Katalog

Fatmagül Berktay kitabını kadınlara adadıgını söylüyor Esitliğin ötesine... fflffl BULVRR Kadın Olmak Yaşamak Yazmak / Fatmagül Berktay /Pencere Yayınlan,tst Nisan 1991 160s./15.000 TL./CKKKodNo: 177.014 Kadın Olmak Yaşamak Yazmak'ta bir kadının kadın TAfAMAK ulma bilinciyle yaşadıklannı, YAZMAK duyduklarını ve gördüklerini, dürüst ve içten bir paylaşnrıa isteğiyle kalemiyle buluşturduğu denemeler var. Kitabın özelliği kadın bakış açısıyla yazılmış olması. Yani bir manifesto değil! Fatmagül Berktay, feminizm gibi bir duyarlığa sahip. Böyle bir du yarlılık insana normalde göremeyeceği şeyleri gördürebiliyor. Yani insanın görme biçimi değişiyor ve bunun dışına çıkartabiliyor. Varolan kültürel kalıpları kırabilme olanağı sunuyor. Evet, kadın bakış açısıyla ınsan her şeye bakabiliyor. Berktay, farklılığın fark yarattığını savunan bir yazar. "Bcn diyebilmek için insanın önce kendi peşine düşmesi gerekiyor. Yoksa 'bcn' demesi çok zor. O 'ben' başkalarından yaratılmış bir ben değil. Kendi kendinin bilincine varma süreci çetin bir iç hesaplaşmayı getiriyor. Her yazılan dürüst ve içtenlik kaygısı taşıyor. Kendin olmanın getirdiği şeyler var. Zor yazıldığı için yazmak acılı bir süreç..." Onun bu düşuncesine katılmamak olanaksız. Fatmagül Berktay, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde Uluslararası îlişkiler (lisans) ve Siyaset Bilimi (yüksek lisans) okudu. Yurtiçinde ve dışında çeşiüi gazete, dergi ve kitap derlemelerinde sanat, edebiyat ve kadın konularında yazılar yazdı. Kitap çevirdi (Mao Zedung, Yayınlanmamış Yazılar; George Thomson, Kapitalizm ve Sonrası; J. Mitchell ve A. Oakley, Kadın ve Eşitlik; Paul Wittek, Osmanlı tmparatorluğu'nun Doğuşu, Feroz Ahmad, tttihatçılıktan Kemalizme). Başbakanlık Çevre Müsteşarlığı'nda uluslararası Üişkiler uzmanı olarak çalıştı, 198990 döneminde Ingiltere'den aldığı bir bursla York Üniversitesi'nin Kadın Araştırmaları Bölümü'nde lisansüstü çalışmalar yaptı. Kadın ve Din: Baskı ve Direnme Söylemleri başlıklı bir tez yaz dı. Kitabın önsözü yerine Kadın Olmak ve Yazmak ya da Farklılık Fark Yaratır mı? adlı bölüm var. Kitaptan bölüm:" Kadınlar için 'ben' diyebilmek ve kendini dile getirmek başlıbaşına zor bir şey. Egemen kültür, kadına etkin ve özerk bir özne olma hakkını pek az tanıyor. Bu kültürde kadının simgeleyen, temsil eden olması çok güç, çünkü kendisi bir simge. Simgeleme yetkesi, nesneleri adlandırma/ tanımlama yetkesi, geleneksel olarak erkeğin emrine ve o kadını simgelenen bir nesneye dönüştürüyor. Egemen kültürün özündeki bu edilgin simge/ etkin simgeleyen ayrımı, eşitsizliğin, baskının ve iktidarın önemli bir ideolojik payandası. Sanatçıyı ve yazarı etkin ve erkek özne, kadını ise onun edilgin yaratısı/ yapıtı olarak gören binlerce yılhk gelenek, özne/ nesne ikileminin başka bir ifadesi olan doğa/ kültür aynmına dayandırılıyor. Bu geleneğe göre kadm, üremeyle olan ilişkisi nedeniyle doğaya daha yakın, erkek ise kültürün ürünü ve yaratıcısı. lşbölümü bu şekilde belirlenince, erkek ölümsüz simgeler yaratırken kadına da yalnızca ölümlu bedenler yaratmak düşüyor. Sevgili ve cehennemlik Freud kadın ve erkeklerden oluşan bir dinleyici kitlesine verdiği konferansta Kadın sorunu çağlar boyunca her türden insanın kafasını kurcalayan bir bilmece olmuştur. Aranızdaki erkekler de bu konuyu düşünmüşlerdir mutlaka. Kadınlar için böyle birşey sözkonusu olamaz, çünkü zaten kadının kendisi bir bılmecedir. Bılmecenin "bilmece" yaratması, yani kültürel ürünler vermesi beklenebilir mi? Bizim 'kadın yazar'larımız istedikleri kadar 'bk kadın değil insanız' desinler, Freud veciz bir şekilde kadınların her türden insan sınıfına girmediklerinisöyleyiveriyor." (Sayfa9) Feminist edebiyat eleştirmenl eri kadınların özyaşam öykülerinde başkalanyla özdeşim gibi ortak bir özellik sapUyorlar. Aynı koşulları yaşayan başka kadınlarla ileşim kurma ve deneyimleripaylaşma çabası belirgin. Fatmagül Berktay Feminist yazarlar yaşam deneyimlerini aktararak kadınları ataerkil düzene karşı mücadeleye çağınyorlar. Fatmagül Berktay bu kitabını kadınlara adadıgını söylüyor. Denemelerde edebiyattarih ve sosyoloji gibi konularm kesiştiği yazılar var. örnek Nazi Almanyası'nda Normallik Tutkusu, Ortaçağ'da Yaşam Aşk ve ölüm, Peygamberin ölümü Üzerine Saz Çalıp Oynayan Kadınlar, Kırkıncı Oda'nın Kapısında.... Bu çeşitlilik yaşama birçok açılardan bakmasından kaynaklanıyor. Severek ya da öfkeyle yazılmış denemelerde sıcak bir paylaşma arzusu duyumsanıyor. özellikle Murathan Mungan'ın öykü kitabı Kırk Oda'yı tanıtırken çarpıcı yerler var Bu bölümden konuşurken "Kırk Odayı okuyunca derinlerden süziilüp gelen bir şey oldu. Beni çok etkiledi. Hem yaşanmışlık içeren hem deleorik çağrışımlar ve birçok göndermeler var. tkisi arasında gidip geliyor. En sevdiğim yazılanmdan biri" demişti. Gerçekten de insana dokunan, kitaba başlar başlamaz karşınıza çıkan güzel bir yazı. Kadın Olmak Yaşamak Yazmak 3 bölümden oluşuyor. Ük Bölümde "Yaşamışlığın Sevgili Cehennemi' başlığında îkibine Doğru, Söz. Saçak ve Cumhuriyet'te yayımlanmış yazıları var. Ikinci Bölüm olan Esitliğin ötesine'de Yeni Turku topluluğunu anlatan bir müzik yazısı karşınıza çıkıveriyor. Berktay dinlemiş, sevmiş ve yazmış. Veya "Şişman Neden Güzeldir" başlıklı bir yazı. Son bölümü "Geçmiş Zamanların Gülü"nde kasım 1984'te Tarih ve Toplum Dergisinde yayımlanmış. Ortaçağ'da Yaşam, Aşk ve ölüm oldukça etkileyici bir deneme. "Bir zamanlar Zafer Çarşısı'nda", "Ortaçağda Kadınlar" bu bölümün başlıklarmdan. Söyleşımizde tslamda ve Hırıstiyanlıkta Kadının Statüsüne Karşılaştırmalı konulu bir doktora tezine çalıştığını öğrendim. Edebi öğrenciliğin büyüsünden kendini kurtaramadığını söyledi. Kadın kadına, Ktdın Olmak Yaşamak Yazmak adlı kitap üstüne konuşurken kızı Aslıgül'ün de bir ara gelip bizi ilgiyle dinlediğine tanık oldum. Sömürgeleştirenlerin kendilerini, kendi istedikleri gibi ifade edecekleri anlatım biçimlerine ihtiyaçlarıvar. Hem bu kitap erkeklerin öyle korkacağı cinsten değil. Yalnızca sıcak bir kadm bakış açısı ve alabildiğince paylaşma isteği var. Ben de bu kitabı sizinle paylaşmadan duramadım. D CUMHURİYET KİTAP SAYI 8 4 S A YF A