Katalog

Yontudaki varoluş çığlığı Bir Kadın / Anne Delbee / Çevirmen: Ayşe Kurşunlu Ortaç / Afa Yayınları 398 ş.J/15.000 TL. / Kod No: 011.085 İSMAİL MURAT Camille'Claudel, beyazperdeye de uyarlanmış 5 Cesar ödülü almıştı Kitabın kapağında, unutuluşun alacakaranlığından bize bakan solgun, siyah beyaz bir kadın portresi. Mağrur dudakları, cesaret ve umutsuzluğun bulujtuğu güzel gözleri, isyankâr saçlarıyla bu kadın Camille Claudel. Jokondvari gizemiyle bize bakan sarı solgun fotoğrafının yanında soyadı, adı, doğum yıh, göz rengi, kardeşinin, sevgılısinin ve arkadaşının adlan var. "Yaratıcıhkta Otuz Yıl Akıl Hastanesinde Otuz Yıl." Kapağı çevirdiğimiz andan itibaren resimdeki "deli" kadını, Düyük bir sanatçıyı unutulmuşluktan kurtarmaya çabalayan yazarın bir başka kadın sanatçının coşkulu eşduyumuyla, özenle "ijlediği" sayfalardaki sesini duyuyoruz. Anne Delbee, Camille Claudel'i diriltiyor bizim için, onun eızemlı labirentınde dolaşıyor: "Bu kitap, orada hapsedilmiş, seslenen ona doğru bir adım daha, açılan bir kilit daha. İşte orada o, işaret ediyor, topraklı iki güzel eliyle gülümsüyor. lşte burada, eşsiz biçimler yaratan dişi heykeltıraş." Kadın olarak yaratmanın, heykeltıraş olmanın bedelini, yaşadığı çağda "diri diri gömülmekle" ödeyen Camille lacivert gözlerinde dile gelen "cesareti, açık yürekliliği, kendini beğenmişliği ve neşesiyle etkileyicı." Bu "her şeye" akıl hastanesinde otuz yıl geçirme cezası dahil kuşkusuz. Çocukluğuna dönüyoruz Camille'in: Villeneuve'ün killi toprağını yoğuran, ele avuca sığmayan küçiik kız. Henüz on ikı yaşında. Babasmın sezdıği yetenek, saçı başı dağınık, çamurla oynayan kızının bir süprüntü olmasından korkan anne. On dört yaşında; sabahın ilk ışıkları 'David ile Goliath' heykelini yandan aydınlatıyor: "Bir malzemeyle hayatı yaratmak, hayattan da öteyi. Artık bunu yapabilcceğini biliyor. Yontmaya ara vermeyecek." Ve heykeltıraş dostları Boucher'in yargısı "Yeteneği var. Pa Camille Claudel'in bir heykeli Eşsiz kontrast, ınanılmaz devingenlık, karşıt dengelerin doğalfığı ve yapıtın her parçasına egemen olan kendiliöinden bir butünlük Camille Claudel ris'e gitmcli. Rodin'den ders almışa benziyor sanırsınız. Heykeltırajlık zor ve sıkıntılı bir meslek. Üstelik kadın olunca. Bir kadın için hemen hayır derdim, çocuğun tüm yeteneğine rağmen. Hcm sonra günün birinde evlenecek." Evet, kadınlann evlenıp çocuk doğurduğu bir zamanda heykeltıraj olmaya kalkışmak. Camille'in iji zor. Onu ancak heykel kurtarabilir "kadın" olmakıan: "tkisi bir olup ille de cvlenmck zorunda olmayan erkekleri czebilir. Olamaz mı?" Yaratması için meydan okuması gerekiyor ve tersi... Paris'e geli}. Atölyeleri. Auguste Rodin adlı bir yabançı heykeltıraj skandallar yaratan kusursuz yontularını sergiliyor. "Mösyö Rodin" ıle karşılaşma; kaçınılmaz ajkları: "Sevdiği adama âfik oldu. Mösyö Rodin onu ilk kez sevdi. Camille aşk kadar güçlü artık. O artık erkek ve kadın, heykeltıra;. Karşı koymak için her şeyi var Camille'in." Rodin, Camille'in "iç alevine" tapıyor; 'La Pensee'yi ona adıyor Rodin, ilkçağ yontucularının doğaya ve tene duydukları aşkı, saygıyı ta$a çılgınca yansıtışlarını kutsuyor başka bir zamanda, yarattığı tüm biçimlerde kendinden geçijin coşkusu olsun istiyor. "Sunak ta$ı Rodin, Camille de kurban." Ilişkilerınde hep varlığını sürdüren karjı konulmaz dıyalektik, yapıtlarına yansıyor: "Var olmak anlamında Camille her yerdeydi. Rodin'in her heykelinde değiştirilmiş biçimiyle vardı." Rodin'in "Ebedi İlah:" k "*rak çalkalıyor Paris'i. Direnme gucünü yitirmekte Camille Var oluj çığlığını yontularında somutlaştınyor, tükenmez ıç devingenliğini taşlara verıyor, sonsuza değin, Rodin'e kırgın: "Birbirlerine her şeyi taşla anlatıyorlar, ülkeleri orası, gerçek yatakları." Erkeklerin dünyasında direngen bir kadın heykeltıraşa eirişilen acımasız saldmlar: "Heykel onu oyalıyor! Insanlarla tanışnıak için iyi bir bahane! Kibar elli fahişe." Ciddiye alınmamaktan öte ajağılanıyor. Artık onun zamandan, yajamdan, anılardan silinmesi gerekli: "Dışarıda ambülans bekliyor 10 Mart 1913." Akıl hastanesine yoleuluk. On dört yıl sonra hastaneden yazdıeı mektupta Camille "götürülüşiinü" anlatıyor: "Bundan tam on dört yıl önce bugün, atölyemde her bakımdan tehditkâr, silahlı, botlu, kasklı ikı zaptiycnin girisinin scvimsiz sürprizini yajamıjtım." Yapıtlarındaki ejsiz kontrast, inanılmaz devingenlik, karşıt dengelerin doğallığı, yapıtların her parçasına eeemen olan kendiliğinden bir butünlük; tajta özgürleşcn Jevinimin sonsuza kadar konınacağı yontular... Aslında bütün bunları söylemek öylesine boş ki. "Deli, Camille Claudel! Ateş yakıyor. Toprakla oynuyor. Bir büyücü." Kardeş.ı Paul Claudel, Camille'in yontuculuğunu, sanatını ta.nımlıyor: "...Fakat artık meydanlardan ve açık havadan •sürülen heykel, diğer sanatlar gibi, şairin yasak diişlerini barındırdıgı o ıssız adaya çekildi. Camille Claudel bu iç heykelin ilk ijçisidir..." Platon sanatçılardan "hafif ve kanatlı bir şey" diye söz eder; "Herhangi bir şeyden esinlenip bilincini yitirmedikçe ve aklı bedeninden ayrıfmadıkça bir. şey keşfedcmez" diye ekler. "Birden peydahlandılar, botları, kaskları. Kapı kırıldı. Sürü yığın halinde üzerine çullanıp tıpkı bir ceylanmış gibi boğazından tuttu. tşte vurup yere fırlattılar onu. Hiç konuşmuyor. Çıplak bir kadın, dayanılır gibi değil. Kendini bırakıyor. Sessiz. Kanatları budanmış. Deli gömleği yıpranmış." L J S A Y F A 4 CUMHURİYET KİTAP SAYI 11