Katalog

Ü CEP ÜNİVERSİTESİ Her hafta bir kitap t t P lik, şiirselliğin doruğundaki özgün sanat yapıdarından yüzyılın sonlarına doğru giderek artan ticari pornografiye kadar uzanan geniş bir alanda varlığını sürdürür. Freud'un cinsellikle ilgili teorilerinin devrimci etkisi, bu gelişmelerin temelinde yer alır. 20. yüzyıl erotik yazınında iki ana eğilim göze çarpar. 'Hazcı' eğilim diye adlandırabileceğimiz grupta, "Lady Chatterley'in Sevgilisi" romanıyla erotizm akımının öncülerinden D. H. Lawrence ve Henry Miller; cinselliğin daymonik yönünü vurgulayan grupta ise William Burroughs ve sadomazohist ayrmtılar içeren "Göziin öyküsü" kitabıyla Georges Bataille'ı görmekteyiz Çağdaş erotik yazının en popüler temsilcisi Amerikalı yazar Henry Miller, kösnüyü espriyle, karikatürize ederek sergiler; sanki insan yaşamının binlerce yıldır tabulaştınlmış bir yönünü değil de değinilmesi doğal, sıradan bir olguyu anlatır gibidir. Kimi yerde sinik bir ton alan anlatımıyla Miller, bağnaz önyargıları yıkmaya çalışır. J. Joyce, A. Gide, güçlii gözlem yeteneğiyle Colerte, Vioİette Leduc, <iLolita"sıyla Nabokov ve Gombrowicz, "Varolmanın Dayanılmaz Hafifliği" ile Milan Kundera, Alberto Moravia 20. yüzyıl yazınında erotik öğeyi yapıtlarında kullanan yazarlar arasındadır. Kadının varoluşunu sorgulayan, buVrnrıılmı • Ssf S UNIVLR'MAllll S 0/ / R\M nu yaparken de cinselliği yine dişi bir esteüğin perspektifinden yansıtan Anais Nin, erotik yazının kuşkusuz en yetkin yazarlarından biri. Nin, olağanüstü deKendini yetiştirmek isteyen herkese rin/duyarlı tinsel boyutu ve özellikle cinselliği betimlediği boöğrenmek istediği her konuda lümlerde yoğunlaşan büyüleyici şiirsellikteki diliyle, cinselliğin metafiziğini yakalamıştır. Türk yazınında cinsel öğenin yer aldığı en eski örnekler, eski destanlar ve iiirlerdir. Konur Ertop, 1977'de yayımlanan "Türk Edebiyatında Seks" adlı incelemesinde, eski destanlardan başlayarak yetmişli yılların ortalarına kadar, Türk yazınında erotizmi örneklerle sergiler. Eski Türkler kadınerkek ülişkisini, cinselliğin doğal algılandığı anlaşılan bir anlatım tutumu içinde, ayrıntıya girmeden, kösnüllükten uzak betimlerler; kadına saygılıdırlar. Müslümanlık etkisindeki Türk yazınında ise aşk, 'tasavvuf düşüncesine dayanır; dünyevi aşk Divan şiirinde tanrı aşkıyla bütünleşmiştir. Mevlana tasavvıîf düşüncesini "Mesnevi"sinde, aralarında erotik motiflerle işlenmiş olanları da bulunan öykülerle dokumuştur. kespeare'i çıkartılmasındaki arkaik tutum, günümüzde çoğu insan için gülünçtür. Son onyıllarda Pınar Kür'ün "Asılacak Kadın"ı ya da Ahmet Altan'ın "Sudaki İz"inin yasaklanmasındaki yaklaşım, aydın bir bakış için bağnazdır, çağdışıdır. D. H. Lawrence'ın dediği gibi "birine pornografik görünen, bir başkası için dehanın kahkahası" olabilir. Erotik yazının ilk yetkin örnekleri, Ortaçağ'ı geride bırakan 'insan'ın, değer kazanmaya başlayıp 'kul'luktan birey'liğe yol aldığı Rönesans döneminde ortaya çıkar: Boccacio'nun "Decameron"u, Chaucer'ın "Canterbury Masallan" ve Henry Miller ile sürrealistleri büyük ölçüde etkileyen Rabelais'nin yapıtları bunların en önemlileridir. Bu arada, Casanova'nın yazınsal değeri fazla yüksek olmayan otobiyografisi; Marquis de Sade'ın, cinsellikte kendinden adını alan 'sadizm'i işleyen kitaplan da erotik yazının belli başh örneklerindendir. Maddenin egemenliğindeki 20. yüzyıl teknoloji toplumlarında cinsellik, yazında değişik boyutlarda kendini gösterir. Yazar, yerleşik normlarını korumaya çalışan burjuvayla çatışma durumunda, özgürlük arayışındadır; cinsel I I I t 1 20 yuzvılda özgurluk arayısındakl yazar cinselliği sllrselllğln doruklarından pornograflnln sınırlarına kadar olan alanda kullanmayı denlyor (Varolmanın Dayanılmaz Hafifliği fllmlnden) Eski Mısır JEAN VERCOUTTER EskiMısır lletışım Yayınları Klodfarer Caddesı lletışım Han No Caflaloölu 34400 Istanbul Tel 516 22 606162 Divan şiirindeki salt tensel aşk, 'hamamiye' adı verilen gazellerde dile getirilirdi. Bunlar, şairlerin hamamda gördüğü 'oğlanlar' için yazdıkları şiirlerden oluşurdu. Divan edebiyatının büyük ölçüde eşcinsel aşkta odaklaşması, din etkisindeki Osmanlı toplumunda kadınların sosyal yaşamdan uzak tutulmasının bir sonucudur kuşkusuz. Genelde kadınlara kapalı bir dünyayı yansıtır Divan edebiyatı. Enderunlu Fazıl bu gerçeği şöyle vurgular: "Şairiz şeyn (utanç) verir şanımıza / Giremez fahişe divanımıza." Osmanlı döneminde, hiciv sanatı (Nef i'nin "Sihamı Kaza"sında göruldüğü gibi) ve halk sanatı cinselliğin rahatça sergilendiği diğer yazınsal alanlardır. Aydınlanmacı yazınsal akımların 'eğitici/öğretici/erdemli' özelliğini taşıyan 'Tanzimat' ve duyguvu ön plana alan 'Servetifünun' dönemlerinde bedensel aşk üstü örtülü geçiştirilir. 20. yüzyıl Türk yazınında cinsellik uzun süre, sanat ürününe yakışmayan bir içerik öğesi olarak algılanmış, yazarlar daha çok önemli gördükleri sosyal konuları odak almışlardır. Dönemin diğer önemli yazarlarına kıyasla, yazınsal değerinin daha az olduğu duşünülen Refik Halit'in cinsel öğeyi yoğun biçimde kullanması, yapıtlarının 'kitscb' olarak damgalanmasında rol oynamıştır kuşkusuz. Yirmili/otuzlu yıllarda cinselliği 'naturalist' yaklaşımla ele alan sıradışı/özgün bir yazar Selahaddin Enis ise, sosyalist bakış açısının izleri görülen ve son derece sert bir toplum S A Y f A 9 CUMHURİYET KİTAP SAYI 105