Katalog

Kolomb kimdi? Kaşif, istilacı, köle tüccarı mı yoksa bir kahraman mı? Görünmez adam Amerikanın keşfinin 500. yılında Kolomb etkinlikleri çeşitli alanlarda sürüyor: Ama Kolomb tüm bunlara karşın "gizli kimliğini" korumakta hala ısrarlı. Bu nedenle olsa gerek fantastik , duygusal, giz dolu kitaplar birbiri ardına yayımlanıyor. ASLIKAYABAL Kristof Kolomb ya da görünmez adam... Gerçek yaşamöyküsu sıslerle örtülıi Aziz mi halıkçı m\> Rır kahraman ya da suçlu, belki büyük bir kâşif belki de yalnızca bir macera perest. Bir imandan çok bir sembol. Erdem ve insanı değerler yük* • • *. lenmiş bir kişilikten * », 1 , „,,. çokbirçağın simgesi. ~~ Amerika'nın keşfinin 500. yılında Kolomb etkinlikleri çeşitli alanlarda sürüyor: Televizyon, sinema, sergiler ve kitaplar. Ama Kolomb tüm bunlara karşın "gizli kimliğini" korumakta hâlâ ısrarlı. Kolomb'u konu alan belgesel nitelikte ilk televizyon filmı geçen yılın sonlarına doğru yayımlandı: 7 saatlik "Colıırnbus and the Age of Discovery" (Kolomb ve Keşifler Çağü'na ımza atan yapımcı Zvi Dorner ve yönetmen Mauricio Obregon (Kolombiyalı bir tarihçi) bugünden görüntüler, röportajlar ve arkeolojik araştınnalardan kesitler sunarak titiz bir çalışma gerçekleştirdi. Yönetmen übregon Kolomb'un göklere çıkarılmasına karşı. Denizciye bakışı şöyle: "Kolomb değerleri ve yargıları ile çağının adamıydı. Yüz yıl önce 400. yıl kutlamalarında dünya Kolomb'un kişiliğinin yalnızca olumlu yönlerini anmıştı. Bugün ise yalnızca 'olumsuz' yönlerin ele alınması tehlikesi söz konusıı. Ben Kolomb'u çevreleyen kültür ve uygarlığı anlamaya çalıştım, topluma da bunu anlatmaya çalıştım." Kolomb iilm dünyabinda da var. Ridley Scott'un yönettiği filmde Kolomb' 1,Fransız aktör Gerard Depardieu canlandırıyor. Georges Cosmatos'un yönettığı bir diğer filmde Timothy Dalton başrolde. Kimdi Kolomb> Suçlu, aziz, çapkın... Hakkında pekçok zıtşey yazıldı. Kiminegöreortahallibiriydi, Kİmine göre beş parasız, kimine göre de öldüğünde çok zengindi. Kolomb'u çok a/ tanıyoruz. Genç Kolomb nasıl biriydi? Ya karısı, çocukları? Özel yaşamına ait bu detayların yanında denizcinin (izik yapısı üzerine de doğru bir bilgi yok. Müzeler ve kitaplarda karşımıza çıkan Kolomb desenleri Tobias Stimmer'in denizci nin ölümünden 74 yıl sonra yaptığı (1575) çizimlere dayanıyor Stimmer'i izleyen Scbastiano del Ploms A Y F A 10 bo, Lorenzo Lotto ve Girolama Parmigiano, tümüyle düş ürünü Kolomb resimleri yaptılar Bu ressamların çizimlerinde Kglomb, çağın saygın adamını ıfade ediyordu. Denizcinin mezarı ise bugün de biı Mr: Siviglia katedralinde mi yokba San Domingo'da mı? Kolomb, pek çok yazar ve sanatçıya esin kaynağı oldu. Kolomb üzerine bir biyografiyazanKirpatrick Sale'in araştırmaları, yalnızca \H. yvizyılda, İngilizcede Kolomb'a adanan sayısız yapıt ortaya koydu: Yüzlerce şiir, 14 tiyatro yapıtı, 7 lırık opera, 9 roman... Sale, "Kanıtlamak çok giiç, ama Kolomb Avrupalı ve Amerikalılar'ın fantezilerini herhangi bir tarihi kişilikten daha fazla besledi. İsa'dan bile çok" diyor. Kolomb'a adanan yapıtlann çokluğuna karşın bunlar arasında "gerçek bir sanat yapıtı" yok. Nitelikli tek çalışma Antonin Dvorak'ın 1893te Chicago'da açılan Kolomb sergisi için besteledigi "Yeni Dünya'dan" adlıyapıt Kolomb, hep bir ikona ya da karşıikona oldu. Hiçbir zaman gerçek bir ınsan gıbı merkezde olamadı. Edebiyatdünyasıda 1992'deKolomb'ladolu. Alejo Carpentier'nin "L'Arpa e L'Ombra" adlı yapıtının yanında dikkat çeken başka kitaplar da var: Mic hael Dorris ve Louise Erdrich, "The Crown of Colombus" adlı kitapta Dartmouth'da öğretmenlik yapan bir Kızılderili kızın öyküsünü anlattılar. Romanda Kızılderili kız Kolomb'un yayımlanmamış bir mektubuna rastliyor. Bu mektup aracılığı ile denizcinin 1492'deKızılderilibirşefesunduğutacakavuşu yor. Arkeolojik ve duygusal bir roman. Fantastik ve greçek dışı bir diğer kitap, "The I leirs of Colombus" (Kolomb'un Mirasçılan). Yazarı Gerald Vizenor. Berkeley Üniversitesi'nde edebiyat dersleri veren Vizenor Kolomb'u Meksika ve Guatemala nın eski sakinlerinin Avrupalı temsilcisigibi sunuyor. Denizcının seyahati keşiften çok atalarının topraklarına dönüş Kolomb... Kahraman'' İstilacı.' Köle tuccarı? Bilmiyoruz. Amerika'yı keşfedişinin 500. yılında hâlâ "görünmez adam." Bugun dunyanın en yoksul köselerinden blrl olan Hispaniola Adası'nda Kolomb altın bulmustu C U M H U R İ Y E T KİTAP S AY I 9 9