Katalog

AkurgaVın 'Anadolu Uygarlıklan' kitabı 40 yıllık emeğin ürünü Anadolu uygarlık dolu NURER UĞURLU Anadolu Uygarlıklan Ord. Prof. Dr. Ekrem Akurgal Net Turistik Yayınlar / Renkli ve siyahbeyaz fotoğraflı / 600 S Ord. Prof. Dr. Ekrem Akurgal'ın büyük ilgiyle karşılanan Anadolu uygarlıklan isimli kitabını biraz geç, konumu ve önemi gereği ayrı ve ayrıntılı bir şekilde okudum. Çünkü kitap, bir bilim adamının kırk yılı aşkın bir sürc Anadolu Uygarlıklan üzerindeki (Avrupa'da ve Amerika'da yabancı dillerde yayımladığı) çalışmalarının özünü oluşturmaktadır. Yazar kitabında Anadolu'nun M.Ö.2500M.S.395 tarihleri arasındaki uygarlıklarını ayrıntılı bir biçımde ele almış; tarihten önceki çağlar (M.Ö.600.0002500) ile Bizans, Selçuk ve Osmanlı kultürlerini de "toplu bakış halinde" sunmuştur. Akurgal'ın belirtmesine göre kitapta Hatti, Hitit, Huri, Geç Hitit, Urartu, Fryg, Yunan Arkaik, Yunan Helenistik dönemlerinin bütünü, Roma döneminin bir bölümü yazarın kendı araştırmalarınm sonuçlan; Hitit ve Hurri tarihleri Hıtitologların çalışmalarından yararlanılarak yazılmış; "Eski Anadolu Kentleri" büyük ölçüde başka bi lım adamlarının aras.tırmalarına dayanılarak kaleme alınmıştır. Boyle olmakla bırlıkte bu konularda da yazar ortaya yenı yorumlar koymuştur, demlmiştır. Mezopotamya, Suriye ve Ege bdlgelerine egemen bir coğrafi konumda olan Anadolu'nun, eskiçağ uygarhklarının gelişmesinde (tartışmasız) çok önemlı bir yerı vardır. Asva'yı Avrupa'ya bağlayan bütün büyük yollar bu toprak1ar üzerinden geçmiştir. Böylece Anadohı, eski Doğu uygarlıklarıyla Batı uygarlıklan arasında köprü görevini görmüjtür. Coğrafı konumuyla buna ^.t'k uygun bir yer olan Anadolu'nun dünya uygarlıklarının yaratılmasında da çok büyük katkısı olmujtur. Onun ıcin Anadolu Uygarlıklan'nın dünya genel tarihi ıçınde de çok önemli ve özel bir yeri vardır. Birçok büyük uygarlıklann vatanı olan Anadolu, göçler ve üzerinden geçen büyük yollar nedenıyle çeşitli kültürlerin de kaynaştığı bir yer olmuştur. Onun için Anadolu tarihi'nin Türkiye tarihi açısından da çok önemli bir yeri vardır. Ayrıca dünyanın bu çok büyük kültür ve uygarlıklarının da tek mırasçısı biz Türkleriz. Bunun için Anadolu Uygarlıklan, ulusal tanhımız yönünden de büyük önem taşımaktadır. Denebilir ki bugün Batı Uygarlığı'nın vardığı aşamada Anadolu Uygarlığı'nın büyük etkisı ve katkısı vardır. Onun için yurdumuza "Uygarlıklar ülkesi Türkiye" ya da "Uygarlıklann vatanı Anadolu" denilmektedir. Anadolu Uygarlıklan, arkcologların, antropologların, sosyologların, etnografların, paleografların, epigrafların, numizmatiklerin, tarihçilerin, sanat tarihçilerinin, mimarların olduğu kadar geçmi^ine önem veren her Türk aydınının da ilgi alanı ıçıne girmektedir. Biz de bu ilgi alanı Alışar Fryg vazosu Pışmış loprak Erken Fryg stılı M Ö 750730 Ankara Anadolu Medenıyetlerı Muzesı içindeki bir Türk aydını olarak, Akurgal'ın bu özlü, yoğun ve örnek çalıjması üzerinde bazı düşünce ve görüşlerımızı belırtmeye çalışacağız. (Bu düşünce ve görüşTerımızı sınırlı bir gazete yazısı ıçinde bırakmayıp, bazı inceleme ve araştırmalarımızda da yeri ve zamam geldikçe ayrıntılı bir şekilde soz konusu cdeceğiz). Tarihçıler tarihi yazının bulunmasına gore ikiye ayırmışlar, önı.ekı dönemlereTarih Öncesi Devirler, sonrasınaTarih Devirleri adını vermişlerdır. Akurgal da Anadolu Uygarlıklan adını verdıği bu ozgun çalışrtmını bu geleneksel ayrıma göre düzenlemıştır. Yazar, çalışmasının ağırlığını daha çok Anadolu'nun tarih devirlerine ayırmıj, tarih öncesi devirlerden eski taş çağı (M.O. 600.00010.000), orta taş çağı (M.Ö.10.0008000), yenı uş çağı (M.Ö.800OS500) kalkotık çağ (madentaş çağı) (M.Ö. 55003000), tunç çağı (M.O.30001200), erken tunç çağı (M.Ö.30002500), orta tunç çağı (M.Ö.25002000), genv tunç çağı (M.Ö.20001200) üzerinde kısaca durmuş, ayrıntılara pek girmemiştır. lsterdik ve beklerdik kı Akurgal bu o/lu ve kapsamlı çalışmaMnda Anadolu tarih devirlerine gırmeden once, o/ellıkle paleolotık ve mezolotık çağlardan Antalya yörebinde Karaın, Kadıını, Okuzını, Beldıbı, lielb.ışı buluntu yerleriyle, AdıyamanŞehremuz, GaziantepDulük; neolıtık çağdan, DıvarbakırÇayönu, MalatyaCaferhöyük, BurdurHaı.ılar, KonyaGörüklü Tene, MersınYünıük Tepe, TarsusGo/lükule; kalkotık çagdan, KaraıııanCan Hasan, Amuk Ovası, Beycesultan; eski tunç çagından Pol.itlı, Karaoğlan, Bozhoyuk, Kultepe, Gedıklı, Horoztepe, Kayapınar, lkıztepe, Kusura, Karahöyük, Aslantepe, Tılnıenhoyuk, Pulur, Norşuntepe, Tepecik'teki ka/ıl.ır ve buluntularla ilgıli daha geniş ve ayrıntılı bılgiler vermelı hıç olmazsa eski Anadolu kentlen'nın yarısı kadaı değerlendirme ve açıklamal^rda bulunmalıydı. Çünku Akuıgal'ın Anadolu uygarlıklan'na nesnel ve gerçekçı yaklaşımı ilgili ve dıkkatlı bir okurda böyle bir özİemı doğurmakta, beklentıler ıçınde bırakmaktadır. Akurgal'ın kırk yılı aşkın, emek birikimi, sabırlı çalı>masının anlamlı verımı olan Anadolu Uygarlıklan kitabını, tarıhıne, sanatına, ınsanına ılgı ve saygı duyan her Türk aydını üzerinde durarak, notlar alarak ukumalı, kendine gore yanlış ve eksik de olsa değerlendırme ve yorumlarda bulunmalıdır. Ozellıkle günümü/ Türk gençlığının bu kitabı altını çızerek okuması, bıhnısellık ve çağdaşlık adına bir görevdır. Ümudumuz ve beklentimiz odur ki Türkiyemiz'de de böylc kıtaplar yazılmah, yayımlanmalı, aydınlarımız ve gençlerımız taraiından ılgı ve heyecanla okunmalıdır. f 1 Sidon Lykıa lahdı Atlı duamlar domuz avında M U 400 Istdnbul ArkeolO|i Muzelerı CUMHURİYETKİTAP SAYI 11 S A YFA 1 1