıkları bizdcn. Bilgisayar harfln medenlyetl Edebiyat çev relerinde "Gülün Adı" vc "Foucault'nun Sarkacı" (Bi/de henüz yayımlanmadı) başlıklı romanlarıyla tanınan semiolog /düşünür Umberto Eco, Milano'daki evinde 30 bin kitapla birlikte yaşiyor. Ama aynı zamanda bilgisayar sevdalısı ve televi/yon meraklısı, l'ran sız "Le Nouvcl Observateur" (17 23 Ekinı 1991) dergisinden Elisabeth Sthemla, Eco'yla görsel /yazı rekabeti Yazı, grirselişitsele karşı savaşı yitirmedi, aksine tarih boyunca ilk kcz rakihine karşı mutlak birzaferkazandı. Ru da bilgisayar sayesindeoldu. Çünkü te levizyon ekranının aksine, bilgisayar ekrarıında görüntü değil, yazı, harfler, sözcükler, cümleler çıkıyor. Olaganüstü bir dcğişim yaşıyoruz: Bugürı herhangi bir itısatı, bilgisayar ekranı üzerindc, çok kısa bir süre içinde çok dcğişjk kaynaklardan gelen binlerce bilgiyi, haberi izleyebilir. Bilgisayar, harfin medeniyetidir. Tıpkı, görüntünün pi ramitlerdeıı barok kiliseye kadar çok geni^ bir zaman dilinıinin medeniyeti olmasıgibi. (...) Televizyonla yazılı haber arasında, izleyiciokuyucu açısındanfark şu: Bcn televizyonda mesela filanca adamın danulan düştüğünü öğreniyorum. Ama ertesi gün aynı haberi gazetede ukuduğıımda olay beni rahatlatıyor, güven geliyor bana. Birincisi ritüel, ikineisi ritnıik bir edim. Bir de işin derinliği sorıınu var: Tclevizyon insanı tatminsiz bırakıyor, gazete, yani yazı ise daha derine götürüyor, düşünme ınizi sağlı yor. Iştebu nedenle de bugün hiçbir zaman olmadığı kadar çok gazete, dergivekitap var raflarda, vitrinlerde. Görsclle yazıarasında bir savaştan söz etmekben cc ınodası laınamen geçmiş bir tutumduı. Bencc ikisinin arasındaki kynergie'yi (işbirliği, görevdeşlik) düşiinmek gerek. Mesela Benetton'ıın reklamcıları bunıı yaptı ve başarı kazandı. Benetton afişlerindeki yeni doğmuş kanlı bebek, reklamcılık tarilıinde yeni bir dönem açtı. Yazı, sadece bastlı medyada yayımlanan bu ilan üzerine o kadar çok ve geniş yorum ve değcrlcndirmelcr yaptı ki, afiş, toplumsal ve psikolojik bir boyııt kazandı. Zaten, dünyayı ve gelişmeleri sürekli izle yeııdiııleyen reklamcılar da hep yeni tekniklerin peşinde. ünlar da isteyerek kullıındılar bu yazıyı ve basılı medyayı. O alişj scçcrken, Benetton'un satıldığı ülkelerin panolarında çok ıızun süre kalamayacjğını biliyorlardı, ama gazetecilik söylemini kullanarak afiş fikrinin ve etrafında canlanan tartışmanın uzun süre gündemde, kamuoyunda kalmasını sağladılar, üstelik tek kurıış para luucamdan! Helal olsun adamlara! (...) Sansör artık haber bolluğuyla yapılıyor Aşırı sayıda haber aktığı doğru. Bu bir tchlike ve yazının da bunda payı var. Bııbirtrajedi. Çünkü haber fazlalığı gürültü demektir. Sansür artık haber yayımlamamak ya da kesmekle yapılmı yor, aksine haber tazlalığı ile yapılıyor. Bugiın bir haberi ortadan kaldırmak için en iyi yol hemen ardından bir başka haber yayımlamaktır. Körtez krizinde olup bitenler bunıı çok iyi örnekledi. Başka alanlardan da başka örnekler vermek mümkün. Tüm insanlığın tüm belleği bir bilgisayara yiiklenince ne olacak? 20 kitaplık bir kaynakça son derete yararlıdır, çünkü sonuç olarak bu kaynakçayı inceleyip hoşunuza giden 3 kitabı satm alıp <.>kuyabilirsiniz. Ama bilgisayarın tlüğmesine bastığınızda 10.000 kitaplık bir kaynakça karşınıza çıktığında ne yapacaksınız!' Çöpe aıarsınız herhalde. Aynı şekilde fotokopi de okumayı, dolayısıyla bilgiyi öldürüyor. Eskiden kütüphaneyegider ve kitap okurken ilgilendiğim noktaları kitabın kenarına ııot ederdim. !jimdiyse o bilgi ha/.inesini totokopi edip eve getirdiğime çok memnunum. Çünkü bu yöntem daha kolay. Ama o fotokopi yığınını bir kez olsıın açmadım bile. (...) üyle bir toplum ve dönemde yaşıyoruz ki, atılabiliı Suatch saallerini topla yıp, muhaiaza edilmesi gerekJi kitapları atıyoruz. Bu o kadar onemli değil. Daha vahimi, sayıca çokluk, yani bolluk nedeniyle kitapların kendi kendilerini tahrip etmesi, ortadan kaldırmasıdır. T layatta beni en çok sıkıntıya sokan konıı kitapların muharaza edilmesi. Her diişüniir, her yazar bu sorunla karşı karşıya. Kitabı ilelebel nasıl muhafaza edebiliri/.? lc). yüzyıldan bu yana selük>z kâğıdı üzerine basılan kitaplar o ka Umbeıto Eco "Hıc bir ekrdn. hıt bi( tekrıoloıı insanın okuma ıhtıvacını ortadan kaldıramaz (Fotoğraf. Yavuz Baydar) dar hassas ki yakında eriyip, bozulup, kaybolup gidetek hepsi. Onların ortalama ömrü 70 yıl. Mesela 1S)5() yılında yayımlanmış (iallimard'ın bir kiıabını elime aldığımda kırıntı haline gelmeye hazır mayasız ekmek tutuyormuşum gibinıe geliyoı. ükuduğum tüm kitapların sayla kenarına not düşerim, benimbelleğimdironlar. Yenibaskılarçıkıncaneyapacağımr' (...) insanlar kıçıyla okuyor yazıyı Okumak, insanın biyolojik bir ihtiya cıdır. Hiçbir ekran, hiçbir leknoloji in sanın geleneksel okuma ihtiyacını oı tadan kaldıramaz veo ihtiyacın gereklerini yerinc getiremez. "Ulyssc"nin dördüncü bölümünde [oyce, bu ihtiyacı çok iyi anlatır. Leopold, tuvaleııe bir şeyokurveokuma ritmidışkınınboşal tılma ritmiyle atbaşıdır. Bu ne (ıkradır ne de marjinal bir olay. Arnk herkes tııvalete koltuğunun altında bir gazete ya da dergiylegidiyor. İnsan, kıçınııı deli ğiyle okuyor. Burada o kaılaı önemli bir ihtiyaç söz konusudur ki, her bilgi sayara mutlaka bir printer gerekli. Ek randa yazdıklarınızı görseniz, yazının bir aşamasında onları print edip kâğıı üzerinde okumak istersiniz. Printer en az bin yıl daha gündemde kalacak. (...) C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 1 0 2 S A Y F A 9