Katalog

Haky "Kökler"de bir özgürlük masalı anlatmıştı Bir Amerikan rüyası * DERLEYEN MMAHTMBI Birçok kişi, Alex Haley'i bir zamanların "bestseller"ı "Kökler"den anımsar. Yazannca "bir ihtilaf konusu" olarak nitelenen bu ro' man 1976 yılının sonbaharında yayımlanmıştı. Bir sonraki yılın ilkbaharına gelindiğinde kitap iki milyonun üzerinde satmış; iki de önemli edebiyat ödülü kazanmıştı. Haley, daha kitabı bitirmeden ABC firması "Kökler"i sekiz bölümlük bir TV dizisine uyarlamaya başlamıştı. bile. 1977 yılının başında TV'de yayımlandığında bütünüyle "olağanüstü" bir ilgi görünce, "Kökler" bu kez 1979'da 12 saatlik bir dizi film olarak izleyiciye ulaştı. Açıkça görülüyor ki "Kökler" zamanın Amerikan toplumunda önemli bir noktaya temas etmişti. Geçmişe bakılacak olursa, "Kökler"in nasıl bu denli etkili olabildiği anlaşılmaz oluyor doğrusu... Ama Haley, tarihin uyandırdığı "güven" duygusuyla canlı bir kurguyla harmanladığı bu destansı yapıtla Afrika kökenli Amerikalıların dört nesillik öykülerini anlatıyordu Belki "Rüzgâr Gibi Geçti"den beri Amerikan halkı bir öyküden böylesine etkilenmemişti. Üstelik Alex Haley'nin yapıtında Margaret Mitchell'inkinden daha çok seks, şiddet, gerilim, korku vs. vardı. ABD'de ilk defa, popüler bir klasik "beyazlann Güneyi"nin "acı kaybını" yenidengündemegetirmeden, tam tersine, AfroAmerikalıların keşfedilmemiş tarihine bakıyordu... "Kölder", beyazlar arasında da çok popüler oldu. Kitaptan uyarlanan dizinin son bölümü, televizyon izleyicisinin yüzde 71'ini ekran ba^ına çekti. Ne köleliği örtbas etmeye çalışıyordu, ne de beyazları kişilik sahibi ve cesur insanlar olarak göstermeye; ama "Kökler", acımasız Avrupalı köle tüccarlarmın yağmaladığı Afrika cennetindeki "militan köle" Kunta Kinte'nin kahramanhklarını ve Kinte ailesinin 1865 yılından sonra özgürlüğe kavuşması öyküsüyle dikkat çekiyordu. Bu bir tür "yoksulluktan zenginliğe" gidişti, yani silahların bakış açısıyla bilinen "Amerikan rüyası..." Aslında "Kökler"i yazmakla Alex Haley çoğu kişinin özellikle de AfroAmerikalıların sormak istediği bir soJMHURİYETKİTAPSAVM05 ruyu da yanıtlıyordu: "Ben nereden geldim? Bizler nereden geliyoruz?" İnsanlar bu sorunun yanıtını, Haley'in kitabında bulmuşlardı. Batı Afrika'da Gambia nehrinin sonunda, söylendiği gibi, "karanlıklar" yoktu... Aksine, orada masal anlatan biri vardı ve Haley'e Tenessee'de kıiçük bir çocukken duyduklarına benzer şeyler anlatıyordu: "Kralının askerlerinin geldiği sıralardı... dört oğuldan en biiyüğü, Kunta, uzaklara gitti ve onu bir daha gören olmadı." Haley şok olmuştu: "Taştan bir hcykcl gibi kalakaldım. Kanım donmuştu sanki." Haley ve siyah Amerikalılar, böylece evlerine gelmişlerdi... Tabii Haley'nin "Kökler"ine eleştirilerin birer birer gelmesi, Afrikalıların Amerika'ya gelmeleri kadar uzun sürnel gazeteciliğe başladı. Hiçbir zaman medi! Birçok siyah eleştirmen, "Kök politikayla fazla ilgilenmemesine karler"in beyazlarca bu denli tutulmasına şın, İslami hareket hakkında Readers bir anlam veremedi. Ötekiler Haley'in Digest dergisine bir yazı yazdı. Bu sırazihinlerideki "Rüzgâr Gibi Geçti"deki "renkleri" değiştirerek yeniden sunup sunmadığınıtartıştılar. Ayrıca Haley'e Afrika ve kölelik hak kında Harold Courandeer'in yazdığı "Afrikah"adlı kitabı izinsiz kullandığı gerekçesiyledava'açıldı. Alex Haley'in AfroAmerikan (ve Aydınlarımız Ne Düşünüyor Amerikan) taAsaf Savaş Akat • Taha Akyol • Çetin Altan rihine belki daMclih Cevdet Anday • Mchmct Ali Aybar »Fikrct Başkaya ha büyük bir Murat Bclge • Mihri Bclli • Halil Bcrktay • Ali Bulaç katkısı, 1965 Dcmirtaş Ccyhun • Şcmsi Denizer • Abdurrahman Dilipak yılında yayımFusun Erbulak • Nazlı Ilıcak • Attilâ İlhan lanan "MalMusiafa Kaplan • Ercan Karakaş • Mchmct Ali Kılıçbay colm X'in OtoYalçın Kuçuk • Ertuğrul Kurkçu # Aziz Nesin biyografisi" olDoğu Perinçek • Sungur Savran • Ali Sırmcn ^' du. AmeriScrvcr Tanilli • Mete Tunçay tjf» ka'dakiçoğusiErbil Tuşalp • Tomris Uyar • Can Yucel >> yah gibi, Haley "Kökler"in yazarı AIex Haley 10 Şubat Pazartesi günü öldü. "Kökler" televizyona dizi film olarak uyarlândığında olağanüstü ilgi görmüştü. Haley "Kökler"de, özellikle Afro Amerikalıların kendilerine sorduğu "ben nereden geldim" sorusuna cevap veriyordu. Ünlüyazar, yarattığı militan Ivöle Kunta Kinte'yle belleklerden silinmeyecek. da İslami hareket için çalışan derneklerden birinin lideri Malcolm X ile tanıştıvesözüedilen kitabı yazdı. D GERÇEK OYKULER, ÇARPICI KİŞILİKLER cem yayınevi Sever MARJİNAL KADINLAR SEVİLAY NlHAN PINAR ÇEKİRGE. Metin Kürt Sorunu de şansını orduda denedi. Yirmi yıl sahil korumada çalıştı. 1959 yılmda işini bırakarak profesyo CIM YAYINFVİ Nuruosmanıye (^ıd. Kardejlcr Han 1/1 Cağaloğlu/lst. NOI ödemclı gOndcrcmıyoruz. Lülfcn cdcrı kadar posu pulu gOndcrinız. Rırlıkle Ya^ıma ve ö z g ü r Scvgı... Sermaycnın Tapusunu ömıır Boyu Vermemek Içın mı Evlenmıyorlar? l a l , Büyıl ve Çöpvalanlar Yaşamanın Dayanılmaz Y'alnı/lığı... ALTIN KİTAPLAR Cağaloglu / İst. Tel: 526 80 12 512 02 66 S A Y F A 13 T