Katalog

Cınsellıkten tanhe, teknolojıdcn edebıyata Ansiklopedinin Cavannaca'sı Y\W>\ ^ ı N H K n I I I I N . . . .. ,, ,,ı.l Karşı Ansiklopcdi / Cavanna / Çevıren Eray Canberk /Sarmal Yayinevı İst. 1991 96 s /8.500 TL ÖNER CİRAVOĞLU Cavanna'nın "Karşı AnsıkIopedı"sı dort dortluk bır mı 7ah kupu Cmsellıkten tanhe teknolojıden edebıyata değ gın yu?lerce esprının resmı geçıtı Hey gençler1 Hayatt bıraz da muzıp tarahndan yakala mak ısteyenler, duşunenler, duşunmeye vaktı olanlar ve ohnay anlar, sıyasetten hoşlan mayanlar1 Unlu kışılerın sakladıkları "şeyler"ı merak edenler1 Hepını/ gelın C avantıa nın ansıklopedısı ne Burada ılgını/ı çekecek bır sııru konu var "Amma matrak" dedırten ancak "matrak" olmayan, "Ah, ne gulunç 1 " dedıtten, ancak gulunç olma yan, "Sahı mı 3 " dedırten ve gerçek olan bıı esprıler sadece konıılarına gore bolumlenmış olarak sunulu yoı Alfabetık hıçbırsıralama kaygısı gutmeden Ç.unku "Karşı Ansıklopedı"nın her bır maddesı kendıçapındaeglenıyor I Ier bırının ıçınde gızlı sorular var (yiınkıı tarıh so rıı sormakla başjıyor ( avanna nın "Bunu Bılıyor muydunıi7')" bağlığıyla sunduğu ansiklopedıler C ınsellık, edebıvat ve bılım soru sormakla basltvoı Cavanna nın "Bunu Bılıyor muydunıız''" baslığıyla sundugu ansıklopedı maddelcrının her bırı ıçınde bırer soru ımı taşıyor Ben de bu soru ımkrınm peşıne duşuyorum ( k e kıtabın çevırmenı Eray Canberk'ı hulııvorum Eray Canbcrk, yıllardır çesıtlı kuruınlara ansıklopedı ha 7irlayırak geçımını sağlar Bunca yıllık ansıklopedıcı lığın ardından bır "Karşı Ansıklopedı" Ne dıyecek bakalım Canbtrk I/ın verırsenı/ once neden Cavanna ve neden gulmcce Buna kısaca değıneyım Gulmeceye ılgı duymamda habamın buyuk payı vardır Kendısı es kı deyımle, "nckrc" bırıydı Okumayı, 1 ransı/cayı ve o/ellıkle de gulmeceyı çok severdı 1958 yılında me nıuıluktan ısteğıyle enıeklı oldııktan sonra gulmece ya/üarı ya/maya ve gulmece çevırılerı yapmaya basja dı Kendı gulmete anlayışı ıle donemın gulmece anla yı^ı arasında çok tark vardı Bu yuzden vazüarı ve çe vırılerı bır sııre yayımlanamadı Ancak 1964 1974 yılları arasında Pardon ve Papağan gulmece dergıle rınde kımı zaman kendı atlıyla (Osman Canberk), kı mı 7aman Nurı Can takma adıyla ya/ıları ve çevırılerı yayımlandı Yazıları bır yana, dunya gulmece edebı yatından yaptığı hıkâye çevırılerının sayısı sanıyorıım 500 kadardır Ba7i ya/arlardan yaptıgı çcvuüeı ılk kez Mıllıyet Yayınları arasında kıtap olarak çıktı Kı sacası ben C avanna'yı ve nıce yabanc ı gulmece ya/a rını bu yolla tanıdım Ozellıkle de Fıansı/ gulmece ya7arlarını Sırası gelmısken şıınu da eklemek ıstı yorum Değerlı oyuncu Ferhan Şensoy'un 1990 sonbaharında sahnelemeyc başladıgı " Yorgun Mata dor" adlı oyunun ya7arı Pıcrre Camı dc babamın go/de gulmcce ya/aılaı ındandı Camı'den bırçok hı kâ\ e ve oyun çevırmıştı Bu uı unler Papağan ve Pardon dergılerınde yayımlanınıştı Lger sag olsavdı ve ijensoy'ıın bu çabasmı gorscydı çok sevınıı vc mutlu oluıdu Bııbııını hıç t ınımayan ıkı ınsanın aynı dog rulmdakı bu çabasi ıkısını dt tanı\ an bır b ıijka ınsa nı, benı, çok etkıledı ve duygulandırdı Bana C amı yı tanıtan bab ımı Şcnso\ a C amı >ı tanıtan ve benım de hocam olan H.ıldun I aner'ı savgıvla anıyorum Sa\ıııijenso\ ada"Berhııdırolunu/ dnorum ~ Sjımdı s>ıra Cavanna'ya ve kıtaba geldı sanırım "Kar^ı Ansıklopedı" dıye adlandırdığını/ kıtabı bıra? da "kuçuk" ansıklopedı olarak tanımlanıak ısterım Bo>le bır çevırıyc oncelık tanımanızd.ıkı amaç nedır J Ansıklopedı ha7irlama alışkanlıgı ıııı • Yoksa * bıı tutkumıi'' ~ Bu sorunti7 benı can evıımkn v urciu1 1964 ten va <\A Mevdan Laıousse'un ha/ırlannı ısıml ın bu ya nı ckmck paranıı /aman /aıııan madde va/ırlığın dan ve ınsıklopcdı \onetmcnligmden k ı/andım Ama dovmuş erıyık oı negı doj ıııuj ansıklopedıst du ıumuna geldım ^u gunlerdc1 Durmad ın AA( 1ILN, AA! I () alvar ABA dan b ısla\ ıp /YWIEC e kadar aliabc sırasına goie nıaddelerle bogıı^ın ıktin usan dım Şımdı tle bır ansıklopedı ha/ırlam ı sorumlukı ğu var ustıımde Sınırları çi7ilmıs, amaeı belırlenmış venı bır ansıklopedı çalışm ısına gırmevı g<'7e alamı yoıum Buyuk sovkmış olmavavım Ama kcndıme gote kcndınıcc ansıklopedıler sapmak ısterım Bı ra/ bu bıkkınlıktan, bıra/ da ulkemı/dtkı ansıklope dı akımına gulmece açısından bakmak ıçın bıra/ da (Dııektoı) Alı Bev ın "Lehçetu'l Hakaayık ının et kısıylc ve gııncel deyımıyle "gırgır" bır so/luk ya da karsji ansıklopedı ha/ırlamaya gırı^tım Ama bu ça Iktldarsızlık Iktldarsız erkek yoktur Ancak tembel kadınlarvardır S A Y Slyamlı Iklzler Slyamlı Iklzlerden blrlne belll ölcude beyaz sarap, öteklne de aynı Olçude kırmızı $arap verlllrse Iklslnln de aynı Olçüde sarho$ oldukları saptanır l$te bu na blrleşlk kaplar yasası denlr lışma bıra7 ha7irlık, bıra/ tasarı a%amasında kaldı Bu sırada, babamdan kalma gulmece kıtaplarını karıştıruken Cavanna'nın bır kıtabmı bııldurn Du ijundugum "karşı ansıklopedı"nın bır başka tıırlu sıı, deyım yerındcysc "Cavannaca"sı ıle karşılaşmış, tım Çevırmeye koyuldum Ama yer yer uyarlama lar yapmak açıklavıcı cumleler eklemek /oıunda kaldım, C avanna'vı ve rransı/cayı katlederek Ne dcmışlcr "Traduttore tradıtore" \ ı L]A "çevırmen çevırgendır Şıı gıınlerde bır Cavanna dalıa yayımlandı "Annecığım, Imdat 1 " Genel olarak bu olayı ve CaVanna'yı nasıl değerlendırıyorsunu/ • " Sevındırıcı bır raslantı Bır anıla ıkı C avanna bırdcn Cavanna'nın bı/ıın okıııumu/a pek \a bancı k ılmayaeagını duşunuyorum 1970'iı vıllaı cian sonra gclışcn vt ba'jkala^ımgcçııengulmece an \A) ı^ımı/ daha doğı usu gulmece \ a/arlaı ımızııı \ a rattıgı yenı bır gulmece evrenı bıı vanıyla ( avaıı na nıngulmeceevıenıneyakın bonılonemlerdc >e tışcn b'rçok gulmece ya/aı ve çizeıımmn urunlerı ne ı^ın.ı olanlar (avanna ıle kolay ıletı^ım kuracak lardıt sanıyorıım C avanna'nın degı^ık yanı 1 ransı/ ve duny a kulturune lazlaca gondcrme yapması Bıı açıdanokuru/oılusor Bunu "Kar^ı Ansıklopedı" ıçın sovluyorum o/ellıkle ( avanna çevımıenı ya da uvarlavıcisı Canberk le soylejımı/ bıı kadar ama' Kar^ı ansıklopedı ıle ılı^ kımi7 u/un surectğe ben/er Gerek tarıh unluleı ını ^etiafla^tırması bakımından, gerekst ınsan ılı^kılc rının ıtırai edıleme7 uzantılırını ortava çıkarması bakımından "Kariji Ansıklopedı" bır başlangıç Ii}i daha deıınlcre goturmeye, daha o\lumlu metınlerc gereksınımvargıbı Kımıbolumlcıdekışıduyaılı gı ı uhsal bır açma7 gıbı vansıvor S ınkı hepımı/ v a rız bu ansıklopedıde Kımı bolumkrı daha alt bo lumlcrc de yaymak geiekebılu O /aman vemışkı den, ıbadetlcrden, çocuk oyunlarından ve Mıdas ın kulaklaı ından cia so/ açılır Coruyorsunuz Cavan na nın "Karşı Ansıklopedı"sı ınsanı nerelere gotu ruyor D C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 72